Dự thảo Luật Thương mại điện tử có nhiều điểm mới, làm rõ khái niệm 'livestream bán hàng'
Dự thảo Luật Thương mại điện tử quy định, đối với chủ nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới chỉ định hoặc thành lập pháp nhân đại diện tại Việt Nam để thực hiện các nghĩa vụ pháp lý, thuế và bảo vệ người tiêu dùng theo quy định.
Bộ Công Thương đang lấy ý kiến dự thảo Luật Thương mại điện tử (TMĐT).
Dự thảo được xây dựng dựa trên thực tiễn phát triển và các chủ trương đã được Chính phủ thông qua.
Nội dung dự thảo tập trung vào sáu nhóm chính sách lớn, bao quát từ việc hoàn thiện quy định về các chủ thể và trách nhiệm trong hoạt động TMĐT, làm rõ trách nhiệm của các chủ thể tham gia hoạt động xuyên biên giới, cho đến việc bổ sung quy định cho các mô hình mới như nền tảng số đa dịch vụ và mạng xã hội…
Chủ nền tảng TMĐT kinh doanh trực tiếp xác thực người bán
Theo Bộ Công Thương, hoạt động TMĐT tại Việt Nam ngày càng đa dạng với nhiều mô hình mới, trong khi khuôn khổ pháp lý hiện hành chưa bao quát hết để nhận diện và quản lý.
Vì vậy, dự thảo Luật quy định bốn “Nền tảng TMĐT” bao gồm nền tảng TMĐT kinh doanh trực tiếp, nền tảng trung gian TMĐT, mạng xã hội có hoạt động TMĐT và nền tảng số tích hợp đa dịch vụ.
Các khái niệm mới như “livestream bán hàng” và “chức năng đặt hàng trực tuyến” cũng được làm rõ.
Tương ứng với mỗi loại hình, dự thảo luật quy định chủ nền tảng và các bên tham gia sẽ có nghĩa vụ cụ thể, từ công bố thông tin, xác thực người bán, bảo vệ người tiêu dùng, đến phối hợp với cơ quan quản lý.

Dự thảo Luật Thương mại điện tử quy định các nền tảng xuyên biên giới phải ký quỹ từ 5-10 tỉ đồng. Ảnh: TÚ UYÊN
Cụ thể, đối với nền tảng TMĐT kinh doanh trực tiếp, dự thảo Luật yêu cầu chủ nền tảng phải chịu trách nhiệm toàn diện về thông tin hàng hóa, dịch vụ, giao dịch, bảo hành và giải quyết khiếu nại của người tiêu dùng.
Trường hợp chủ nền tảng TMĐT kinh doanh trực tiếp không có hiện diện tại Việt Nam, sẽ phải chỉ định một pháp nhân đại diện tại Việt Nam, đáp ứng một trong các tiêu chí: có tên miền quốc gia Việt Nam “.vn”, có ngôn ngữ hiển thị là tiếng Việt, hoặc có trên 100.000 lượt giao dịch từ Việt Nam trong một năm.
Theo dự thảo Luật, pháp nhân được ủy quyền đối với nền tảng TMĐT kinh doanh trực tiếp, phải đáp ứng các điều kiện như: được thành lập hợp pháp tại Việt Nam, có tối thiểu 5 năm hoạt động liên tục trong lĩnh vực TMĐT, công nghệ thông tin hoặc pháp lý.
Về điều kiện tài chính, dự thảo đưa ra hai phương án là doanh nghiệp ký quỹ tại một ngân hàng thương mại Việt Nam với mức tối thiểu 5 tỉ đồng hoặc có vốn điều lệ tối thiểu bằng 5% vốn điều lệ của chủ nền tảng ở nước ngoài nhưng không thấp hơn 5 tỉ đồng.
Về nhân lực, doanh nghiệp đại diện phải có tối thiểu hai cán bộ chuyên trách công nghệ thông tin với kinh nghiệm 5 năm và trình độ đại học trở lên, đồng thời phải có bộ phận chuyên trách giải quyết tranh chấp, bồi thường cho người mua…

Mạng xã hội phải xác thực danh tính người livestream bán hàng
Nền tảng xuyên biên giới, phải có pháp nhân tại Việt Nam, kí quỹ 10 tỉ đồng
Tương tự, đối với chủ nền tảng TMĐT trung gian, mạng xã hội có hoạt động TMĐT, và nền tảng số tích hợp đa dịch vụ không có hiện diện tại Việt Nam cũng phải đạt một trong các tiêu chí trên, thành lập hoặc chỉ định một pháp nhân tại Việt Nam theo ủy quyền.
Các điều kiện đối với pháp nhân được ủy quyền của nhóm này còn chặt chẽ hơn: phải hoạt động tối thiểu 8 năm liên tục trong lĩnh vực liên quan.
Về điều kiện tài chính cũng có hai phương án là ký quỹ tối thiểu 10 tỉ đồng hoặc vốn điều lệ tối thiểu bằng 5% vốn điều lệ của chủ nền tảng ở nước ngoài, và không thấp hơn 10 tỉ đồng.
Yêu cầu về kỹ thuật và nhân lực cũng cao hơn, đòi hỏi tối thiểu ba cán bộ chuyên trách công nghệ thông tin và năm cán bộ chuyên trách TMĐT, cùng các điều kiện khác về kinh nghiệm, trình độ…
Theo Bộ Công Thương, ngày càng có nhiều nền tảng, thương nhân và tổ chức nước ngoài cung cấp dịch vụ, chào bán hàng hóa, dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng Việt Nam mà không có hiện diện pháp lý trong nước.
Trong khi đó, hệ thống pháp luật hiện hành chưa có quy định đầy đủ để nhận diện rõ ràng các chủ thể này và xác lập trách nhiệm pháp lý tương ứng.
Vì vậy, dự thảo Luật quy định các nền tảng TMĐT của thương nhân, tổ chức nước ngoài nhưng có hoạt động hướng đến người tiêu dùng tại Việt Nam sẽ được xác định là có yếu tố nước ngoài khi đáp ứng một trong các tiêu chí có tên miền “.vn”, sử dụng tiếng Việt hoặc có trên 100.000 giao dịch từ Việt Nam mỗi năm.
Các nền tảng này phải tuân thủ nghĩa vụ tương tự như nền tảng trong nước, đồng thời phải chỉ định hoặc thành lập pháp nhân đại diện tại Việt Nam để thực hiện các nghĩa vụ pháp lý, thuế và bảo vệ người tiêu dùng theo quy định đối với nền tảng kinh doanh trực tiếp hoặc nền tảng trung gian, mạng xã hội và tích hợp dịch vụ
Mạng xã hội phải kiểm duyệt nội dung người bán đăng tải để chống hàng giả, quảng cáo sai sự thật.
Dự thảo Luật TMĐT đưa ra quy định cụ thể về trách nhiệm của chủ thể thể vận hành nền tảng mạng xã hội có hoạt động TMĐT, đặc biệt là những nền tảng có chức năng như đặt hàng, liên lạc trực tuyến, livestream bán hàng, chốt đơn qua nhóm kín, hoặc tích hợp dịch vụ vận chuyển, thanh toán, giao đồ ăn, đặt xe…
Theo đó, các nền tảng này trước hết phải xác thực danh tính điện tử của người bán trong nước và yêu cầu người bán nước ngoài cung cấp giấy tờ pháp lý đã được hợp pháp hóa lãnh sự.
Một yêu cầu quan trọng khác là các nền tảng phải bắt buộc kiểm duyệt nội dung do người bán đăng tải và chỉ cho phép hiển thị sau khi thông qua nhằm chống hàng giả và quảng cáo sai sự thật.
Đồng thời, dự thảo cũng quy định nghĩa vụ thiết lập cơ chế xử lý vi phạm nhanh, gỡ bỏ thông tin sai phạm trong 24 giờ khi có yêu cầu và hợp tác cung cấp dữ liệu điều tra.
Đối với nền tảng có chức năng đặt hàng, dự thảo yêu cầu phải có trách nhiệm hỗ trợ giải quyết tranh chấp và tổ chức thu hồi sản phẩm lỗi.
Ngoài ra, để bảo vệ người bán dự thảo Luật yêu cầu nền tảng phải thông báo trước trước ít nhất năm ngày nếu có ý định tạm ngừng hoặc hạn chế tài khoản của người bán (trừ trường hợp có yêu cầu của cơ quan nhà nước) và cho phép họ truy xuất dữ liệu giao dịch ngay cả khi tài khoản bị khóa.
55% người dân Việt Nam tham gia mua sắm trực tuyến, giá trị mua hàng hóa và dịch vụ trực tuyến trung bình đạt 600 USD/người/năm.
Doanh số TMĐT bán lẻ B2C ước đạt 35 tỉ USD vào năm 2025, chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng của cả nước.
Năm 2024 lực lượng QLTT đã phát hiện, xử lý 3.124 vụ vi phạm, chuyển cơ quan điều tra 4 vụ, xử phạt vi phạm hành chính 48 tỉ đồng tăng 220% so với năm 2023.