Du lịch thác Trăng - cần đồng thuận để phát triển bền vững

Từ một điểm đến hoang sơ, thác Trăng (Tân Lạc) đang trở thành điểm du lịch hút khách. Nhưng khi du lịch đang đà "cất cánh”, cũng là lúc bộc lộ những bất cập trong công tác quản lý. Giữa yêu cầu siết chặt quản lý từ chính quyền và mong muốn sinh kế của người dân, bài toán phát triển bền vững thác Trăng đặt ra nhiều thách thức.

Danh thắng cấp tỉnh thác Trăng, xã Nhân Mỹ (Tân Lạc).

Vấn đề lo ngại khi thác Trăng "cất cánh”

Thác Trăng thuộc xóm Trăng Tà, xã Nhân Mỹ, huyện Tân Lạc là danh lam thắng cảnh cấp tỉnh, nổi bật với vẻ đẹp hoang sơ, gắn liền với văn hóa của người Mường bản địa. Trong vài năm gần đây, nhất là từ năm 2024, thác Trăng trở thành điểm đến thu hút hàng nghìn lượt du khách mỗi mùa hè. Trên nền ruộng bậc thang dưới chân thác, hàng chục hộ dân địa phương dựng các chòi, lán mái tranh phục vụ du khách ăn uống, nghỉ chân. Đây là mô hình du lịch cộng đồng tự phát nhưng đầy tiềm năng.

Sự phát triển nhanh chóng ấy tuy đáng mừng nhưng cũng kéo theo nhiều thách thức. Đầu tháng 5/2025, một vụ đuối nước thương tâm khiến 2 người thiệt mạng đã làm dấy lên cảnh báo về an toàn du lịch tại đây. Cùng lúc đó cũng nảy sinh các vấn đề như: xử lý rác thải sinh hoạt, cơ sở vật chất thiếu đồng bộ, quy chuẩn vận hành mờ nhạt. Trước thực trạng đó, UBND xã Nhân Mỹ đã thành lập Hợp tác xã dịch vụ và du lịch thác Trăng, đồng thời tổ chức nhiều cuộc làm việc với người dân nhằm tăng cường quản lý.

Tại buổi làm việc ngày 21/5/2025, chính quyền xã nhấn mạnh việc tổ chức lại hoạt động du lịch: yêu cầu các hộ dân tuân thủ quy định về phòng cháy chữa cháy, vệ sinh an toàn thực phẩm, niêm yết giá và không tự ý sử dụng thiết bị nấu nướng trong lán trại. Đồng thời, đề xuất lập chốt thu phí vào khu vực thác với mức phí dự kiến 20.000 đồng/người lớn, 10.000 đồng/trẻ em.

Tuy nhiên, đề xuất này đang vấp phải những lo ngại từ người dân. "Gia đình tôi hiến đất ruộng để làm cầu qua suối, mở lối vào thác. Giờ nếu đặt chốt thu vé ở đây thì khách sẽ ngần ngại, ảnh hưởng trực tiếp đến kinh doanh”, anh Bùi Hữu Thiện, hộ dân xóm Trăng Tà chia sẻ. Anh Thiện cho biết thêm: "Thay vì thu ở lối vào nên đặt chốt thu ở khu vực chân thác”.

Cùng chung nỗi lo, ông Bùi Văn Hòa, người từng đi làm ăn xa quay về đầu tư làm du lịch tại thác Trăng cho biết: "Tháng 6, tháng 7 là cao điểm khách đến thác Trăng. Nếu UBND xã tạm đóng cửa thác đến hết tháng 7 tới thì bao nhiêu vốn liếng, công sức bà con bỏ ra coi như mất trắng”.

"Đóng cửa thác" liệu có phải giải pháp tối ưu?

Theo kết luận của UBND xã tại buổi làm việc, nếu các hộ dân không thống nhất thực hiện quy định, trong đó có việc lập chốt thu phí, xã sẽ tạm dừng hoạt động tại khu danh thắng đến hết tháng 7/2025. Đồng chí Bùi Văn Tân, Phó Chủ tịch UBND xã Nhân Mỹ khẳng định, đây là bước đi cần thiết để đảm bảo an toàn và hướng tới vận hành bài bản. Nhưng trong mắt người dân, điều này lại gây lo ngại về sự cứng nhắc và nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế.

Không phủ nhận tính cấp thiết của việc tăng cường quản lý, nhưng rõ ràng, "đóng cửa thác” không thể là giải pháp tối ưu nếu không có sự đồng thuận. Phần lớn các hộ kinh doanh đều sẵn sàng hợp tác. Như anh Bùi Văn Dũng, người đã chấp hành việc di dời lán trại ra khỏi khu vực chân thác để bảo vệ cảnh quan. Anh Dũng chia sẻ: "Gia đình tôi ủng hộ quy hoạch của xã, nhưng cũng mong được đối thoại kỹ lưỡng hơn trước khi áp dụng quy định mới”.

Một số đề xuất tích cực từ phía người dân cũng được đưa ra: tăng cường thu gom rác thải 3 lần/tuần, đào tạo kỹ năng cứu hộ, lắp biển báo giá cả dịch vụ, phân loại quy mô kinh doanh để tính mức phí phù hợp. Về phía chính quyền, UBND xã cũng cam kết giao hợp tác xã phối hợp công an và trạm y tế để đảm bảo an toàn, từ phòng cháy chữa cháy đến quản lý lưu trú và vệ sinh thực phẩm.

Phát triển du lịch danh thắng thác Trăng là định hướng đúng đắn và đáng khuyến khích. Tuy nhiên, để mô hình bền vững cần sự phối hợp hài hòa giữa người dân, chính quyền và các tổ chức quản lý. Thác Trăng - điểm đến đẹp nguyên sơ đang đứng trước cơ hội "cất cánh”, nhưng chỉ khi tất cả cùng ngồi lại, cùng lắng nghe và cùng hành động.

Viết Đào