Đột phá nâng đời 1.144 km tuyến cao tốc Bắc - Nam

Thi công cao tốc Quảng Ngãi - Hoài Nhơn, nằm trong Dự án Đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông.

Đúng nhu cầu, đúng thời điểm

“Việc tổ chức hoàn thiện ngay 2 dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông, giai đoạn 2017 - 2020 và 2021 - 2026 hiện phần lớn có quy mô 4 làn xe hạn chế, lên quy mô quy hoạch như đề xuất của Bộ Xây dựng là đúng nhu cầu, đúng thời điểm, mang lại nhiều lợi ích cho cả nhà thầu xây dựng và Nhà nước”, ông Phạm Văn Khôi, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng Phương Thành (Công ty Phương Thành) cho biết.

Công ty Phương Thành là một trong những nhà thầu thi công chủ lực tại Dự án Đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông, gồm Dự án thành phần Mai Sơn - Quốc lộ 45, Dự án thành phần Dầu Giây - Phan Thiết (giai đoạn 2017 - 2020) và Dự án thành phần Vũng Áng - Bùng (giai đoạn 2021 - 2025).

Đơn vị này cũng vừa được Bộ Xây dựng giao nghiên cứu mở rộng 29 km cao tốc Bắc - Nam phía Đông, đoạn Pháp Vân - Cầu Giẽ từ 6 làn xe lên 12 làn xe theo phương thức PPP.

“Bằng kinh nghiệm thực tiễn từ việc đầu tư Dự án PPP cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ, chúng tôi nhận thấy cần đầu tư ngay toàn tuyến cao tốc Bắc - Nam lên quy mô 6 làn xe, thậm chí một số đoạn cửa ngõ Hà Nội, TP.HCM có thể xem xét đầu tư luôn lên 10 - 12 làn xe. Nếu chỉ dừng ở quy mô 4 làn xe tiêu chuẩn thì sẽ không đáp ứng được nhu cầu vận tải đang tăng rất nhanh trong 2 - 3 năm tới”, ông Khôi nhận xét.

Trước đó, ngày 20/3, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh ký Công văn số 727/BXD - KHTC gửi Thủ tướng Chính phủ để báo cáo nghiên cứu đầu tư mở rộng các đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 và giai đoạn 2021 - 2025 theo quy mô cao tốc hoàn chỉnh.

Điểm nhấn trong Công văn số 727 là việc Bộ Xây dựng kiến nghị người đứng đầu Chính phủ cho ý kiến về chủ trương đầu tư mở rộng tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo quy mô quy hoạch (6 làn xe) với thời gian khởi công là quý IV/2025.

Trường hợp chấp thuận chủ trương đầu tư mở rộng tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông, Bộ Xây dựng kiến nghị Thủ tướng giao là đầu mối triển khai các thủ tục chuẩn bị đầu tư theo hướng điều chỉnh Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đầu tư tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025, kèm theo các cơ chế, chính sách đặc thù để đẩy nhanh tiến độ, báo cáo các cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Để bảo đảm tính đồng bộ về quy mô tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông, các dự án đang do Tổng công ty Đường cao tốc Việt Nam (VEC) đầu tư hoặc đang thu phí sẽ tiếp tục giao VEC chịu trách nhiệm huy động vốn đầu tư mở rộng theo quy mô quy hoạch tùy thuộc vào nhu cầu vận tải (không bao gồm đoạn TP.HCM - Long Thành đang được đề xuất sử dụng vốn ngân sách để mở rộng lên quy mô 10 làn xe).

Các dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam đã được triển khai theo phương thức BOT sẽ do nhà đầu tư tiếp tục xem xét đầu tư mở rộng vào thời điểm thích hợp, tùy thuộc phương án tài chính, nhu cầu vận tải.

Lợi ích nhiều mặt

Theo Bộ trưởng Trần Hồng Minh, về quy mô, do giai đoạn phân kỳ đầu tư trước đây (4 làn xe hạn chế, chiều rộng nền đường 17 m), nền đường được xây dựng cơ bản lệch về một phía so với tim tuyến quy hoạch, đầu tư 2 mái, nên khi đầu tư hoàn thiện theo quy hoạch sẽ mở rộng nền đường về phía còn lại.

Chính vì vậy, phương án mở rộng lên 6 làn xe có nhiều ưu điểm hơn so với phương án mở rộng lên 4 làn xe hoàn chỉnh từng được Bộ Xây dựng báo cáo Thủ tướng hồi tháng 4/2024. Vì vậy, trường hợp đầu tư, kiến nghị mở rộng lên 6 làn xe theo quy mô quy hoạch.

Về phạm vi, để thuận lợi cho công tác thi công, đẩy nhanh tiến độ đầu tư, giải ngân, phù hợp với nhu cầu vận tải, trước mắt, Bộ Xây dựng kiến nghị xem xét đầu tư trong phạm vi cao tốc Bắc - Nam phía Đông thuộc đoạn Hà Nội - TP.HCM, chiều dài khoảng 1.144 km, sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 152.135 tỷ đồng.

“Các đoạn tuyến chưa được nghiên cứu mở rộng như đoạn Mỹ Thuận - Cần Thơ - Cà Mau, dài 149 km hiện có nhu cầu vận tải chưa lớn; điều kiện thi công khó khăn. Bên cạnh đó, nhu cầu vật liệu tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đang thiếu hụt sẽ làm ảnh hưởng đến tiến độ, tăng chi phí đầu tư, nên việc đầu tư mở rộng sẽ được thực hiện thành dự án riêng”, Bộ trưởng Trần Hồng Minh thông tin.

Theo lãnh đạo Bộ Xây dựng, việc triển khai mở rộng cao tốc Bắc - Nam lên quy mô quy hoạch ngay trong năm 2025 sẽ góp phần tạo ra thị trường xây dựng, công ăn việc làm, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế khi xác định lại các mục tiêu đột phá, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công.

Về mặt kỹ thuật, phần lớn đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2017 - 2020 đã đưa vào khai thác và các phân đoạn cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021 - 2025 đang thi công đã đáp ứng cơ bản quy chuẩn đường cao tốc (bình diện, trắc dọc, giao cắt, hệ thống giao thông thông minh, hệ thống phụ trợ) nhưng chỉ cho phép khai thác với tốc độ 90 km/h.

Nếu mở rộng quy mô mặt cắt ngang theo đề xuất là đáp ứng quy chuẩn đường cao tốc, tốc độ khai thác được nâng lên 120 km/h, mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội cao hơn, do tiết kiệm chi phí vận hành, thời gian đi lại, giảm ô nhiễm môi trường.

Bên cạnh đó, đối với các dự án thành phần thuộc giai đoạn 2021 - 2025 đang thi công, có thể tận dụng về phương tiện, máy móc, nhân lực, lán trại sẵn có trên công trường để giảm các chi phí liên quan đến huy động, giải thể công trường so với việc đầu tư sau này. Các chủ đầu tư, nhà thầu còn tận dụng được các mỏ vật liệu có sẵn đang cung cấp cho dự án do thủ tục đóng/mở mỏ vật liệu xây dựng mất nhiều thời gian, chi phí, trường hợp mở rộng giai đoạn sau sẽ phát sinh các thủ tục, chi phí này.

Do Dự án Đầu tư xây dựng tuyến cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021 - 2025 đang triển khai thi công, trường hợp bổ sung vốn để mở rộng theo quy mô 6 làn xe sẽ vượt tổng mức đầu tư, cần phải điều chỉnh chủ trương, thẩm quyền điều chỉnh của Quốc hội (dự án quan trọng quốc gia).

Để đảm bảo tính đồng bộ, khi điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án Đầu tư xây dựng tuyến cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021 - 2025, Bộ Xây dựng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ báo cáo Quốc hội cho phép kéo dài phạm vi, bao gồm cả Dự án Đầu tư xây dựng tuyến cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2017 - 2020, để áp dụng chung các cơ chế đặc thù đẩy nhanh tiến độ, tận dụng nguồn nhân lực sẵn có tại công trường.

Các cơ chế này bao gồm việc cho phép chỉ định thầu đối với các gói thầu tư vấn, gói thầu xây lắp (trong đó ưu tiên những đơn vị đã tham gia thi công tương ứng các đoạn tuyến trước đây); cho phép nhà thầu thi công không phải thực hiện thủ tục cấp Giấy phép khai thác mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường; cho phép triển khai đồng thời công tác lập dự án và thiết kế kỹ thuật, dự toán, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu; trình tự, thủ tục, thẩm quyền thẩm định và quyết định đầu tư các dự án thành phần tương tự như đối với dự án nhóm A.

Theo ông Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam, nếu được áp dụng cơ chế đặc thù nói trên và lựa chọn được nhà thầu có năng lực, việc mở rộng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông lên quy mô 6 làn xe có thể cơ bản hoàn thành vào cuối năm 2026.

“Năng lực tài chính, kinh nghiệm của các đơn vị thi công trong nước hoàn toàn đáp ứng tiến độ nếu mặt bằng, vốn, vật liệu được thu xếp đầy đủ, kịp thời”, ông Trần Chủng khẳng định.

Anh Minh