Đóng cửa sạp, né đoàn kiểm tra có thể bị xử lý hình sự

Chiều 29-5, sáu tổ công tác thuộc Phòng Nghiệp vụ Quản lý thị trường (Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước - Bộ Công Thương) đồng loạt tiến hành kiểm tra Trung tâm thương mại Saigon Square (quận 1, TP HCM).

Tuy nhiên, ngay khi lực lượng chức năng xuất hiện, hệ thống bộ đàm và loa nội bộ tại trung tâm lập tức được kích hoạt để cảnh báo các tiểu thương. Nhiều gian hàng nhanh chóng đóng cửa, gây khó khăn cho quá trình kiểm tra.

Chỉ một ngày sau, vào 30-5, hoạt động tại Saigon Square đã trở lại bình thường. Nhiều gian hàng trưng bày công khai các sản phẩm mang nhãn hiệu nước ngoài, phục vụ cả khách du lịch lẫn người tiêu dùng trong nước.

Tình trạng buôn bán hàng giả, hàng nhái tại trung tâm thương mại này không mới. Trong nhiều năm qua, lực lượng quản lý thị trường đã nhiều lần kiểm tra, xử lý, thậm chí thu giữ số lượng lớn hàng hóa vi phạm. Tuy nhiên, chỉ sau thời gian ngắn, các gian hàng vi phạm lại mở cửa trở lại, kinh doanh công khai như chưa từng bị xử lý.

Nhiều sạp hàng ở Trung tâm thương mại Saigon Square (quận 1, TP HCM) đóng cửa vào chiều 29-5 khi đoàn xuất hiện.

Luật sư Đào Thị Bích Liên (Văn phòng Luật sư Hà Hải và Cộng sự) nhận định buôn bán hàng giả không chỉ là hành vi vi phạm pháp luật mà còn xâm hại nghiêm trọng đến quyền lợi người tiêu dùng và làm suy giảm uy tín của doanh nghiệp chân chính.

Nguyên nhân chủ yếu được cho là do mức phạt chưa đủ sức răn đe. Theo quy định hiện hành, cá nhân buôn bán hàng giả có thể bị phạt tối đa 50 triệu đồng, con số thấp hơn nhiều so với lợi nhuận thu được từ việc kinh doanh hàng giả, hàng nhái.

Luật sư Liên cho rằng cần nâng mức xử phạt, đẩy mạnh xử lý hình sự với các hành vi vi phạm nghiêm trọng, đồng thời áp dụng công nghệ để truy xuất nguồn gốc hàng hóa.

Việc bảo vệ Saigon Square sử dụng loa nội bộ để cảnh báo tiểu thương né tránh kiểm tra có thể bị xử lý theo Điều 21 Nghị định 144/2021/NĐ-CP với mức phạt từ 1–4 triệu đồng đối với hành vi giúp sức trốn tránh kiểm tra của lực lượng chức năng.

Trong trường hợp có tổ chức, cố ý đối phó đoàn kiểm tra, hành vi này có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội chống người thi hành công vụ (Điều 330, Bộ luật Hình sự 2015). Nếu xác định có yếu tố che giấu tội phạm, người liên quan còn có thể bị xử lý về Tội che giấu tội phạm theo Điều 389.

Đáng chú ý, nếu ban quản lý trung tâm biết rõ hành vi vi phạm mà không có biện pháp ngăn chặn, thì có thể bị xem là đồng phạm, tiếp tay cho hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả.

Kiểm tra tại quầy bán mắt kính ở Saigon Square chiều 29-5

Trong khi đó, Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP HCM, dẫn chứng theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP (sửa đổi bởi Nghị định 17/2022/NĐ-CP), mức xử phạt hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả có thể lên đến 200 triệu đồng với cá nhân và 400 triệu đồng với tổ chức.

Ngoài ra, người vi phạm còn có thể bị tịch thu hàng hóa, buộc tiêu hủy, nộp lại lợi nhuận bất chính, đình chỉ kinh doanh, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự với khung hình phạt lên tới 15 năm tù hoặc phạt tiền 9 tỷ đồng với pháp nhân thương mại (Điều 192, Bộ luật Hình sự).

Mặc dù pháp luật có quy định rõ ràng và đủ khung chế tài nhưng tình trạng tái phạm vẫn phổ biến. Theo ông Hậu, nguyên nhân là do kiểm tra thường mang tính hình thức, thiếu tính đột xuất, đôi khi còn bị "lộ bài", tạo điều kiện để các gian hàng tạm ngưng hoạt động nhằm né tránh.

Nguyễn Hải - Anh Vũ