Đồng bào dân tộc thiểu số Bắc Kạn đưa thương mại điện tử lên non cao

Trên hành trình chuyển đổi theo hướng hiện đại ấy, các HTX tiêu biểu đóng vai trò trung tâm, vừa là đơn vị kết nối sản phẩm vùng cao của tỉnh đến với thị trường rộng lớn, vừa là nơi tạo việc làm, thu nhập ổn định cho hàng trăm lao động là đồng bào dân tộc thiểu số.

Từ những thửa nương heo hút…

Xã Yên Dương, huyện Ba Bể từng là vùng đất nghèo khó, phần lớn dân số là đồng bào dân tộc Tày, Dao, Mông, sống chủ yếu nhờ sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ.

Trước đây, sản phẩm đặc trưng của người dân địa phương như gạo nếp, chè Shan tuyết, miến dong… chủ yếu chỉ bán quanh chợ phiên, đầu ra bấp bênh, giá rẻ mạt, người dân quanh năm thiếu trước hụt sau.

Thế nhưng vài năm gần đây, bức tranh ấy đã dần thay đổi. Anh Ma Văn Chiến – đại diện HTX Nông sản sạch Bảo Châu (xã Yên Dương) – cho hay từ khi ứng dụng thương mại điện tử và làm thương hiệu sản phẩm, đầu ra ổn định hơn hẳn.

Đồng bào dân tộc thiểu số miền núi tỉnh Bắc Kạn không còn ngại lên sàn thương mại điện tử.

HTX đã xây dựng website, fanpage, tham gia các sàn thương mại điện tử như Postmart, Voso, Shopee. Từ chỗ chỉ tiêu thụ quanh xã, giờ sản phẩm miến dong của thành viên HTX đã có mặt ở Hà Nội, TP.HCM, thậm chí xuất khẩu sang Nhật theo đơn hàng nhỏ lẻ.

Hiện HTX có gần 50 thành viên, phần lớn là người dân tộc Dao. Mỗi năm, HTX thu mua khoảng 200 tấn củ dong riềng cho bà con trong vùng.

Nhờ quy trình chế biến sạch, sản phẩm đạt chuẩn OCOP 3 sao, doanh thu năm 2024 đạt gần 3 tỷ đồng. “Quan trọng hơn là tạo được việc làm mùa vụ cho gần 100 lao động địa phương với thu nhập 4-6 triệu đồng/tháng, góp phần giữ chân người dân trên chính mảnh đất quê hương,” anh Chiến chia sẻ.

Không chỉ miến dong, ở vùng núi cao Pác Nặm – nơi cư trú chủ yếu của đồng bào Mông – thương mại điện tử cũng đang mở ra hướng đi mới cho sản phẩm đặc sản.

HTX Thanh niên Phja Bjoóc (xã Bằng Thành) là một mô hình tiêu biểu. Khởi nghiệp từ năm 2021 với vỏn vẹn 5 thành viên trẻ là người Mông và Dao, HTX đã xây dựng chuỗi sản phẩm mật ong rừng, thảo mộc khô, măng rừng… gắn với du lịch cộng đồng.

Vươn xa đến nhiều thị trường lớn

Chị Hoàng Thị Mỷ – đại diện HTX Thanh niên Phja Bjoóc, chia sẻ: “Chúng tôi xác định muốn vươn ra thị trường thì phải làm bài bản từ đầu. Nhờ được tập huấn từ Liên minh HTX Việt Nam về cách xây dựng thương hiệu, sử dụng mạng xã hội, quay video ngắn, chụp ảnh sản phẩm…, bây giờ HTX đã có tệp khách hàng ổn định trên Zalo, Facebook và TikTok”.

Mỗi tháng, HTX xuất bán khoảng 300-400 lít mật ong rừng, phần lớn được đặt mua online. “Có đợt khách từ miền Nam gọi điện hỏi mua măng khô. Họ xem video của thành viên HTX phơi măng trên nóc nhà trình tường. Họ thích quá nên đặt liền 10kg,” chị Mỷ kể, mắt ánh lên niềm tự hào.

Đáng chú ý, thời gian gần đây, HTX còn phối hợp với các đơn vị du lịch xây dựng mô hình “mùa ong rừng”, thu hút khách đến trải nghiệm lấy mật, phơi thảo dược. Đây cũng là cách giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc trong thời đại số.

Đằng sau sự trưởng thành của các HTX như Bảo Châu, Phja Bjoóc là sự đồng hành bền bỉ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Bắc Kạn. Từ hỗ trợ về vốn vay ưu đãi, đến chuyển giao kỹ thuật số, đào tạo thương mại điện tử, sự hỗ trợ này đã tạo cú hích quan trọng giúp đồng bào dân tộc thiểu số vượt lên.

Điển hình, trong 3 năm qua, Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Bắc Kạn đã tổ chức hơn 50 lớp tập huấn về thương mại điện tử, kỹ năng kinh doanh số, quản lý tài chính số cho gần 1.000 lượt cán bộ, thành viên HTX là người dân tộc thiểu số.

Nông sản lên sàn thương mại điện tử dễ tìm kiếm khách hàng, vươn xa hơn trên thị trường.

Cùng với đó, với sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh, hàng chục HTX đã được vay vốn ưu đãi từ Quỹ hỗ trợ phát triển HTX, mức vay từ 300 triệu đến 1 tỷ đồng để mở rộng sản xuất, đầu tư máy móc chế biến nông sản. Đây là nguồn lực thiết thực trong bối cảnh nhiều HTX khó tiếp cận tín dụng từ ngân hàng thương mại do thiếu tài sản thế chấp.

Đặc biệt, Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh còn phối hợp xây dựng các gian hàng nông sản online cho HTX trên sàn thương mại điện tử, hỗ trợ HTX tham gia hội chợ, kết nối với các nhà phân phối lớn ở Hà Nội, TP.HCM, cùng nhiều tỉnh thành khác...

Kết nối để phát triển bền vững

Đang có những thành công đầy tích cực, tuy nhiên, hành trình chuyển đổi số ở vùng cao Bắc Kạn vẫn còn không ít thách thức. Trình độ dân trí không đồng đều, mạng internet chập chờn ở vùng sâu vùng xa, kỹ năng sử dụng thiết bị thông minh của bà con còn hạn chế là những rào cản lớn.

Chị Triệu Thị Duyên – một thành viên HTX chè Tân Sơn (huyện Chợ Mới) – chia sẻ: “Lúc đầu mình không biết cách dùng điện thoại để bán hàng. Nhưng sau mấy buổi được HTX tổ chức hướng dẫn, giờ mình biết livestream, chụp ảnh, nhắn tin trả lời khách. Mình thấy vui lắm.”

Vượt lên những khó khăn đó, người dân nơi đây đã cho thấy tinh thần học hỏi và khát vọng đổi đời mạnh mẽ. Hàng loạt HTX ở Bắc Kạn hiện nay như HTX Thanh niên Tân Lập (Na Rì), HTX Nông sản sạch Liêm Phú (Ngân Sơn), HTX Chè xanh Thuận Hòa (Chợ Đồn)… đang tiếp tục ứng dụng công nghệ số, xây dựng thương hiệu, bảo hộ sở hữu trí tuệ để nâng cao giá trị nông sản.

Điều đáng mừng là nông sản của đồng bào dân tộc thiểu số Bắc Kạn giờ đây không chỉ có mặt trong siêu thị lớn, sàn thương mại điện tử trong nước, mà còn bắt đầu chạm ngõ thị trường quốc tế. Năm 2024, HTX Phja Bjoóc xuất khẩu lô mật ong đầu tiên sang Hàn Quốc thông qua đối tác kết nối từ một hội chợ thương mại.

Có thể nói, chuyển đổi số là con đường tất yếu để HTX phát triển bền vững, từ đó tạo điểm tựa để hỗ trợ các thành viên vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn. Theo đó, cần thêm nhiều chính sách đồng hành với các HTX vùng dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh để thúc đẩy sản xuất hàng hóa, mở rộng thị trường trong nước và quốc tế, góp phần xóa đói giảm nghèo, bảo tồn văn hóa dân tộc.

Những hạt giống của sự đổi thay đang đâm chồi trên non cao Bắc Kạn. Không còn là miền đất của đói nghèo và biệt lập, giờ đây vùng núi ấy đang trở thành hình mẫu về khát vọng vươn lên nhờ ứng dụng công nghệ thông tin và thương mại điện tử, với HTX là cầu nối, là động lực – và là niềm tin.

Đông Phong