Đòn bẩy giảm nghèo từ chuỗi giá trị chủ lực

Thời gian qua, khu vực kinh tế tập thể, mà nòng cốt là các HTX tại Cần Thơ ngày càng nâng cao chất lượng hoạt động, thực hiện liên kết theo chuỗi giá trị và có những đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội thành phố.

Bước chuyển mình mạnh mẽ

So với năm 2002, số lượng HTX của Cần Thơ đã tăng đáng kể, từ hơn 100 HTX lên con số 352 (trước ngày 1/7/2025). Không chỉ tăng về số lượng, chất lượng hoạt động của các HTX cũng được cải thiện rõ rệt, thể hiện qua mức vốn điều lệ bình quân tăng từ 472 triệu đồng lên 2,4 tỷ đồng/HTX.

Sự lớn mạnh này đã tạo tiền đề cho nhiều mô hình HTX điển hình hoạt động hiệu quả, khẳng định vai trò cầu nối quan trọng giữa người nông dân và thị trường. Những cái tên như HTX nông nghiệp thủy sản Thắng Lợi, HTX nông nghiệp Thân Thiện, hay HTX sản xuất thương mại Nhất Tâm đã trở thành những minh chứng sống động.

Các HTX này đã vận hành tốt các dịch vụ hỗ trợ đầu vào và đầu ra cho thành viên, từng bước mở rộng quy mô sản xuất gắn với yêu cầu của thị trường tiêu thụ, từ đó tạo việc làm ổn định, tăng thu nhập cho thành viên và người lao động, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội chung của thành phố.

Một trong những câu chuyện thành công điển hình trong việc liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm chính là HTX nông nghiệp thủy sản Thắng Lợi. HTX này đã mang lại nguồn thu nhập ổn định cho thành viên nuôi cá tra, bất chấp những biến động thường xuyên của thị trường, đồng thời giải quyết việc làm thường xuyên cho gần 100 lao động.

Phát triển theo chuỗi giá trị đặc trưng giúp nâng cao hiệu quả kinh tế.

Để có được kết quả tốt như hiện nay là do HTX Thắng Lợi đã thực hiện đúng phương châm hoạt động của HTX là hợp tác để phát triển. Theo đó, HTX đã chủ động đàm phán với các doanh nghiệp thu mua cá tra, thực hiện ký kết hợp đồng theo hình thức hợp tác đầu tư. Với mô hình này, doanh nghiệp bao tiêu sẽ cung cấp thức ăn, thuốc thú y thủy sản, hướng dẫn kỹ thuật nuôi cá tra và đảm bảo đầu ra sản phẩm. Ngược lại, thành viên HTX chỉ cần tập trung nuôi cá tra đúng yêu cầu và đạt kích cỡ theo hợp đồng.

Phương thức hợp tác này đã giúp thành viên cũng như hộ dân liên kết nuôi cá không cần đầu tư nhiều vốn mà vẫn đảm bảo có lãi, đặc biệt là tránh được các rủi ro lớn khi thị trường cá tra có biến động.

Nhờ vậy, mô hình liên kết theo chuỗi giá trị của HTX đã nhận được sự đồng thuận cao từ thành viên và nông dân. Hiện, HTX Thắng Lợi có năng lực sản xuất và cung ứng trên 6.500 tấn cá tra/năm cho các đối tác, doanh nghiệp, đạt doanh thu trên 150 tỷ đồng/vụ nuôi.

Điều này đã đem lại thu nhập ổn định cho 44 thành viên, với mức trung bình trên 500 triệu đồng/vụ, và thu nhập cho lao động thường xuyên từ 5 triệu đồng/tháng. Đây là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của việc sản xuất theo chuỗi giá trị trong ngành nông nghiệp, từ đó đóng góp không nhỏ vào quá trình giảm nghèo của địa phương.

Vươn ra thị trường quốc tế với sản phẩm chế biến

Không chỉ dừng lại ở các sản phẩm thô, Cần Thơ còn có những HTX mạnh dạn đầu tư vào chế biến sâu, đưa sản phẩm vươn ra thị trường quốc tế. HTX sản xuất thương mại Nhất Tâm Kiều là một ví dụ điển hình.

Với mong muốn đưa các mặt hàng chả sạch, thủy sản đặc trưng đến với mọi nhà, HTX đã gây dựng vùng nuôi thủy sản theo tiêu chuẩn VietGAP, với tổng diện tích hơn 50ha. Đồng thời, HTX còn đầu tư nhà xưởng, kho lạnh chuyên dụng đạt tiêu chuẩn quốc tế, kết hợp áp dụng quy trình HACCP vào sơ chế, chế biến và bảo quản sản phẩm, đảm bảo chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm đến tay người dùng.

Với những nỗ lực không ngừng, đến nay, HTX Nhất Tâm đã tăng quy mô và số lượng thành viên cao gấp 10 lần so với ban đầu, từ 8 thành viên năm 2016, nay HTX có trên 180 người lao động và vốn điều lệ trên 20 tỷ đồng. Hiện, HTX có năng lực cung ứng từ 150-200 tấn các mặt hàng thủy sản/tháng, trong đó có 40% sản lượng xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản, Canada.

Khu vực chế biến thủy sản của HTX Nhất Tâm được đầu tư bài bản.

Hiện, HTX Nhất Tâm có khả năng cung ứng trên 40 mặt hàng chả, thủy sản sơ chế cho các nhà hàng, khách sạn, hệ thống siêu thị như LOTTE Mart, MM Mega Market và các cửa hàng tiện ích ở nhiều tỉnh, thành vùng ĐBSCL và TP Hồ Chí Minh.

Nhờ có đầu ra thuận lợi, các hộ nuôi thủy sản có hợp đồng làm ăn với HTX ngày càng vững tin, yên tâm nuôi cá cũng như các loại thủy sản khác theo đúng yêu cầu kỹ thuật và tiêu chuẩn HTX đưa ra. Không chỉ dừng lại đó, năm 2023, HTX đã mở rộng quy mô sản xuất, xây dựng thêm 1 nhà xưởng sơ chế và đóng gói các loại chả cá, với quy mô diện tích trên 4.300m2. Dự án này không chỉ nâng cao năng lực sản xuất mà còn góp phần giải quyết việc làm cho hơn 60 người lao động tại các địa phương, với mức lương ổn định từ 6-6,5 triệu đồng/người/tháng.

Phát triển vững mạnh, HTX Nhất Tâm đã đạt giải thưởng "Ngôi sao HTX năm 2025" trong top 100 HTX tiêu biểu toàn quốc. Giải thưởng này được Liên minh HTX Việt Nam trao cho các HTX có thành tích xuất sắc trong sản xuất kinh doanh, đặc biệt là trong việc áp dụng mô hình kinh tế xanh, chuyển đổi số, và kinh tế tuần hoàn. HTX Nhất Tâm được Liên minh HTX Việt Nam, Liên minh HTX TP Cần Thơ đánh giá cao trong hoạt động chế biến thủy sản và là một trong những HTX điển hình của thành phố trong việc liên kết, phát triển chuỗi giá trị hàng hóa, nông sản chủ lực.

Chiến lược phát triển bền vững

Phát triển HTX gắn với chuỗi giá trị là phù hợp với xu thế thị trường. Trong thời gian tới, Liên minh HTX thành phố sẽ tăng cường hơn nữa các hoạt động tuyên truyền, tập huấn, bồi dưỡng cán bộ quản lý và thành viên HTX. Đồng thời, Liên minh sẽ phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành hữu quan và các địa phương để hỗ trợ, giúp các HTX tiếp cận các nguồn lực về vốn, chính sách phát triển kinh tế tập thể. Từ đó sẽ giúp các HTX phát triển quy mô sản xuất, gắn với chuỗi giá trị hàng hóa một cách bền vững.

Trong quý I/2025, Liên minh HTX thành phố đã tổ chức 6 lớp cung cấp thông tin, tư vấn và phổ biến các quy định của pháp luật cho 6 nhóm sáng lập viên HTX trong lĩnh vực nông nghiệp và vận tải trước khi thành lập HTX; đồng thời, trực tiếp tư vấn, hỗ trợ cho 99 HTX thực hiện các thủ tục đăng ký con dấu, bổ sung ngành nghề, gia hạn chữ ký số, báo cáo quyết toán thuế, xin miễn lệ phí môn bài…

Cùng với đó, Liên minh HTX cũng sẽ tăng cường tổ chức các hoạt động kết nối cung - cầu giữa các HTX với nhau và giữa các HTX với các doanh nghiệp. Các hoạt động xúc tiến thị trường, liên kết theo chuỗi, gắn sản xuất với tiêu thụ sẽ được đẩy mạnh nhằm giúp HTX nắm bắt được nhu cầu tiêu dùng, làm ra những sản phẩm theo yêu cầu thị trường để gia tăng giá trị sản phẩm và hiệu quả kinh tế cho thành viên. Những nỗ lực này sẽ giúp các HTX nâng chất hoạt động, phát triển ngày càng bền vững, gắn kết chặt chẽ với chuỗi giá trị sản phẩm chủ lực của địa phương.

Sự phát triển mạnh mẽ của các HTX tại Cần Thơ, đặc biệt là trong việc xây dựng và duy trì chuỗi giá trị cho các sản phẩm nông sản chủ lực, đã và đang mang lại những kết quả tích cực, góp phần quan trọng vào việc nâng cao thu nhập cho người dân, giảm nghèo bền vững và tạo dựng một nền kinh tế nông nghiệp hiệu quả, thích ứng với thị trường. Đây là hướng đi đúng đắn, cần tiếp tục được nhân rộng và hỗ trợ để Cần Thơ có thể phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh của mình.

Minh Nhương