Đối thoại chủ nhật: TP Hồ Chí Minh và thách thức từ mức sinh thấp

Nếu kéo dài thực trạng này sẽ để lại nhiều hệ lụy như già hóa dân số nhanh, thiếu hụt nguồn lao động, ảnh hưởng đến an sinh xã hội... Hiện TP Hồ Chí Minh đã đưa ra nhiều giải pháp tập trung giải quyết tình trạng mức sinh thấp.

Cần nhiều chính sách hỗ trợ

Phóng viên (PV): Thưa ông, để giải quyết vấn đề mức sinh thấp, thời gian qua, thành phố đã triển khai những biện pháp gì?

Ông Phạm Chánh Trung.

Ông Phạm Chánh Trung: Ngành dân số thành phố đã dành rất nhiều thời gian và sự nỗ lực trong công tác tham mưu ban hành chính sách. Trên các phương tiện truyền thông đại chúng của cả nước trong nhiều tuần qua liên tục đưa tin về việc HĐND TP Hồ Chí Minh ban hành Nghị quyết số 40/2024/NQ-HĐND ngày 11-12-2024 về chính sách khen thưởng, hỗ trợ đối với tập thể, cá nhân thực hiện tốt công tác dân số mà nội hàm chính của chính sách này là: Hỗ trợ 3 triệu đồng đối với phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi tại thành phố; hỗ trợ 2 triệu đồng đối với phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh thuộc hộ nghèo, cận nghèo, đối tượng bảo trợ xã hội, đối tượng sống tại xã đảo khi thực hiện tầm soát trước sinh và tầm soát sơ sinh.

PV: Liệu với số tiền hỗ trợ nêu trên có thể cải thiện được tình hình hay không, thưa ông?

Ông Phạm Chánh Trung: Rõ ràng, với phần kinh phí như vậy chắc chắn không bao giờ giải quyết được câu chuyện mức sinh thấp và cần khẳng định số tiền này không phải là hỗ trợ về kinh tế. Kinh nghiệm chỉ ra rằng, các đô thị phát triển trong cùng khu vực châu Á đã dùng giải pháp kinh tế để giải quyết câu chuyện mức sinh thấp nhưng cũng chưa từng có đô thị nào thành công. Việc hỗ trợ phần kinh phí này chỉ là một trong rất nhiều giải pháp để giải quyết câu chuyện mức sinh thấp của thành phố. Chính sách này chỉ là giải pháp đầu tiên và là hỗ trợ một phần cho chi phí y tế khi thực hiện việc thăm khám thai kỳ, thực hiện sàng lọc trước sinh-sàng lọc sơ sinh và chi phí viện phí đồng chi trả sau khi được bảo hiểm y tế thanh toán. Trên quan điểm đề xuất, việc hỗ trợ này thể hiện sự quan tâm của thành phố đối với các cặp vợ chồng đã chung tay thực hiện việc sinh đủ hai con để góp phần giải quyết bài toán mức sinh thấp của thành phố.

Thực tế, trong kỳ họp HĐND cuối năm 2024, TP Hồ Chí Minh cũng đã thông qua một nghị quyết về hỗ trợ miễn học phí cho gần 500.000 học sinh THCS. Dự kiến ngay trong kỳ họp đầu năm, sẽ tiếp tục xem xét để thông qua nghị quyết đặc thù về hỗ trợ miễn phí bậc học mầm non và THPT cho toàn bộ học sinh của thành phố. Ngành y tế thành phố đang gấp rút, khẩn trương trình một nghị quyết đặc thù về hỗ trợ chi phí khám sức khỏe trước khi kết hôn cho tất cả cặp đôi ra đăng ký kết hôn và hỗ trợ toàn bộ chi phí sàng lọc trước sinh-sàng lọc sơ sinh cho người dân thành phố. Đây là những giải pháp đã, đang và sẽ được triển khai để giải quyết bài toán mức sinh thấp của thành phố.

Rõ ràng, để giải quyết câu chuyện mức sinh thấp, cần sự chung tay vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự đồng tình ủng hộ từ người dân. Dựa trên cơ sở của sự đồng bộ chính sách, của một hệ thống các chính sách được liên kết với nhau mới là điều quan trọng nhất. Thành phố đang có sự chuẩn bị sẵn sàng cho các chính sách cụ thể như về an sinh xã hội, hỗ trợ về giáo dục, y tế, đời sống, nhà cửa, thuế thu nhập cá nhân... được liên kết đồng bộ với nhau trong giải quyết vấn đề để các cặp vợ chồng trẻ có thể thật sự yên tâm sinh con và sinh đủ hai con.

Tăng cường truyền thông để thay đổi nhận thức

PV: Để thay đổi nhận thức, quan điểm của người dân về sinh con, ngành dân số đã triển khai những biện pháp gì trong truyền thông, giáo dục, thưa ông?

Ông Phạm Chánh Trung: Thời gian qua, thành phố với sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị và sự ủng hộ của các tầng lớp nhân dân, công tác dân số đã đạt được những thành tựu quan trọng trong việc thực hiện chính sách dân số, giải quyết vấn đề mức sinh thấp và nâng cao chất lượng dân số. Nhiều biện pháp được phối hợp đồng bộ với các ban, ngành, đoàn thể chức năng, từ đó đã huy động được nhiều nguồn lực tham gia triển khai hiệu quả công tác dân số.

Một cặp vợ chồng trẻ sinh đủ hai con. Ảnh: HÀ VŨ

Thành phố đã có nhiều giải pháp mạnh mẽ tập trung trong các hoạt động truyền thông, giáo dục như: Tăng cường chuyển tải thông điệp truyền thông “Mỗi cặp vợ chồng sinh đủ hai con”; truyền thông vấn đề mức sinh thấp trên nền tảng số hóa, trang thông tin điện tử, mạng xã hội. Mạnh dạn áp dụng các mô hình truyền thông mới như: Sáng tác kịch bản truyền hình, thơ, ca khúc tuyên truyền; trình chiếu trailer tuyên truyền mức sinh thấp trong rạp chiếu phim; trình chiếu các tranh ảnh cổ động trên bảng LED điện tử quảng cáo, màn hình tại các trung tâm thương mại, màn hình tại thang máy của các khu căn hộ cao cấp, màn hình xe buýt, màn hình tại các siêu thị, màn hình tại các cơ sở y tế, màn hình dọc bờ sông tập trung đông người dân...

Mặt khác, trong quá trình xây dựng chính sách dân số, đặc biệt trong vấn đề mức sinh thấp, ngành y tế thành phố còn nhận được sự tham gia của các chuyên gia, các nhà khoa học trong quá trình đề xuất xây dựng chính sách. Kết quả tham mưu chính sách về dân số của thành phố nhấn mạnh tính hệ thống và tầm nhìn chiến lược cũng như dựa trên các nền tảng nghiên cứu khoa học.

Nhờ làm tốt công tác truyền thông, có thể ghi nhận rõ rệt nhất về hiệu quả tác động là cho đến hiện nay, hầu như đa số người dân thành phố đều có thể nắm bắt đầy đủ các thông tin từ thực trạng, nguyên nhân, hệ lụy... của vấn đề mức sinh thấp và mạnh dạn tham gia ý kiến phản biện, đề xuất các giải pháp giải quyết vấn đề, trực tiếp tham gia đề xuất chính sách.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

Theo báo cáo của Bộ Y tế về thực trạng, xu hướng mức sinh tại Việt Nam, 21/63 tỉnh, thành phố có mức sinh thấp, với quy mô dân số chiếm 39,4% dân số cả nước. Nơi có mức sinh thấp nhất hầu hết là những địa phương ở vùng kinh tế trọng điểm khu vực phía Nam, đô thị hóa cao, tăng trưởng kinh tế nhanh. Năm 2023, tỷ lệ sinh con của TP Hồ Chí Minh chỉ là 1,32 con/phụ nữ; Bình Dương là 1,63 con/phụ nữ, Long An là 1,64 con/phụ nữ...

DIỆP CHÂU (thực hiện)