Đối phó xâm nhập mặn, cấp nước cho cây trồng vùng ven biển

Nhà thầu khẩn trương thi công xây dựng Trạm bơm Hoằng Khánh (Hoằng Hóa) phục vụ sản xuất nông nghiệp.

Có mặt tại Chi nhánh Thủy lợi Hậu Lộc - đơn vị hợp đồng phục vụ nước tưới cho nông dân gieo cấy, chăm sóc 4.500ha lúa vụ chiêm xuân năm 2025 trên địa bàn huyện, được giám đốc Nguyễn Thành Chinh chia sẻ: “Ngay trong tháng 12/2024 mặn đã xâm nhập sâu vào vùng ven biển Hậu Lộc, tại cống Lộc Động độ mặn đã 4‰. Chi nhánh đã chỉ đạo các tổ, cụm thủy nông trực thuộc phân công cán bộ, công nhân viên thay ca thường trực 24/24 giờ tại các trạm bơm và cửa lấy nước dọc sông Lèn, 15 phút đo kiểm tra độ mặn một lần, để khi có nguồn nước ngọt là tranh thủ đóng mở cống, đồng thời vận hành hết công suất các trạm bơm dọc sông Lèn. Lấy nguồn nước từ cống Lộc Động và tận dụng tối đa nguồn nước hồi quy từ huyện Hoằng Hóa qua cống bệnh viện vào sông Trà Giang để cung cấp nước tưới cho các xã, thị trấn chăm sóc lúa. Hiện toàn bộ diện tích cây trồng trên địa bàn huyện đã đủ nước ngọt tưới, cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt".

Đối với những vùng dự báo có thể xảy ra hạn, thiếu nước cục bộ, Chi nhánh Thủy lợi Hậu Lộc đã lắp đặt máy bơm dầu, máy bơm dã chiến bơm nước phục vụ. Chủ động kiểm tra, đánh giá khả năng phục vụ sản xuất của 26 trạm bơm để sửa chữa hư hỏng, chuẩn bị vật tư thiết bị cần thiết, bảo đảm 100% trạm bơm vận hành tốt khi có yêu cầu. Phân công cán bộ, công nhân bám địa bàn thay ca thường trực tại đầu mối công trình, hệ thống kênh chính, nạo vét bể hút, kênh dẫn, kênh tưới các trạm bơm, kênh mương tưới của các hệ thống đảm bảo kênh dẫn nước thông suốt từ đầu mối đến mặt ruộng. Chi nhánh đã nạo vét các kênh mương đơn vị quản lý với tổng chiều dài 23,4km, bể hút, kênh dẫn các trạm bơm với khối lượng đào đắp trên 10.000m3 bùn đất, 50.300m2 cỏ, bèo, phục vụ dẫn nước thông thoáng từ đầu mối công trình đến mặt ruộng.

Để chuẩn bị phục vụ đủ nước tưới cho Nhân dân trên địa bàn sản xuất vụ chiêm xuân năm 2025, UBND huyện Hậu Lộc đã tập trung chỉ đạo các xã tiếp tục nạo vét kênh dẫn, cửa lấy nước và kênh trữ nước cho các trạm bơm hoạt động; quản lý nguồn nước ngọt tưới tiết kiệm, hiệu quả; chuẩn bị máy bơm dầu để chống hạn cục bộ; rà soát chuyển đổi một số diện tích cây trồng vùng ven biển thường xuyên bị nhiễm mặn sang nuôi trồng thủy sản. Các tháng vừa qua, huyện đã phát động các xã, thị trấn, đơn vị trên địa bàn đồng loạt ra quân làm thủy lợi, huy động phương tiện, máy móc thiết bị thực hiện giải phóng cỏ, bèo, rau muống, rác thải gây ách tắc trên hệ thống kênh. Theo đó, toàn huyện đã huy động 34.806 ngày công nạo vét 45,9km kênh liên xã, 106,8km kênh nội đồng với tổng khối lượng đào đắp 30.057m3 đất. Chủ động phát dọn cỏ, vớt bèo trên các kênh liên huyện, liên xã và kênh nội đồng với khối lượng 362.927m2. Các xã vùng đông kênh De đã đào đắp các kênh tiêu nội đồng để chủ động tích trữ nước ngọt phục vụ sản xuất nông nghiệp khi nguồn nước bơm bị xâm nhập mặn. Đồng thời, rà soát chuyển đổi một số diện tích cây trồng vùng ven biển thường xuyên bị nhiễm mặn sang nuôi trồng thủy sản.

Theo dự báo của Chi cục Thủy Lợi, vùng các huyện ven biển do ảnh hưởng thủy triều 1.400ha cây trồng có khả năng bị ảnh hưởng bởi thiếu nước, xâm nhập mặn. Diện tích này chủ yếu thuộc vùng các trạm bơm lấy nước từ hạ lưu sông Mã, sông Lèn, sông Hoạt, kênh De, sông Yên... với khoảng 54 trạm bơm bị ảnh hưởng mặn và các trạm bơm lấy nước hồi quy, tạo nguồn từ các kênh tiêu, trục tiêu như kênh Hưng Long, sông Đơ, sông Quảng Châu... Hàng năm, khi nắng nóng kéo dài, mực nước sông xuống thấp, độ mặn vùng cửa sông, ven biển duy trì ở mức cao và lấn sâu vào nội địa từ 18 - 24km, các trạm bơm không lấy được nước và thời gian lấy nước ngắn khoảng từ 4 - 6 giờ/ngày, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp.

Để chủ động nguồn nước ngọt tưới vụ chiêm xuân năm 2025, hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do hạn hán, xâm nhập mặn gây ra, UBND tỉnh đã chỉ đạo các ngành liên quan, địa phương, đơn vị triển khai một số giải pháp khẩn cấp trước mắt. Từ đầu tháng 12/2024, âu Báo Văn và Mỹ Quan Trang đã được đóng để ngăn mặn, giữ ngọt cấp nước tưới cho đồng ruộng Nga Sơn và Hậu Lộc. Đắp đập ngăn sông Càn tại Nga Sơn để tận dụng nguồn nước ngọt từ Ninh Bình về tạo nguồn cho các trạm bơm điện hoạt động. Các chi nhánh thủy lợi phát động phong trào thi đua, phục vụ sản xuất hiệu quả, phân công lực lượng bám địa bàn quản lý thay ca thường trực vận hành công trình, điều tiết nước tưới cho từng vùng, tiết kiệm nguồn nước... Cùng với đó, đẩy nhanh tiến độ thi công tiểu dự án hệ thống thủy lợi sông Lèn thuộc Dự án nâng cấp hệ thống thủy lợi sông Lèn và sông Hoàng Mai nhằm nâng cấp khả năng kiểm soát mặn, cải tạo môi trường sinh thái và ứng phó với biến đổi khí hậu để sớm đưa vào sử dụng.

Nhằm tạo điều kiện cho các huyện chủ động cung cấp nước ngọt tưới cho cây trồng, tỉnh đã và đang đầu tư xây dựng trên địa bàn các huyện vùng ven biển một số công trình thủy lợi phục vụ tưới cho cây trồng. Về lâu dài, tiếp tục nghiên cứu, đề xuất các công trình ngăn mặn, giữ ngọt ở các cửa sông để cấp nước phục vụ sản xuất và phát triển kinh tế - xã hội trong vùng.

Bài và ảnh: Thu Hòa