Doanh nghiệp tư nhân là động lực phát triển, tại sao không?
Theo doanh nhân Nguyễn Hoài Bắc, doanh nghiệp tư nhân phải trở thành và chính là động lực phát triển kinh tế và an sinh xã hội...

Ông Nguyễn Hoài Bắc, Kiều bào Canada, Ủy viên Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội doanh nhân Việt Nam Canada (VCBA)
Doanh nhân Nguyễn Hoài Bắc, Ủy viên Trung ương MTTQ Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Đại Sơn là doanh nhân Việt kiều Canada trở về Việt Nam đầu tư làm ăn từ đầu thập kỷ 90 của thế kỷ trước. Thương Gia giới thiệu góc nhìn đa chiều của một người từng trải trong kinh doanh, ủng hộ quan điểm "Doanh nghiệp tư nhân là động lực phát triển kinh tế”.
Nhiều thập kỷ qua đi chúng ta luôn nhận thức doanh nghiệp nhà nước đóng vai trò chủ đạo, là động lực phát triển kinh tế, dẫn dắt các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp vừa và nhỏ trong sản xuất kinh doanh và phát triển kinh tế - xã hội.
Cách nhìn này chỉ đúng trong những thập kỷ trước bởi sau hơn 30 năm đổi mới, thực tế cuộc sống đã thay đổi. Doanh nghiệp nhà nước không đáp ứng được yêu cầu mới của nền kinh tế khi đất nước đã hội nhập sâu rộng với kinh tế thế giới.
Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc thực sự đã trở thành lời hiệu triệu đánh thức hơn 100 triệu người Việt Nam của Tổng Bí thư Tô Lâm. Ngay khi mới đảm nhận trọng trách, tại nghị trường quốc hội Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ vấn đề thể chế chính là “nút thắt của nút thắt” và để cải cách thể chế trước hết phải thực hiện một bước rất quan trọng là sắp xếp, tinh gọn lại bộ máy.
Từ đó bắt đầu những ngày chuyển mình không ngừng nghỉ của hệ thống chính quyền từ cấp trung ương đến cơ sở, cuộc cách mạng lớn chưa từng có về thể chế của Việt Nam do Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ đạo, phát động và thực hiện với phương châm “vừa chạy vừa xếp hàng”, tinh gọn, tinh giảm các bộ ban ngành, sắp xếp lại bộ máy hành chính quan liêu cồng kềnh, phiền hà, kém hiệu quả là nhiệm vụ cấp thiết nhất hiện nay.
Tổng Bí thư và Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã đối diện, nhìn thấu và cương quyết làm mới thể chế, làm mới các bộ ngành, làm mới con người phục vụ công để kỷ nguyên vươn mình của dân tộc thành công. Lúc này cả dân tộc hơn 100 triệu người dân trong nước và hơn 6,2 triệu bà con kiều bào cùng hướng về Việt Nam với tinh thần và nhiệt huyết mong muốn cuộc cách mạng này không gì có thể ngăn cản.
Góc nhìn đa chiều về chính trị, kinh tế, an ninh lương thực, an ninh năng lượng và chính sách đối ngoại luôn được đặt ra trên tinh thần chủ động, nhanh nhạy và ứng biến kịp thời hợp lý để đưa đất nước phát triển.
Là một doanh nhân đã và đang đầu tư tại Việt Nam hơn 25 năm qua, tôi nhận thấy đã đến lúc Đảng, Chính phủ và chúng ta phải nhận thức lại, phải triển khai ngay và luôn cụm từ “Doanh nghiệp tư nhân là động lực phát triển kinh tế” thay cho cụm từ “doanh nghiệp nhà nước là động lực”.
Theo ý kiến của tôi, khi mà doanh nghiệp Nhà nước không còn giữ vai trò là trụ cột của nền kinh tế, trong đó không ít những doanh nghiệp “có cũng như không” thì chúng ta cần phải dũng cảm dẹp bỏ và thay đổi, nếu có giữ thì chỉ nên giữ những doanh nghiệp nhà nước làm công ích xã hội, phi lợi nhuận.
Thiết nghĩ, chủ trương cải cách thể chế, tinh gọn bộ máy của Đảng đang được Chính phủ triển khai quyết liệt “nhanh – mạnh – thần tốc” với sự vào cuộc của toàn xã hội thì không có lý do gì chúng ta không làm được việc xác định nguồn lực của xã hội, nguồn lực của toàn dân và nguồn lực của doanh nghiệp tư nhân... những chủ thể đã và đang chung sức, đồng lòng cùng đất nước phát triển đạt thứ hạng cao trên trường quốc tế.
Kinh tế có phát triển, công ăn việc làm của người lao động mới ổn định, thu nhập đầu người mới tăng như kỳ vọng. Tổng Bí thư luôn trăn trở, luôn tư duy được và nói ra những điều mà lâu nay các quan chức không nói, không đụng chạm vì lo sợ “nhạy cảm”. Ông nói về Trung Quốc, về Singapore và các nước phát triển, câu hỏi ông đặt ra là 30 năm trước Trung quốc ngang bằng Việt Nam nhưng hôm nay họ bỏ xa Việt Nam 30 năm.
Một thực tế khác khiến ông buồn phiền khi 50 năm trước người Singapore có điều kiện mới đủ khả năng sang khám chữa bệnh tại bệnh viện Chợ Rẫy, Sài Gòn nhưng bây giờ người Việt nam có tài chính tốt mới đủ khả năng sang Singapore khám chữa bệnh ... lời giải chính là các doanh nghiệp của Trung quốc, Singapore, Hàn Quốc... là doanh nghiệp tư nhân phát triển. Họ tham gia vào mọi lĩnh vực trong xã hội kể cả sản xuất, xuất khẩu vũ khí nhằm mang lại lợi ích cho quốc gia, cho nhân dân.
Canada, Hoa Kỳ là vùng đất hứa bởi chính sách thu hút nhân tài, chính sách kinh doanh sản xuất không rào cản, không vùng cấm (trừ an ninh quốc phòng). Mọi lĩnh vực, mọi thành phần kinh tế trong xã hội đều có thể tham gia sản xuất kinh doanh. Họ biết biến cái không thể thành có thể.
Không bao giờ, không khi nào thuận lợi như hiện nay với Việt Nam bởi Đảng, Chính phủ, Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã xác định được việc cần phải làm, làm ngay không cho phép ai có độ trễ, có tư tưởng bàn lùi. Nhà nước là bệ đỡ, nhà nước là cái nôi và nhà nước cung cấp tài nguyên, tài chính khi các dự án của doanh nghiệp tư nhân được cơ quan chuyên trách, chuyên môn thẩm định đánh giá cao để tiếp cận mọi nguồn vốn từ ngân sách và có thể loại bỏ các qui định “hình sự hóa” khi các dự án không thành công, nhưng không tiêu cực, không tư túi.
Hãy tin, hãy yêu, kiến tạo môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng, thuận lợi cho các doanh nghiệp tư nhân bất kể là đó là doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp vừa và nhỏ hay hộ gia đình kinh doanh. Các doanh nghiệp tư nhân có thương hiệu cần phải bình đẳng với nhau bởi các nước phát triển rất coi trọng doanh nghiệp tư nhân vừa và nhỏ. Riêng Canada họ luôn bảo vệ và hỗ trợ cho kinh tế gia đình cũng phát triển. Doanh nghiệp tư nhân phải trở thành và chính là động lực phát triển kinh tế và an sinh xã hội, tại sao không?
Đến tháng 9/2024, số lượng các đơn vị kinh doanh tư nhân (private business entity) tại Trung Quốc đã đạt khoảng 181 triệu. Trong đó, theo số liệu do Cục Quản lý thị trường nhà nước công bố, khoảng 55,54 triệu là doanh nghiệp tư nhân (cổ phần và trách nhiệm hữu hạn) và hơn 125 triệu là đơn vị tự kinh doanh (self-employed business).
Tổng số các đơn vị kinh doanh tư nhân này chiếm tới 96,4% tổng số thực thể kinh doanh tại Trung Quốc. Với quy mô lớn như vậy, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò quan trọng ở Trung Quốc sau nhiều thập niên cải cách nhằm giảm vai trò của nhà nước trong phân bổ nguồn lực.
Năm 2018, các doanh nghiệp tư nhân chiếm hơn 60% GDP và hơn 80% việc làm tại thành thị. Trong lĩnh vực công nghiệp, bao gồm sản xuất, khai khoáng và tiện ích, năm 2024, các doanh nghiệp tư nhân chiếm hơn 37% giá trị tổng sản lượng công nghiệp (so với con số chưa tới 5% vào năm 1980).
Tổng doanh thu của các công ty tư nhân đã tăng từ con số 0 trong bảng xếp hạng của Fortune năm 2005 lên 104 tỉ đô la Mỹ trong bảng xếp hạng năm 2011 (tương đương 3,8% tổng doanh thu của tất cả các công ty Trung Quốc trong bảng xếp hạng); đến năm 2021 con số này là 1.700 tỷ USD và 19%.
Đối với giá trị vốn hóa thị trường của các công ty niêm yết lớn nhất, thị phần của khu vực tư nhân trong 100 công ty Trung Quốc niêm yết hàng đầu chỉ là 8% vào cuối năm 2010 nhưng đã lên tới 48% vào năm 2021.