Doanh nghiệp Mỹ bối rối vì thuế quan thất thường của ông Trump

Tàu hàng chất đầy container tại cảng Oakland giữa căng thẳng thương mại do Mỹ tăng mức thuế quan. Ảnh: Reuters.

The Edge Desk (trụ sở tại Deerfield, Illinois) đang chuẩn bị ra mắt một mẫu ghế công thái học cao cấp giúp giảm đau lưng và tăng năng suất làm việc cho khách hàng.

Ban đầu, CEO Marc Rosenberg dự kiến phiên bản cao cấp nhất có thể có giá hơn 1.000 USD. Tuy nhiên hiện tại, ông vẫn chưa thể ấn định mức giá cuối cùng và đành phải giảm số lượng hàng nhập khẩu từ Trung Quốc về Mỹ một cách miễn cưỡng.

Chính cuộc chiến thuế quan "lúc có lúc không" của Tổng thống Donald Trump với 3 đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ (Mexico, Canada và Trung Quốc) là nguyên nhân khiến ông Rosenberg cùng các chủ doanh nghiệp khác e dè.

Từ các tập đoàn sản xuất lớn đến những doanh nghiệp nhỏ, ai cũng đang chịu ảnh hưởng nặng nề bởi các quyết định thương mại thất thường, khó đoán của ông Trump. Không chỉ làm tăng chi phí nhập khẩu, chính sách này còn gây ra sự thiếu chắc chắn, khiến các kế hoạch đầu tư và mở rộng kinh doanh bị đình trệ.

"Con dao hai lưỡi" với nền kinh tế

Ông Trump từng tuyên bố áp thuế 25% lên toàn bộ hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico từ ngày 4/2, đe dọa làm chao đảo hơn 1.300 tỷ USD thương mại thường niên giữa ba nước Bắc Mỹ. Tuy nhiên, ngay trước thời điểm thuế quan có hiệu lực, ông trì hoãn thêm một tháng.

Đến hôm 6/3 vừa qua, chỉ hai ngày sau khi mức thuế này có hiệu lực chính thức, tân Tổng thống lại hoãn nhiều khoản thuế với Mexico và một phần với Canada trong vòng một tháng. Đây là sự mở rộng từ tuyên bố hôm 5/3 của ông, khi tạm miễn thuế nhập khẩu ôtô từ hai nước này trong 30 ngày.

Thế nhưng, tới ngày 7/3, tại cuộc họp báo ở Nhà Trắng, ông Trump lại tuyên bố có thể áp thuế lên tới 250% đối với các sản phẩm sữa nhập khẩu từ Canada, cũng như mức thuế mới với gỗ của nước này.

"Ộng Trump đang biến cả Bắc Mỹ thành trò đùa", nghị sĩ đảng Dân chủ Don Beyer từ bang Virginia chỉ trích. "Hiện tại có những doanh nghiệp không biết liệu mặt hàng họ kinh doanh có nằm trong danh sách áp thuế của ông Trump hay không. Mọi thứ ông Trump làm trong chính sách thương mại dường như chỉ tạo ra hỗn loạn và sự bất ổn".

Thuế quan có thể gây ra tổn thất kinh tế vì các nhà nhập khẩu phải chi trả, và do đó sẽ đẩy giá thành sản phẩm lên cao, làm gia tăng áp lực lạm phát. Hơn thế, các đối tác thương mại của Mỹ cũng có thể đáp trả bằng cách áp thuế ngược lại, làm tổn thương nền kinh tế của tất cả bên liên quan.

Thuế quan có thể đẩy giá thành những sản phẩm nhập khẩu lên cao. Ảnh: Reuters.

Tuy nhiên, tác động tiêu cực của thuế quan không chỉ dừng lại ở đó. Chúng còn gây ra sự bất ổn lớn trong quyết định kinh doanh của doanh nghiệp - từ việc lựa chọn nhà cung cấp, đặt nhà máy ở đâu, đến cách định giá sản phẩm. Sự bất ổn này có thể khiến doanh nghiệp trì hoãn hoặc hủy bỏ các khoản đầu tư quan trọng, vốn là yếu tố then chốt thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

"Đối với các tập đoàn đa quốc gia, nhập khẩu từ nhiều quốc gia và vận hành chuỗi cung ứng phức tạp, mức độ bất ổn này là rất đáng ngại", ông Eswar Prasad, chuyên gia kinh tế tại Đại học Cornell, nhận định. "Nó sẽ làm doanh nghiệp chùn bước trong đầu tư, từ đó tác động tiêu cực đến nền kinh tế".

Cuối năm 2019, trong giai đoạn ông Trump áp thuế mạnh tay, đầu tư của doanh nghiệp Mỹ sụt giảm, buộc Cục Dự trữ Liên bang (Fed) phải cắt giảm lãi suất 3 lần để kích thích nền kinh tế.

Nhưng trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump, tình hình còn căng thẳng hơn. Nếu như trước đây, chính quyền ông Trump chỉ đánh thuế vào các lĩnh vực cụ thể như thép, nhôm và hàng hóa Trung Quốc sau quá trình điều tra kéo dài, thì lần này, ông đơn giản viện dẫn "tình trạng khẩn cấp quốc gia" - lấy lý do dòng chảy fentanyl và người nhập cư trái phép - để ngay lập tức áp thuế lên Canada, Mexico và Trung Quốc.

Phạm vi đánh thuế cũng mở rộng hơn. Tháng tới, ông Trump dự kiến áp thuế "có qua có lại" đối với các nước đang đánh thuế cao với hàng hóa Mỹ.

"Những lời đe dọa về việc tăng thuế và khả năng bị trả đũa đã khiến các doanh nghiệp dè dặt hơn trong đầu tư, tiêu dùng, tuyển dụng và ra quyết định kinh doanh", bà Christine Lagarde, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) phát biểu sau khi ECB cắt giảm lãi suất nhằm hỗ trợ nền kinh tế đang gặp khó khăn của khu vực.

Doanh nghiệp lao đao vì chính sách mơ hồ

Không chỉ gây tranh cãi về tính hiệu quả, chính sách thuế quan của ông Trump còn bị áp dụng một cách thất thường, khiến các doanh nghiệp càng thêm hoang mang.

Chính quyền từng tuyên bố xóa bỏ chính sách miễn thuế "de minimis" đối với các đơn hàng dưới 800 USD từ Trung Quốc và Hong Kong. Nhưng chỉ sau một thời gian ngắn, họ lại phải rút lại quyết định này vì hệ thống hải quan chưa thể thực thi. Những thay đổi chóng vánh như vậy đang khiến các doanh nghiệp "không biết đường nào mà lần".

Gregory Husisian, luật sư thương mại tại công ty Foley & Lardner, chia sẻ: "Tôi đã gặp nhiều công ty nói rằng họ không thể tiến hành bất kỳ khoản đầu tư nào vì không biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Ít nhất trong nhiệm kỳ đầu, họ còn hiểu được luật chơi. Giờ đây, họ thậm chí không biết mình đang chơi cờ tỷ phú hay cờ ca-rô".

Rosenberg và sản phẩm nội thất công thái học của ông đang phải đối mặt với mức thuế 20% áp dụng lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Tuy nhiên, ông vẫn không chắc mức thuế cuối cùng sẽ là bao nhiêu.

"Sự thay đổi liên tục này khiến chúng tôi rất khó lập kế hoạch cho cả năm", Rosenberg than phiền.

Xe tải nằm im tại bãi đỗ ở ngoại ô Ciudad Juarez (Mexico) ngày 5/3 khi doanh nghiệp Mexico tạm ngừng xuất khẩu sang Mỹ, chờ thuế quan được dỡ bỏ. Ảnh: Reuters.

Báo cáo từ Viện Quản lý Cung ứng Mỹ (ISM) cũng cho thấy nhiều doanh nghiệp đang gặp khó khăn nghiêm trọng. Một công ty sản xuất thiết bị vận tải bày tỏ: "Chính quyền không đưa ra bất kỳ hướng dẫn nào về cách thực thi thuế quan, khiến chúng tôi không thể dự đoán tác động lên doanh nghiệp".

Trong khi đó, một công ty hóa chất khác chia sẻ rằng môi trường thuế quan đối với sản phẩm từ Mexico và Canada đang tạo ra sự biến động lớn trong tâm lý khách hàng.

Không chỉ các tập đoàn lớn, ngay cả những doanh nghiệp nhỏ cũng chịu ảnh hưởng trực tiếp. Taylor Samuels, chủ nhà hàng Las Almas Rotas ở Dallas, cho biết kế hoạch mở thêm một chi nhánh mới của anh đang bị trì hoãn vô thời hạn.

"Tôi đang phải xem xét lại toàn bộ ngân sách xây dựng, thậm chí có thể phải dừng kế hoạch mở rộng vì không biết giá nguyên liệu như thép và gỗ sẽ bị ảnh hưởng ra sao", Samuels lo lắng.

Tương tự, Sandya Dandamudi, chủ sở hữu công ty GI Stone tại Chicago, cho biết các nhà đầu tư bất động sản cũng đang lao đao. Các dự án chung cư cao tầng hay khách sạn thường lập ngân sách từ 2 năm, nhưng giờ đây, họ không thể lường trước mức thuế quan mới, dẫn đến nguy cơ hủy bỏ hàng loạt kế hoạch.

"Nếu không thể chuyển khoản thuế này sang khách hàng, nhiều doanh nghiệp nhỏ như chúng tôi có thể sẽ không ký thêm được bất kỳ hợp đồng nào nữa", Dandamudi cảnh báo.

Holly Seidewand, chủ cửa hàng First Fill Spirits ở New York, chuyên kinh doanh rượu whisky Canada và các loại rượu nhập khẩu cao cấp, cũng đang gặp tình trạng tương tự.

"Tôi từng dự định tăng gần gấp đôi lượng hàng và mở rộng không gian trưng bày vào năm 2025. Nhưng với tình hình thuế quan bất ổn như hiện nay, chúng tôi quyết định giữ nguyên quy mô. Điều này khiến tốc độ phát triển doanh nghiệp bị chững lại", ông Seidewand cho biết.

Phương Linh