Đo thân nhiệt tại cửa khẩu để giám sát, phát hiện sớm ca bệnh đậu mùa khỉ

Ngày 22/8, Bộ Y tế đã ban hành quyết định hướng dẫn tạm thời giám sát và phòng chống bệnh đậu mùa khỉ.

Theo Bộ Y tế, bệnh đậu mùa khi (monkeypox) không phải là bệnh mới. Bệnh được ghi nhận lần đầu tiên vào năm 1958, trên các đàn khỉ được nuôi để nghiên cứu, do đó có tên là bệnh Đậu mùa khỉ. Trường hợp bệnh đầu tiên ở người được ghi nhận vào năm 1970 tại Cộng hòa Dân chủ Công Gô.

Bộ Y tế hướng dẫn giám sát bệnh đậu mùa khỉ tại cửa khẩu thông qua đo thân nhiệt, giám sát kiểm dịch để phát hiện sớm ca bệnh.

Từ tháng 5/ 2022 đến nay, dịch có diễn biến bất thường, đã ghi nhận dịch tại 12 quốc gia khu vực châu Âu. Đến ngày 23/7, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã công bố tình trạng khẩn cấp với bệnh đậu mùa khỉ.

Đến ngày 15/8, trên thế giới đã ghi nhận trên 35.000 ca mắc tại 92 quốc gia, trong đó có 12 trường hợp tử vong. Hiện, một số quốc gia như Thái Lan, Singapore, Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản đã ghi nhận trường hợp bệnh xâm nhập. Đến ngày 21/8, Việt Nam vẫn chưa ghi nhận trường hợp bệnh đậu mùa khỉ.

Theo đó, tại hướng dẫn của Bộ Y tế nêu rõ giám sát nhập cảnh: Giám sát ca bệnh tại cửa khẩu thông qua đo thân nhiệt, giám sát kiểm dịch viên y tế hoặc nhận thông tin từ người nhập cảnh chủ động khai báo.

Trường hợp phát hiện các triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh cần chuyển nơi cách ly tạm thời để khai thác yếu tố dịch tễ và khám sơ bộ. Căn cứ theo kết quả kháo, khai thác dịch tễ để chuyển hành khách về cơ sở y tế để chẩn đoán, điều trị hoặc đề nghị hành khách tự theo dõi sức khỏe trong vòng 21 ngày từ ngày nhập cảnh.

Người nhập cảnh từ quốc gia, khu vực có dịch lưu hành cần theo dõi sức khỏe trong 21 ngày kể từ ngày nhập cảnh. Khi có triệu chứng phát ban, nhức đầu, sốt, ớn lạnh, đau họng, khó chịu, mệt mỏi và nổi hạch cần hạn chế tiếp xúc người khác và tới cơ sở y tế gần nhất.

Bộ cũng yêu cầu tổ chức giám sát, tăng cường giám sát dựa vào sự kiện trong cộng đồng và các cơ sở khám chữa bệnh để phát hiện sớm trường hợp nghi ngờ. Đặc biệt, chú ý giám sát tại các cơ sở y tế chuyên khoa da liễu và các cơ sở khám chữa bệnh lây truyền qua đường tình dục, chú trọng giám sát trên đối tượng nguy cơ cao gồm người đồng giới và người có suy giảm miễn dịch.

Để phòng bệnh, Bộ Y tế đề nghị người dân tránh tiếp xúc gần gũi với người mắc hoặc nghi mắc bệnh đậu mùa khỉ; tránh tiếp xúc trực tiếp với những vết thương hở, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh.

Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tốt nhất che bằng khăn vải hoặc khăn tay hoặc khăn giấy dùng một lần hoặc ống tay áo để làm giảm phát tán các dịch tiết đường hô hấp;

Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn ngay sau khi ho, hắt hơi. Không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng; Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn tay;

Người có triệu chứng phát ban cấp tính không rõ nguyên nhân kèm theo một hoặc nhiều triệu chứng nghi ngờ cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời. Đồng thời, cần chủ động tự cách ly, tránh tiếp xúc gần với người khác, bao gồm cả quan hệ tình dục…

Người đến các quốc gia vùng lãnh thổ có lưu hành dịch bệnh (khu vực Trung và Tây Phi) cần tránh tiếp xúc với động vật có vú (chết hoặc sống) như: động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng có thể chứa virus đậu mùa khỉ.

Khi quay trở về Việt Nam cần chủ động khai báo với cơ quan y tế địa phương để được tư vấn; Đảm bảo an toàn thực phẩm; thực hiện lối sống lành mạnh, tăng cường vận động thể lực, nâng cao sức khỏe;

Bộ Y tế cũng cho biết, đến thời điểm ngày 18/7, WHO không khuyến cáo tiêm vắc-xin phòng chống bệnh đậu mùa khỉ một cách rộng rãi. Thay vào đó, chỉ tiêm cho những người có nguy cơ cao như nhân viên y tế, người tiếp xúc trực tiếp với trường hợp bệnh.

Tuy nhiên, việc tiêm vắc-xin được xem xét, quyết định đối với từng trường hợp cụ thể khi có tiếp xúc và sau khi tiếp xúc với trường hợp bệnh. Các dữ liệu nghiên cứu về hiệu quả của vắc-xin vẫn đang tiếp tục được nghiên cứu.

Để chủ động ứng phó khi dịch bệnh xâm nhập, ngày 29/7, Bộ Y tế đã ban hành Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh đậu mùa khỉ ở người, trong đó đã phân tuyến điều trị, tránh dồn bệnh nhân về tuyến trên. Chiều 1/8, Bộ Y tế đã tổ chức tập huấn Hướng dẫn chẩn đoán điều trị đậu mùa khỉ.

TS. Nguyễn Trọng Khoa, Phó cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết, Bộ đang xây dựng kế hoạch ứng phó với 3 tình huống dịch đậu mùa khỉ.

Tình huống 1, chưa có trường hợp bệnh thâm nhập vào Việt Nam, các bệnh viện kiện toàn ban chỉ đạo phòng chống dịch, xây dựng kế hoạch, chuẩn bị cơ sở vật chất, khu vực cách ly, trang thiết bị, nhân lực, thuốc, vật tư...; xây dựng quy trình nội bộ tiếp đón, cách ly và điều trị người bị bệnh đậu mùa khỉ; điều trị ca bệnh theo phân tuyến…

Tình huống 2, có các trường hợp bệnh đậu mùa khỉ thâm nhập vào Việt Nam, tổ chức khu điều trị cách ly riêng cho ca bệnh đậu mùa khỉ; cập nhật quy trình tiếp đón, cách ly, điều trị phù hợp…

Tình huống 3, nếu dịch lây lan ra cộng đồng, sẽ mở rộng khu vực cách ly điều trị, tính toán phương án tự cách ly điều trị tại nhà; sẵn sàng cử đội cấp cứu lưu động và hỗ trợ tuyến dưới, bệnh viện khác khi cần thiết; phân loại người bệnh theo mức độ nặng nhẹ để điều trị tại các tuyến phù hợp; hạn chế di chuyển người bệnh…

Theo chuyên gia, các dấu hiệu nguy hiểm của bệnh đậu mùa khỉ cần theo dõi, xem xét chuyển tuyến điều trị là: giảm thị lực; giảm ý thức, hôn mê, co giật; suy hô hấp, chảy máu, giảm lượng nước tiểu; các dấu hiệu của nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn. Với các ca bệnh nghi ngờ hoặc đã xác định mắc bệnh, cần thực hiện giám sát và cách ly.

Công tác điều trị bệnh chủ yếu là điều trị triệu chứng, bảo đảm dinh dưỡng, cân bằng nước điện giải và hỗ trợ tâm lý. Tiêu chuẩn xuất viện với bệnh nhân là người bệnh cách ly tối thiểu 14 ngày và đã hết các triệu chứng lâm sàng.

Được biết, hiện Việt Nam được WHO xếp vào nhóm 1 - nhóm quốc gia chưa ghi nhận ca bệnh đậu mùa khỉ. Tuy nhiên, nguy cơ bệnh xâm nhập vào nước ta là rất lớn nên việc ứng phó rất cấp thiết.

Theo bác sĩ Đỗ Hồng Hiên, chuyên gia dịch tễ, Tổ chức WHO tại Việt Nam hiện chưa có báo cáo ca bệnh nhưng đây chỉ là vấn đề thời gian, cũng có thể đã có sự lây truyền trong cộng đồng.

Vì vậy, cần có các biện pháp ứng phó sàng lọc, ngăn chặn không gây lây nhiễm và bảo vệ nhân viên y tế, đây là những người có nguy cơ cao.

Theo ông Đặng Quang Tấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Y tế, ngày 23/7 Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công bố đậu mùa khỉ là tình trạng y tế khẩn cấp. Thế giới đã ghi nhận gần 16.000 trường hợp mắc tại 74 quốc gia, tử vong 5 trường hợp (tỷ lệ tử vong trên số mắc khoảng 1/3.000).

Tuy nhiên, thời gian gần đây ghi nhận số ca bệnh tăng lên, đặc biệt tại một số quốc gia châu Âu. Theo WHO và CDC Hoa Kỳ tác nhân gây bệnh là virus, đường lây qua tiếp xúc, giọt bắn.

Vài tháng trước, virus này vẫn được đánh giá khó lây từ người sang người, nhưng gần đây có vẻ lây truyền dễ hơn. Vì vậy, ông Tấn cho rằng Việt Nam không được mất cảnh giác, cần cập nhật thường xuyên diễn biến của tình hình dịch bệnh.

Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus nhận định, nguy cơ do bệnh đậu khỉ gây ra hiện nay trên toàn cầu là vừa phải nhưng mối đe dọa cho châu Âu ở mức cao.

Nguy cơ virus sẽ tiếp tục lây lan khắp thế giới, mặc dù nó không thể làm gián đoạn thương mại hoặc du lịch của toàn cầu ngay lập tức.

WHO đánh giá, mối đe dọa của bệnh đậu mùa khỉ hiện ở mức độ vừa phải trên toàn cầu, ngoại trừ ở châu Âu là mức cao.

D.Ngân