Điện hạt nhân: Giải pháp tất yếu cho an ninh năng lượng Việt Nam

Giải pháp tất yếu cho an ninh năng lượng Việt Nam

Vì sao Việt Nam phải làm điện hạt nhân?

Trên thế giới, các quốc gia có trình độ khoa học kỹ thuật tiên tiến như Mỹ, Pháp, Nga, Nhật Bản... đã và đang phát triển ĐHN như một nguồn năng lượng chủ đạo. Theo thống kê, hiện có 450 lò phản ứng ĐHN đang vận hành trên toàn cầu, cung cấp đến 10% sản lượng điện toàn cầu. Ngay cả Đức, quốc gia tuyên bố từ bỏ ĐHN, vẫn phải nhập khẩu điện từ Pháp - nơi ĐHN chiếm tới 76% sản lượng điện quốc gia.

Tuy nhiên, trong khi nhiều quốc gia đã tận dụng ĐHN như một giải pháp tối ưu, Việt Nam lại đang phải đối mặt với một thực trạng đáng lo ngại về nguồn cung năng lượng. Cụ thể, các dạng tài nguyên thiên nhiên hóa thạch đang dần cạn kiệt. Bên cạnh đó, Thủy điện Lai Châu - dự án thủy điện lớn cuối cùng - đã hòa lưới quốc gia, đồng thời việc xây dựng thêm các công trình thủy điện quy mô lớn gần như không còn khả thi. Mặt khác, dù năng lượng tái tạo như điện gió và điện mặt trời đang được khuyến khích phát triển, nhưng thực tế cho thấy chúng vẫn chưa thể bù đắp được sự thiếu hụt điện năng.

Trước tình hình này, TS Nguyễn Mạnh Hiến, nguyên Viện trưởng Viện Năng lượng (Bộ Công Thương), nhận định rằng, trong tương lai, Việt Nam sẽ khó tránh khỏi phụ thuộc dần vào nguồn năng lượng nhập khẩu. Do vậy các nhà làm chính sách đã chọn giải pháp tổng hòa tận dụng tối đa nguồn năng lượng trong nước, phát triển năng lượng tái tạo kết hợp nhập khẩu điện, nhập khẩu than, khí đốt ở tỷ trọng thích hợp cùng với việc xây dựng nhà máy ĐHN là giải pháp tối ưu nhằm bảo đảm an ninh năng lượng, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. So với các năng lượng truyền thống, ĐHN là nguồn công suất lớn và ổn định duy nhất không phát thải khí nhà kính.

Không chỉ là một giải pháp cho vấn đề thiếu hụt năng lượng, ĐHN còn mang lại nhiều lợi ích quan trọng: Đa dạng hóa nguồn cung cấp điện, bảo đảm an ninh năng lượng, giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và nhập khẩu năng lượng. Cùng với đó, ĐHN góp phần giảm thiểu biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí gây ô nhiễm môi trường và tạo tiềm năng thu tài chính từ việc cắt giảm khí CO2; thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, nâng cao năng lực hạ tầng và tạo động lực cho nhiều ngành công nghiệp khác; gia tăng vị thế quốc gia khi từng bước làm chủ công nghệ ĐHN.

Nhận thức rõ vai trò quan trọng của ĐHN, vừa qua lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã nhấn mạnh rằng, việc phát triển ĐHN không chỉ là xu hướng tất yếu, mà còn là yêu cầu cấp bách để bảo đảm an ninh năng lượng.

Tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2024, triển khai công tác năm 2025 của Chính phủ và chính quyền địa phương, Tổng Bí thư Tô Lâm đặt ra yêu cầu tiếp tục xây dựng và hoàn thiện cơ chế và chính sách phát triển điện lực và năng lượng tái tạo, đặc biệt là hydrogen, ĐHN. Tiếp nối tinh thần này, ngày 15-1-2025, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng ban Chỉ đạo xây dựng nhà máy ĐHN đã chủ trì phiên họp thứ nhất của Ban Chỉ đạo.

Tại cuộc họp, Thủ tướng nhấn mạnh tinh thần khẩn trương triển khai công việc, vừa chạy vừa xếp hàng, vừa làm vừa hoàn thiện dần, không cầu toàn, không nóng vội, bởi chủ trương của Đảng, Nhà nước về phát triển ngành khoa học công nghệ hạt nhân đã rất rõ, trong đó có chủ trương xây dựng nhà máy ĐHN, góp phần đáp ứng nhu cầu điện sạch, nhất là với mục tiêu tăng trưởng GDP đạt 2 con số, tăng trưởng điện phải 15-18%.

Thủ tướng còn nhấn mạnh rằng trong kỷ nguyên mới của dân tộc, kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng, phải có các ngành, lĩnh vực khoa học công nghệ đột phá, trong đó có lĩnh vực công nghệ hạt nhân vì mục đích hòa bình gồm ĐHN, y học hạt nhân… Thủ tướng cũng nêu rõ mục tiêu xây dựng xong nhà máy ĐHN Ninh Thuận trong 5 năm, từ đó xác định lộ trình, công việc của từng năm để tới năm 2030 kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng, chúng ta có nhà máy ĐHN.

Đồng quan điểm với lãnh đạo Chính phủ, nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng, việc phát triển ĐHN hiện nay là một trong những xu thế của thế giới. Một số quốc gia trên thế giới từng đóng cửa nhưng giờ đã tái khởi động lại do nhu cầu năng lượng sử dụng điện rất lớn. “Đây là một vấn đề rất hệ trọng vì chỉ có năng lượng về ĐHN mới có thể phát triển và chúng ta bảo đảm được nhu cầu năng lượng của quốc gia trong tình hình mới” - Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) nhận định.

Thôn Thái An, xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải, tỉnh Bình Thuận được quy hoạch xây dựng Nhà máy ĐHN Ninh Thuận 2

Petrovietnam nhập cuộc quyết liệt

Ngày 4-2-2025, tại Phiên họp thứ 2 của Ban Chỉ đạo xây dựng nhà máy ĐHN, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã giao Bộ Công Thương báo cáo cấp thẩm quyền để giao 2 tập đoàn năng lượng lớn của quốc gia EVN và Petrovietnam làm chủ đầu tư dự án Nhà máy ĐHN Ninh Thuận 1 và 2. Ngay sau quyết định này, Petrovietnam đã triển khai đồng loạt các công việc quan trọng nhằm bảo đảm tiến độ thực hiện dự án. Chủ tịch HĐTV Petrovietnam Lê Mạnh Hùng, nhấn mạnh: “Dự án ĐHN không chỉ là nhiệm vụ quan trọng do Đảng, Nhà nước giao mà còn là vinh dự của Petrovietnam, phù hợp với định hướng phát triển Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia”.

Trên cơ sở đó, Tập đoàn đã báo cáo Bộ Công Thương về cơ chế, chính sách đặc biệt liên quan đến thủ tục đầu tư, lựa chọn nhà thầu, tuyển dụng nhân sự, huy động vốn và tiêu chuẩn an toàn hạt nhân. Đồng thời, Petrovietnam cũng làm việc với UBND tỉnh Ninh Thuận để thống nhất phương án giải phóng mặt bằng trong năm 2025 và bổ sung dự án vào quy hoạch sử dụng đất của tỉnh.

Để hiện thực hóa các kế hoạch đề ra, Petrovietnam đã gửi công văn đến các đơn vị thành viên, yêu cầu cử nhân sự tham gia triển khai dự án, đồng thời nhận bàn giao hồ sơ từ EVN để tổng hợp, đánh giá. Cùng với đó, các ban chuyên môn cũng phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương và Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội nhằm hoàn thiện dự thảo báo cáo về cơ chế đặc biệt trình Quốc hội.

Trên tinh thần khẩn trương, quyết liệt, ngay sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt đầu tư xây dựng Dự án ĐHN Ninh Thuận, chiều ngày 19-2, Petrovietnam đã tổ chức Hội thảo: “Điện hạt nhân - khát vọng mới của Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng quốc gia Việt Nam”.

Tại hội thảo, Chủ tịch HĐTV Petrovietnam Lê Mạnh Hùng kêu gọi các đồng chí lãnh đạo, người lao động trong Tập đoàn, đặc biệt là các chuyên gia, kỹ sư, kỹ thuật với mục tiêu Petrovietnam trở thành Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia, cần cố gắng cao ở mức cao nhất, chủ động miệt mài học tập, với tinh thần cầu thị cao, quản trị tốt rủi ro để thực hiện bằng được nhiệm vụ chính trị khi được Chính phủ giao, bảo đảm thành công, an toàn cho dự án.

Việc Petrovietnam tổ chức hội thảo đã thể hiện rõ sự chủ động, trách nhiệm chính trị cao của tập thể lãnh đạo, người lao động Dầu khí trước nhiệm vụ đầy khó khăn, thách thức mà Đảng và Nhà nước giao. Sự chủ động, quyết liệt của Petrovietnam không chỉ thể hiện qua việc nhanh chóng tổ chức hội thảo mà còn ở cách tiếp cận bài bản, khoa học và có tầm nhìn chiến lược. Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh quá trình chuyển đổi năng lượng, việc triển khai thành công dự án ĐHN sẽ đánh dấu một bước tiến quan trọng, đưa đất nước tiến gần hơn đến mục tiêu phát triển bền vững và hiện đại hóa ngành năng lượng.

Có thể nói, ĐHN không còn là một lựa chọn, mà là con đường tất yếu để Việt Nam bảo đảm an ninh năng lượng, duy trì đà tăng trưởng kinh tế và khẳng định vị thế chiến lược trong khu vực. Trong bối cảnh nguồn nhiên liệu hóa thạch dần cạn kiệt, năng lượng tái tạo chưa đủ sức đáp ứng nhu cầu điện quốc gia, ĐHN chính là lời giải duy nhất cho bài toán năng lượng dài hạn.

Petrovietnam - cánh chim đầu đàn của ngành công nghiệp năng lượng Việt Nam - đã chính thức nhập cuộc với trọng trách lịch sử: hiện thực hóa Dự án Nhà máy ĐHN Ninh Thuận 2. Không chần chừ, không do dự, Petrovietnam đã vào cuộc một cách quyết liệt, triển khai đồng bộ hàng loạt công việc quan trọng, từ thủ tục đầu tư, lựa chọn công nghệ tiên tiến, đến việc huy động nguồn lực tài chính và tuyển chọn đội ngũ nhân sự tinh nhuệ. Đây không chỉ là một dự án năng lượng, mà còn là minh chứng cho tầm vóc, bản lĩnh và năng lực thực thi của Petrovietnam trên mặt trận công nghệ cao.

Với sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, sự quyết tâm của lãnh đạo Petrovietnam và sự đồng lòng của toàn bộ hệ thống, Nhà máy ĐHN Ninh Thuận 2 không chỉ là một công trình trọng điểm mà còn là biểu tượng của khát vọng làm chủ công nghệ, khẳng định vị thế Việt Nam trong cuộc đua năng lượng thế giới.

Chúng ta không thể chậm trễ. Nếu đúng theo lộ trình, 2030 sẽ là cột mốc đánh dấu bước chuyển mình lịch sử: Việt Nam chính thức bước vào kỷ nguyên ĐHN!

Minh Khang