'Diễn đàn AFF 2025 đã đạt được nhiều sự đồng thuận rõ ràng'

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn phát biểu bế mạc Diễn đàn Tương lai ASEAN 2025. Ảnh: Lê Hồng Nhung/Mekong ASEAN

Phát biểu bế mạc Diễn đàn Tương lai ASEAN (AFF 2025), Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Bùi Thanh Sơn bày tỏ, sau hai ngày thảo luận, diễn đàn đã hoàn thành chương trình nghị sự đầy tham vọng với hàng trăm đóng góp sâu sắc, các khuyến nghị giúp giải quyết vấn đề quan trọng, từ xu hướng lớn cho tới vai trò của phụ nữ trong xây dựng hòa bình, tới việc xem xét lại các nguyên tắc cơ bản của ASEAN và quản trị các công nghệ mới nổi, đặc biệt là thảo luận về lĩnh vực công nghệ.

“Những cuộc thảo luận sôi nổi, các phiên họp kéo dài hơn dự kiến đã cho thấy sự cấp bách của những thách thức mà chúng ta đang phải đối mặt cũng như quyết tâm chung trong việc giải quyết các thách thức này,” Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhận định.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao cũng nhấn mạnh, từ những cuộc thảo luận sâu sắc, AFF 2025 đã đạt được một số điểm đồng thuận rõ ràng. Thứ nhất là nhận thức chung rằng trật tự thế giới đang trong giai đoạn chuyển đổi to lớn với nhiều bất ổn và phức tạp chưa từng có. Những diễn biến gần đây trong quan hệ quốc tế giữa các cường quốc là một minh chứng rõ nét nhất đối với những chuyển đổi này. Đối với ASEAN, việc định hướng qua giai đoạn bất định có thể là thách thức mang tính quyết định của thế hệ hiện nay.

Thứ hai, các nước cũng đang chứng kiến tác động mang tính đột phá từ sự phát triển của công nghệ, bao gồm sự phát triển của AI, dữ liệu lớn và Internet vạn vật (IoT). Sự ra đời Deepseek AI của Trung Quốc và bước đột phá của Microsoft với con chip Majorana 1 chỉ là những chỉ số ban đầu của một cuộc cách mạng công nghệ đang diễn ra rất nhanh chóng.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cho rằng: “Nếu không có sự chuẩn bị thì chúng ta sẽ bị bỏ lại phía sau ngày càng xa hơn. Các tiến bộ tương tự trong các công nghệ tiên tiến trong một vài tháng hay vài năm tới sẽ tiếp tục định hình lại nền kinh tế và xã hội”.

Thứ ba là tầm quan trọng ngày càng lớn của các thách thức an ninh phi truyền thống. Các tác động ngày càng gia tăng của an ninh mạng, biến đổi khí hậu cùng với những hệ lụy kinh tế sâu sắc, tất cả điều này đòi hỏi các giải pháp sáng tạo vượt ra ngoài ranh giới quốc gia và huy động nguồn lực cao nhất.

Thứ tư, dù ASEAN phải đối mặt với thách thức chưa từng có trong giai đoạn đầy biến động hiện nay, nhưng thách thức cũng mang lại cơ hội rõ ràng, giúp khẳng định sức mạnh tập thể và vai trò lâu dài của các nước với sự đoàn kết và vai trò trung tâm là những giá trị cốt lõi.

"Với giá trị cốt lõi là tinh thần đoàn kết và vai trò trung tâm, ASEAN có thể tiếp tục duy trì vị thế là một bên trung gian đáng tin cậy, một diễn đàn đối thoại chiến lược và như Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim đã nói, một 'ngọn hải đăng hy vọng' cho phát triển bền vững, chủ nghĩa khu vực mở rộng và trật tự dựa trên luật lệ", Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao nhấn mạnh.

Diễn đàn này cũng nêu bật một số lĩnh vực cần tiếp tục đối thoại và cân nhắc kỹ lưỡng. "ASEAN nên phát triển các nguyên tắc cơ bản như thế nào trong tương tác với thế giới cũng như trong thích ứng với sự thay đổi trên thế giới?", Đây sẽ là những câu hỏi tiếp diễn và luôn được hỏi bởi chính trị gia và giới học giả, theo Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn.

Ông khẳng định, những năm qua, ASEAN đã thảo luận nhiều về cách thay đổi quy trình ra quyết định nhằm nâng cao hiệu quả. Các cuộc trao đổi giữa các tổ chức, giới học giả tiếp tục nêu lên khía cạnh này. Sau gần 60 năm tồn tại, ASEAN có thể duy trì được vai trò, uy tín và vị thế trung tâm chính nhờ sự nhất quán với nguyên tắc xây dựng đồng thuận.

"Trong bối cảnh đó, tôi đặc biệt quan tâm cuộc họp kín hiệu quả giữa các học giả và chuyên gia ASEAN về tình hình Myanmar – một minh chứng cho cam kết của chúng ta trong tìm kiếm các giải pháp do ASEAN làm chủ và dẫn dắt để đối phó thách thức khu vực, thông qua đối thoại xây dựng, trí tuệ tập thể và ý tưởng sáng tạo," theo Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao.

Các cuộc thảo luận cũng đặt ra những câu hỏi cốt lõi về vai trò ASEAN trong một thế giới ngày càng phân mảnh. Trong khi một số ý kiến ủng hộ việc ASEAN đảm nhận vai trò chủ động hơn trên trường quốc tế, những ý kiến khác nhấn mạnh sự cần thiết phải tập trung củng cố gắn kết và hội nhập nội khối.

"Nhìn về tương lai, con đường phía trước đòi hỏi chúng ta phải có những cam kết quan trọng. Chúng ta cần duy trì và củng cố đoàn kết, khả năng thích ứng và tính bao trùm của ASEAN – những nguyên tắc cốt lõi mà Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh trong bài phát biểu khai mạc, vốn là nền tảng cho thành công của chúng ta. Chúng ta cần cam kết tăng cường đầu tư công nghệ trọng yếu và xây dựng lập trường chung về quản trị công nghệ mới. Cuối cùng, chỉ có công nghệ mới có thể giúp khu vực chúng ta thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình và đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau", Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao nhận định.

Ông cũng nêu rõ các cuộc thảo luận chuyên môn tại diễn đàn đều cho rằng, sự phát triển của ASEAN cần lấy khoa học và công nghệ làm công cụ cốt lõi để thúc đẩy toàn bộ khu vực tiến lên. Vì vậy khu vực đã đầu tư mạnh mẽ vào nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển công nghệ cao, cũng như hợp tác với các đối tác trong lĩnh vực khoa học – công nghệ, bao gồm chất bán dẫn, AI và nhiều lĩnh vực khác.

"Cuối cùng, vì 'vị thế trung tâm phải được khẳng định và củng cố liên tục', chúng ta cần nỗ lực đổi mới cách thức khẳng định vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực và quản lý quan hệ với đối tác bên ngoài, bao gồm cả các nước lớn", Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đề xuất.

Ông nhận định, sự tham gia tích cực và những quan điểm mới mẻ từ tất cả đại biểu, bao gồm nhiều học giả trẻ, đã góp phần làm phong phú thêm các trao đổi và thể hiện mối quan tâm sâu sắc của cộng đồng quốc tế đối với con đường phát triển tương lai của ASEAN.

"Khi ASEAN hoàn thiện chương trình chiến lược cho Tầm nhìn Cộng đồng 2045, những ý kiến và đề xuất từ diễn đàn này sẽ là nguồn tham khảo quý giá. Do đó, tôi đề xuất chúng ta chuẩn bị một báo cáo tổng kết diễn đàn, tập hợp tất cả khuyến nghị quan trọng và gửi đến Ban thư ký ASEAN để phổ biến và làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan và tổ chức liên quan của ASEAN.

Diễn đàn Tương lai ASEAN đã khép lại thành công và ý nghĩa. Với sự tham gia và ủng hộ không ngừng của quý vị, diễn đàn này sẽ thực sự trở thành một vườn ươm ý tưởng sáng tạo hàng đầu cho tương lai khu vực. Hãy rời diễn đàn hôm nay với quyết tâm mạnh mẽ hơn để xây dựng một ASEAN đoàn kết, bao trùm và vững mạnh, không chỉ cho hiện tại, mà còn cho các thế hệ mai sau", Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn kết luận.

Lê Hồng Nhung