Dệt 'áo giáp' sóng điện từ

Trung tá Hoàng Văn Cường, Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 4 dẫn chúng tôi vượt qua màn mưa xuân và sương mù dày đặc để đến căn cứ chiến đấu của trạm. Trong căn phòng chưa đầy 10m2 hình chữ nhật, tôi nghe rõ tiếng của hệ thống điều hòa và thông gió chạy rì rì, đều đều như đàn ong vo ve bên tai.

Thấy cấp trên đến, hai trắc thủ dừng việc, hướng mặt ra cửa. Họ đứng lên nửa chừng thì nhận được tín hiệu vẫy tay từ Tiểu đoàn trưởng Cường. Hiểu ý, họ lại ngồi xuống và tiếp tục công việc. Trung tá Hoàng Văn Cường đi sát tôi, rỉ tai: Anh chỉ quan sát mà không được hỏi trắc thủ bất cứ điều gì!

Đành vậy, được đến, được tận mắt thấy công việc của họ đã là may mắn lắm rồi. Sau vài phút ngắm nghía rồi cố gắng huy động tối đa các nơron thần kinh để ghi nhớ nội thất căn phòng đặc biệt, tôi và Tiểu đoàn trưởng Cường quay ra ngoài.

Trên đường, anh Hoàng Văn Cường giải thích với tôi, nhiệm vụ của các trắc thủ đòi hỏi phải bám sát, nắm chắc mọi di biến động của mục tiêu; rà quét liên tục để đưa ra các thông tin phục vụ chỉ huy. Thế nên họ phải tập trung cao độ trong suốt ca trực. Chỉ có trường hợp ngoại lệ, bất khả kháng về sức khỏe mới được phép rời mắt khỏi màn hình. Mỗi ca trực của họ thường kéo dài 3 tiếng đồng hồ, rồi bàn giao cho ca khác để nghỉ ngơi. Họ được nghỉ, nhưng khí tài, trang bị kỹ thuật thì liên tục hoạt động từ ngày này sang ngày khác, từ tháng này sang tháng khác. Điều này trở thành yêu cầu cao đối với công tác bảo đảm kỹ thuật để khí tài hoạt động.

Lữ đoàn 84, Cục Tác chiến Điện tử tổ chức trưng bày vũ khí, khí tài tại Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam 2024. Ảnh: VĂN HÀO

Về lại doanh trại, trò chuyện với Trung úy Vũ Tuấn Anh, Phó trạm trưởng, tôi nhận được lượng thông tin ít ỏi về nhiệm vụ và tính chất công việc của cán bộ, chiến sĩ TCĐT. Tuấn Anh nói rằng, với các trắc thủ TCĐT, vào ca trực là bước vào vị trí chiến đấu. Các trắc thủ phải tập trung tinh thần cao độ để tìm ra những bất thường trong hàng nghìn mục tiêu bình thường ở cách xa hàng trăm ki-lô-mét mà phân loại, nắm bắt, tìm ra những dấu hiệu khả nghi. Thế nên để trở thành một trắc thủ giỏi, ngoài việc được huấn luyện kỹ lưỡng về chuyên môn nghiệp vụ thì phải có quá trình rèn luyện, tích lũy kinh nghiệm lâu dài, bền bỉ đến “thối tai, chai mông, gù lưng, toét mắt và căng não”.

- Mình tưởng với sự hỗ trợ của phương tiện hiện đại thì tác chiến sẽ nhàn hơn chứ?

- Không anh ạ, thời tiết diễn biến thất thường, sự không đồng nhất của địa hình và cả sự đánh chặn, gây nhiễu của đối phương... với tần suất, quy mô, cường độ, tính chất khác nhau là thách thức không hề nhỏ với các trắc thủ. Nếu không tập trung sẽ cung cấp thông tin sai lệch với thời gian thực. Việc ấy vô cùng tai hại!

Trong các quân, binh chủng của Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay, TCĐT là lực lượng ra đời muộn, nhưng xét về tính hiện đại thì có lẽ đây là lực lượng điển hình bởi họ được giao nhiệm vụ quản lý, khai thác và sử dụng những phương tiện, khí tài đặc chủng có tính năng kỹ, chiến thuật được xếp vào loại hàng đầu thế giới. Khí tài, trang bị kỹ thuật và phương tiện rất hiện đại nên việc tổ chức chỉ huy, quản lý và khai thác chúng cũng cần có con người hiện đại, trong đó nổi bật là niềm tin, phẩm chất chính trị, kỹ năng, kỹ xảo cũng như ý thức tổ chức kỷ luật, phương pháp, tác phong công tác.

Chính ủy Lữ đoàn 84, Đại tá Trịnh Bá Hưng chia sẻ với tôi rằng, cán bộ, chiến sĩ của đơn vị luôn hoạt động phân tán, quanh năm ngày tháng bận mải với các nhiệm vụ. Có lệnh là cơ động. Họ lặng thầm tạo thế vững chắc, liên tục chiến đấu, lấy phòng thủ để tấn công và lấy tiến công, chế áp đối phương để phòng thủ. Họ tạo ra “áo giáp” vô hình bảo vệ đồng đội, phương tiện, khí tài và trang bị kỹ thuật của các quân, binh chủng khác từ sớm, từ xa, góp phần quan trọng để Tổ quốc không bị động, bất ngờ.

Đại tá Trịnh Bá Hưng kể, tháng 12-2024, toàn Lữ đoàn dốc sức cho nhiệm vụ TCĐT phục vụ bảo vệ Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam diễn ra tại sân bay Gia Lâm. Trong đó phức tạp nhất là tổ chức các giải pháp phòng, chống, ngăn chặn những phương tiện bay không người lái (UAV) hoạt động trái phép, gây nhiễu các thiết bị kích nổ điều khiển từ xa bằng vô tuyến để bảo vệ yếu nhân và bảo vệ an ninh, an toàn khu vực triển lãm. Trong suốt thời gian thực hiện nhiệm vụ, các tổ TCĐT đã phát hiện, giám sát 50 lượt UAV, trong đó ép hạ, chế áp 12 lượt UAV bay không phép, ngăn ngừa nguy cơ gây mất an toàn mục tiêu bảo vệ.

Chỉ huy Cục Tác chiến Điện tử kiểm tra công tác trực sẵn sàng chiến đấu tại đơn vị Lữ đoàn 84. Ảnh: MỘC XUYÊN

Đại tá Trịnh Bá Hưng giải thích thêm, khoa học-công nghệ phát triển, trong xã hội, nhiều người có điều kiện kinh tế đầu tư mua và sử dụng flycam, UAV vào mục đích ghi thông tin, giải trí. Ở những sự kiện, lễ hội tập trung đông người thì cũng là thời điểm có nhiều UAV được cấp phép cùng hoạt động, trong đó không loại trừ những phần tử lợi dụng tình hình để trà trộn các flycam, UAV với mục đích phá hoại hoặc ý đồ xấu. Thế nên, các tổ TCĐT phải quyết liệt ép hạ để bảo đảm an toàn.

Gần đây, khi đi công tác tới một đơn vị để nắm thông tin về chuẩn bị huấn luyện chiến sĩ mới, tôi được Đại tá Lê Quang Hiển, Phó cục trưởng Cục TCĐT chia sẻ một số thông tin ít ỏi, nhưng khá giá trị, giúp tôi hiểu thêm phần nào tính chất nhiệm vụ phức tạp của lực lượng này.

Các anh nói với tôi rằng, ngoài lực lượng tác chiến bằng phương tiện khắc chế thiết bị sóng ngắn, sóng cực ngắn, hiện nay, Lữ đoàn 84 còn có năng lực tổ chức các lực lượng TCĐT sử dụng thiết bị siêu cao tần để thực hiện nhiệm vụ trong những tình huống đặc biệt. Các anh giải thích, sóng siêu cao tần là loại sóng vô tuyến mà bản chất nó được xem là dao động điện chứ không phải là dao động cơ khí nên tín hiệu truyền trong sóng siêu cao tần thường ở dạng xung. Các trắc thủ TCĐT muốn nắm thông tin từ sóng siêu cao tần đòi hỏi phải có kiến thức, kỹ năng, phương pháp, được huấn luyện bài bản, công phu trong thời gian dài và liên tục. Thời gian phân tích xung để cho các thông tin chính xác càng ngắn thì chứng tỏ năng lực của các trắc thủ là rất tốt.

Các anh chia sẻ thêm, những trắc thủ như vậy thường là những người được lựa chọn và huấn luyện rất bài bản, toàn diện. Họ có sức khỏe tốt, ý thức kỷ luật, lòng trung thành và tinh thần chiến đấu rất cao. Họ được huấn luyện các kỹ năng giống như những chiến sĩ đặc nhiệm, có thể tác chiến theo tổ nhóm ở bất cứ môi trường khắc nghiệt nào. Không chỉ sinh tồn trong điều kiện thiếu thốn, khắc nghiệt mà còn phải phối hợp chiến đấu khi cần, rồi có khả năng tự cấp cứu khi bị thương để có đủ sức lực, tinh thần làm tròn nhiệm vụ phát hiện, tấn công địch, bảo vệ đồng đội từ xa.

Khoa học-công nghệ ngày càng hiện đại và phổ quát thì nhiệm vụ của những người lính như lực lượng TCĐT Lữ đoàn 84 mà tôi đã gặp càng đa dạng, phức tạp và khó khăn, nặng nề hơn. Bởi đơn giản, để phục vụ mục đích thôn tính, tiêu diệt ta, đối phương thường có nhiều âm mưu, thủ đoạn và đi liền với đó là những thiết bị, vũ khí, khí tài điện tử hiện đại. Thế nên với người lính TCĐT, cảnh giác và hết mình với nhiệm vụ để nắm bắt thông tin đối phương từ sớm, từ xa, giúp chỉ huy các cấp không bị động, bất ngờ và có biện pháp đối phó là mệnh lệnh từ trái tim, cho dù có sống và làm việc tách bạch với môi trường xã hội, tách bạch với cuộc sống thường nhật sôi động trong thời gian dài.

Tôi trộm nghĩ rằng, những chiếc “áo giáp” mà họ thêu dệt bằng sóng điện từ xuyên vào không gian tuy không thể quan sát, phát hiện và nhìn thấy bằng mắt thường nhưng thật hữu dụng và vô cùng ý nghĩa.

Bút ký của MẠNH THẮNG