Đêm thức trắng quay phim và giọt nước mắt không thể quên của NSND Trà Giang

Vĩ tuyến 17 ngày và đêm là bộ phim tiêu biểu của điện ảnh cách mạng Việt Nam do đạo diễn Hải Ninh thực hiện năm 1972. Phim kể câu chuyện bi tráng nơi đôi bờ Hiền Lương, mang lại nhiều cảm xúc và đồng hành cùng những thăng trầm lịch sử. Hơn 50 năm qua, tác phẩm vẫn giữ vị trí quan trọng trong lòng công chúng và gặt hái nhiều vinh quang trên trường quốc tế.

NSND Trà Giang trong phim và hiện tại.

Chất anh hùng cao được thể hiện rõ trong nội dung bộ phim kể về câu chuyện giữa 2 chiến tuyến, tạo thành một dấu mốc thú vị cho điện ảnh Việt Nam. Bộ phim đầu tiên của điện ảnh cách mạng Việt Nam là phim Chung một dòng sông cũng lấy con sông Bến Hải, vĩ tuyến 17 làm đề tài.

Trích phim "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm":

Vĩ tuyến 17 ngày và đêm hấp dẫn không chỉ bởi câu chuyện về những lựa chọn khắc nghiệt của người dân hai bờ sông Bến Hải, mà còn ở cách dàn dựng với cảnh quay ngay tại vùng giới tuyến nguy hiểm. Nhân vật chị Dịu, do NSND Trà Giang thủ vai, có chồng tập kết ra Bắc. Ở nhà, chị vừa chăm sóc gia đình, chuẩn bị sinh con, vừa lãnh đạo dân làng trước sự đàn áp khốc liệt của địch.

Quá trình chuẩn bị cho vai diễn

Trong chương trình Cine 7 - Ký ức phim Việt, NSND Trà Giang chia sẻ: "Tập chèo thuyền thúng, mắc võng hay thực hiện các động tác của phụ nữ vùng biển Quảng Trị có thể học trong thời gian ngắn nhưng khó nhất là hòa mình vào câu chuyện".

Trà Giang may mắn được đạo diễn NSND Hải Ninh và nhà biên kịch Hoàng Tích Chỉ nhắm đến từ năm 1968. Họ còn cho nữ diễn viên xem những trang kịch bản đầu tiên. Đến năm 1970, đoàn đi thực tế, năm 1971 quay và hoàn thành vào năm 1972.

"Từ năm 1968, tôi đã bắt đầu nghiên cứu kịch bản. Để hiểu hoàn cảnh câu chuyện, tôi tìm hiểu nhiều tài liệu về vùng đất ấy. Khó nhất với diễn viên là thấu hiểu câu chuyện và thể hiện nhân vật một cách chân thực", NSND Trà Giang cho biết.

Gặp gỡ nguyên mẫu nhân vật chị Dịu

NSND Trà Giang xúc động khi nhìn lại bức ảnh chụp trong chuyến đi thực tế làm phim Vĩ tuyến 17 ngày và đêm. Bà gặp O Thảo, nữ bí thư chi bộ, lãnh đạo đoàn quân tóc dài.

"Tôi may mắn khi đến Vĩnh Linh, được gặp O Thảo. Câu chuyện của chị truyền cho tôi tình yêu, sự ngưỡng mộ và khâm phục đối với người phụ nữ trẻ trung, xinh đẹp nhưng kiên cường. Kịch bản giúp tôi cảm nhận nhân vật, nhưng đi thực tế mang đến những hình ảnh sống động, bồi đắp cảm xúc để diễn chân thật hơn trước ống kính". NSND kể lại.

Bức ảnh kỷ niệm của NSND Trà Giang với O Thảo - nguyên mẫu giúp bà hóa thân vào vai Dịu.

Khi được hỏi về cảnh quay khó nhất, NSND Trà Giang nhớ nhất cảnh Dịu đưa con vượt sông gặp chồng: "Quay cảnh đêm rất vất vả. Đoàn phim phải dậy từ 2-3h sáng để di chuyển đến bối cảnh. Nếu quay buổi tối, từ 2-3h chiều đã phải ra trường quay chuẩn bị. Đèn, máy phun nước, dòng sông, tất cả phải phối hợp nhịp nhàng. Trong khung cảnh ồn ào đó, diễn viên vẫn phải thể hiện được cảm xúc của người mẹ ôm con vượt sông tìm chồng. Đặc biệt là khoảnh khắc gặp chồng đầy xúc động, quay nhiều lần mới đạt yêu cầu".

NSND Trà Giang hồi tưởng về bức ảnh chụp cùng nguyên mẫu nhân vật:

Giải thưởng quốc tế và sự tự hào

NSND Trà Giang xúc động nhớ lại khoảnh khắc nhận giải tại Liên hoan phim Moscow năm 1973: "Tôi không nghĩ mình sẽ đoạt giải Nữ diễn viên xuất sắc nhất. Nhưng thực tế, Vĩ tuyến 17 ngày và đêm đã giành giải Nhất của Ủy ban Bảo vệ Hòa bình Thế giới, còn tôi nhận huy chương Vàng. Khoảnh khắc nghe tên mình được xướng lên, tôi xúc động không nói nên lời". Liên hoan phim Moscow lúc đó quy tụ hàng trăm đoàn đại biểu.

Sau đó, một nữ phóng viên Mỹ xin phỏng vấn bà: "Cô ấy nói họ - những người dân Mỹ bình thường - xin lỗi nhân dân Việt Nam. Bộ phim khiến họ xúc động. Cô hỏi: Trên phim, vai trò người phụ nữ Việt Nam rất lớn, ngoài đời có đúng vậy không?... Bà trả lời bằng chính những điều đã trải qua, lấy hình ảnh chị Út Tịch trong Người mẹ cầm súng của Nguyễn Thi làm minh chứng. Sau này, bài báo ấy được đăng trên một tạp chí Mỹ và gửi về Việt Nam cho bà.

NSND Trà Giang (thứ 2 từ phải qua) trong LHP quốc tế Moscow năm 1973, khi bà đoạt giải "Nữ diễn viên xuất sắc" với vai chính trong "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm".

NSND Trà Giang chia sẻ: "Tôi may mắn khi được chọn vào khóa diễn viên đầu tiên. Ngay sau khi tốt nghiệp, tôi nhận vai trong Một ngày đầu thu, rồi Chị Tư Hậu và sau đó là Vĩ tuyến 17 ngày và đêm. Dù nói là may mắn, nhưng nỗ lực cá nhân rất quan trọng. Tôi hạnh phúc khi được hóa thân vào nhiều hình tượng phụ nữ Việt Nam - từ nông thôn, miền núi, miền biển đến thành phố. Tôi có cơ hội khắc họa vai trò người phụ nữ qua từng giai đoạn lịch sử. Đó là điều may mắn và hạnh phúc nhất trong sự nghiệp của tôi".

Ảnh, video: VTV

Huy Minh