Đề xuất tăng mạnh thuế thuốc lá

Tại hội thảo về phòng, chống tác hại thuốc lá ngày 8-5, bác sĩ Phan Thị Hải, Phó Giám đốc Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế), cho biết Việt Nam đã 3 lần tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá trong giai đoạn 2008-2019.

Giá bán lẻ thuốc lá ở Việt Nam rất thấp

Tuy nhiên, mức tăng còn thấp và cách biệt thời gian giữa các lần điều chỉnh quá dài, không đủ sức tác động đến hành vi tiêu dùng.

"Mức thuế 75% hiện hành mới chỉ tính trên giá xuất xưởng. Ví dụ với một bao thuốc bán lẻ 10.000 đồng, giá xuất xưởng chỉ khoảng 3.900 đồng. Việc tăng thêm 5% thuế tương đương mức tăng giá chưa tới 300 đồng (3%), thấp hơn tỉ lệ lạm phát (4%) và tăng thu nhập (5%). Do đó, việc điều chỉnh này gần như không ảnh hưởng đến thói quen hút thuốc"- bác sĩ Hải nói.

Thuế thuốc lá ở Việt Nam hiện nằm trong nhóm thấp nhất thế giới. Tính theo giá bán lẻ, tỉ lệ thuế thuốc lá của Việt Nam mới đạt 36%, thấp hơn khuyến nghị 70–75% của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và nhiều nước trong khu vực như Thái Lan (78,6%), Philippines (71,3%) hay Singapore (67,5%).

Khảo sát năm 2023 của Trường Đại học Y tế Công cộng và tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam cho thấy tại Hà Nội và TP HCM vẫn còn tới 40 nhãn hiệu thuốc lá có giá dưới 10.000 đồng/bao, nhiều loại chỉ từ 7.000-8.000 đồng. Mức giá này khiến việc tiếp cận thuốc lá trở nên dễ dàng, kể cả với trẻ em và người mới hút.

WHO thống kê, năm 2020 giá một bao thuốc phổ biến ở Việt Nam chỉ khoảng 0,9 USD, tương đương 2,8 USD theo ngang giá sức mua, xếp thứ 15/19 quốc gia có giá thuốc rẻ nhất khu vực Tây Thái Bình Dương. Việc tăng 10% giá bán lẻ có thể giảm tiêu thụ 4-5%, thậm chí 10% trở lên đối với thanh thiếu niên.

Đại diện Bộ Y tế đề xuất sớm tăng thuế thuốc lá

Theo Bộ Y tế, hiện cả nước có hơn 15 triệu người hút thuốc. Mỗi năm, thuốc lá gây khoảng 104.300 ca tử vong do hút trực tiếp hoặc hút thuốc thụ động. Trong khi đó, nguồn thu từ thuế thuốc lá hiện vẫn chưa đủ để bù đắp chi phí y tế và tổn thất năng suất lao động do tác hại thuốc lá gây ra.

Để tăng hiệu quả kiểm soát tiêu dùng thuốc lá, Việt Nam cần nhanh chóng điều chỉnh chính sách thuế theo hướng đánh thuế tuyệt đối, xây dựng giá sàn và tăng mức thuế tối thiểu.

WHO và Bộ Y tế đề xuất bổ sung thuế tuyệt đối với mức ít nhất 5.000 đồng/bao vào năm 2026, tăng lên 15.000 đồng/bao vào năm 2030, song song với thuế tỉ lệ hiện hành (75%).

N.Dung