Đề xuất sửa đổi, bổ sung 48/98 điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân 2015

Toàn cảnh Phiên họp

Dự Phiên họp có Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga; các đồng chí Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát; đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban; đại biểu Quốc hội hoạt động kiêm nhiệm tại Ủy ban; đồng chí Dương Văn Thăng, Bí thư Đảng ủy cơ quan Tòa án quân sự Trung ương, Thiếu tướng, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án quân sự Trung ương; đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại một số địa phương; đại diện Bộ Nội vụ, Bộ Tư pháp, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam…

Về phía cơ quan chủ trì soạn thảo có Phó Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Tạ Thị Yên; Đại biểu Trần Văn Lâm, Ủy viên Ủy ban Công tác đại biểu.

Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình chủ trì Phiên họp

Đề xuất sửa đổi, bổ sung 47-48/98 điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân 2015

Tại Phiên họp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Tạ Thị Yên trình bày tóm tắt Tờ trình của Ủy ban về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân. Theo đó, quan điểm sửa đổi nhằm bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng, bảo đảm việc sửa Luật đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ thực hiện tinh gọn tổ chức bộ máy, tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội.

Về đề xuất nội dung sửa đổi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Tạ Thị Yên cho biết, dự kiến sửa 24 điều liên quan đến tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; Sửa đổi 22 điều về điều chỉnh giảm thời gian thực hiện quy trình, thủ tục bầu cử, đặc biệt từ thời hạn cuối cùng nộp hồ sơ ứng cử đến ngày diễn ra bầu cử là 42 ngày; Sửa đổi, bổ sung 6 điều, khoản liên quan đến công tác bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp có vướng mắc, bất cập và có tính cấp bách, phát sinh qua thực tiễn 2 cuộc bầu cử gần đây.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Tạ Thị Yên trình bày Tờ trình

Về hình thức văn bản và phạm vi sửa đổi, Ủy ban Công tác đại biểu xác định phạm vi sửa đổi, bổ sung các nội dung liên quan đến 47-48/98 điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân 2015 và đề xuất tên gọi của dự thảo Luật là: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân”.

“Mặc dù số điều sửa khá lớn, nhưng không sửa nhiều về mặt nội dung, mà chủ yếu sửa về mặt kỹ thuật”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Tạ Thị Yên cho biết.

Với tính chất yêu cầu khẩn trương, giải quyết những vấn đề cấp bách, phát sinh trong thực tiễn, để đảm bảo về tiến độ và mục đích của việc sửa đổi Luật, Ủy ban Công tác đại biểu đề xuất trình tự xây dựng và ban hành Luật theo thủ tục rút gọn để trình Quốc hội xem xét, ban hành tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, cùng thời điểm trình Quốc hội xem xét, ban hành Hiến pháp.

Chỉ quy định nguyên tắc về thời gian thực hiện quy trình, thủ tục bầu cử

Trình bày dự thảo báo cáo tóm tắt thẩm tra dự án Luật, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Hoàng Anh Công cho biết, Ủy ban Dân nguyện và Giám sát tán thành với đề xuất về tên gọi của dự thảo luật là Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân. Đồng thời, đề nghị việc sửa đổi Luật phải đảm bảo tính đồng bộ, phù hợp giữa các quy định của Đảng với quy định của pháp luật, tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Hoàng Anh Công trình bày tóm tắt Báo cáo thẩm tra

Thẩm tra một số nội dung cụ thể, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Hoàng Anh Công nêu rõ, đối với các quy định liên quan đến việc tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, đa số ý kiến Ủy ban Dân nguyện và Giám sát tán thành với quy định giao Ủy ban nhân dân cấp xã quyết định việc xác định khu vực bỏ phiếu, nhằm tăng tính chủ động cho cấp xã. Tuy nhiên, đề nghị làm rõ hơn ngay trong dự thảo Luật về trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong việc kiểm tra, kiểm soát, giám sát việc xác định khu vực bỏ phiếu.

Về việc sửa đổi các quy định nhằm điều chỉnh giảm thời gian thực hiện quy trình, thủ tục bầu cử, dự thảo Luật điều chỉnh giảm 28 ngày kể từ thời điểm cuối cùng nộp hồ sơ ứng cử đến ngày diễn ra bầu cử (còn 42 ngày so với 70 ngày của Luật hiện hành) theo hướng rút ngắn thời gian đối với một số bước, công đoạn của quy trình bầu cử. Đa số ý kiến trong Ủy ban Dân nguyện và Giám sát tán thành với đề xuất của Cơ quan chủ trì soạn thảo, nhằm phục vụ cuộc bầu cử sớm, góp phần tiết kiệm thời gian, ngân sách cho Nhà nước cũng như chi phí chung của toàn xã hội. Tuy nhiên, đề nghị nghiên cứu, cân nhắc rút ngắn thời gian cụ thể ở một số bước để đảm bảo tính khả thi, phù hợp với thực tế.

Đại biểu tham gia Phiên họp

Có ý kiến cho rằng, mục tiêu của việc điều chỉnh giảm thời gian nhằm phục vụ cuộc bầu cử sớm nhiệm kỳ 2026-2031; các cuộc bầu cử tiếp theo cần được xem xét tùy vào tình hình thực tế. Do đó, đề nghị nghiên cứu chỉ quy định trong Luật về nguyên tắc nội dung này và khoảng thời gian tối thiểu, tối đa cho từng bước, công đoạn để giao Hội đồng bầu cử quốc gia hướng dẫn chi tiết cho từng cuộc bầu cử.

Thẩm tra quy định về chủ thể tổ chức các Hội nghị hiệp thương ở Trung ương, một số ý kiến trong Ủy ban Dân nguyện và Giám sát tán thành với việc điều chỉnh theo hướng Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức các Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất và thứ hai, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc tổ chức Hội nghị hiệp thương lần thứ ba. Quy định như vậy góp phần đơn giản hóa các quy trình, thủ tục, rút ngắn thời gian tổ chức trong các bước hiệp thương. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, Hội nghị hiệp thương lần thứ hai và lần thứ ba là các bước rất quan trọng, đề nghị nghiên cứu quy định giao Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức các Hội nghị hiệp thương lần thứ hai và lần thứ ba để đảm bảo thực hiện đầy đủ các nguyên tắc tự nguyện, hiệp thương dân chủ, thống nhất trong tổ chức và hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam…

Quy định rõ trách nhiệm của UBND cấp tỉnh trong kiểm tra, giám sát việc xác định khu vực bỏ phiếu

Thảo luận tại Phiên họp, các ý kiến cơ bản đồng tình với Tờ trình, Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân.

Về sửa đổi các quy định liên quan đến việc tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, dự thảo Luật sửa đổi các quy định liên quan theo hướng không quy định Hội đồng nhân dân cấp huyện; đại biểu Hội đồng nhân dân cấp huyện; Ủy ban nhân dân cấp huyện; các tổ chức phụ trách bầu cử cấp huyện; đơn vị bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân cấp huyện; trường hợp huyện không có đơn vị hành chính xã, thị trấn; Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQVN) cấp huyện và hội nghị hiệp thương ở cấp huyện. Dự thảo Luật điều chỉnh bỏ thẩm quyền phê chuẩn việc xác định khu vực bỏ phiếu của Ủy ban nhân dân cấp huyện (khoản 4 Điều 11); giao Ủy ban nhân dân cấp xã quyết định việc xác định khu vực bỏ phiếu, đồng thời bổ sung quy định “Trường hợp cần thiết, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có quyền điều chỉnh việc xác định khu vực bỏ phiếu”.

Đại biểu Hoàng Đức Thắng - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị phát biểu

Cho ý kiến về nội dung này, các đại biểu đồng tình sửa đổi theo hướng giao Ủy ban nhân dân cấp xã xác định khu vực bỏ phiếu không cần xin ý kiến cấp trên sẽ giảm thủ tục hành chính, tăng tính chủ động cho cấp xã. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, việc xác định khu vực bỏ phiếu là nội dung quan trọng, bảo đảm sự thuận lợi cho người dân trong khu vực thực hiện quyền bầu cử; theo quy định của pháp luật hiện hành, mỗi khu vực bỏ phiếu có từ ba trăm đến bốn nghìn cử tri, nếu không có sự kiểm tra, kiểm soát, giám sát chặt chẽ sẽ tiềm ẩn yếu tố tùy nghi, tùy tiện trong việc sắp xếp số lượng cử tri đi bầu để xác định khu vực bỏ phiếu, dễ dẫn đến sai sót, vi phạm, chi phối hoặc gian lận trong bầu cử.

Do đó, bên cạnh “quyền điều chỉnh việc xác định khu vực bỏ phiếu trong trường hợp cần thiết”, đề nghị làm rõ hơn ngay trong dự thảo Luật về trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong việc kiểm tra, kiểm soát, giám sát việc xác định khu vực bỏ phiếu.

Một số ý kiến đồng tình bổ sung quy định trong trường hợp cần thiết Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có quyền điều chỉnh khu vực bỏ phiếu bảo đảm trách nhiệm quản lý, cũng như kiểm soát tổng thể. Đề nghị dự thảo luật cũng cần có quy định cụ thể xác định mốc thời gian xác định khu vực bỏ phiếu, có quy định cách thức để Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện quyền điều chỉnh.

Về tổ chức các Hội nghị hiệp thương, một số ý kiến cân nhắc đơn giản hóa các quy trình hiệp thương của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, có thể nghiên cứu không tổ chức Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất, bởi việc xác định cơ cấu, thành phần, số lượng người ứng cử của các cơ quan, tổ chức… đã được cấp ủy và các cơ quan có liên quan xác định.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy phát biểu

Cho ý kiến về thời gian giải quyết khiếu nại tố cáo, dự thảo Luật sửa đổi giảm thời gian từ 30 ngày xuống 7 ngày theo một số đại biểu là quá ngắn, không đủ thời gian giải quyết khiếu nại, tố cáo. Đại biểu cho rằng, có thể quy định thời hạn giải quyết trong 7 ngày, sau thời gian này bàn giao nhiệm vụ này từ Hội đồng Bầu cử quốc gia cho các cơ quan có liên quan tiếp tục giải quyết.

Có ý kiến đề nghị tăng cường công tác tuyên truyền, vận động bầu cử, theo đó, các hình thức tuyên truyền về ngày hội toàn dân cần đa dạng, phong phú nhằm nâng cao nhận thức của người dân về quyền và trách nhiệm tham gia bầu cử…

Phát biểu kết luận Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình cảm ơn, ghi nhận các ý kiến phát biểu; đề nghị Vụ Dân nguyện và Giám sát tổng hợp đầy đủ ý kiến; bổ sung, biên tập dự thảo Báo cáo thẩm tra, tiếp tục gửi xin ý kiến các thành viên Ủy ban Dân nguyện và Giám sát.

Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyên và Giám sát Dương Thanh Bình cũng đề nghị các đại biểu tiếp tục góp ý hoàn thiện dự thảo Báo cáo thẩm tra dự án Luật, mục đích cuối cùng là thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân với tỷ lệ đồng thuận cao, góp phần cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân khóa XVI nhiệm kỳ 2026-2031 đạt kết quả cao nhất.

Một số hình ảnh tại Phiên họp:

Toàn cảnh Phiên họp

Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình phát biểu mở đầu Phiên họp

Đại biểu tham gia Phiên họp

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Tạ Thị Yên trình bày Tờ trình

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Hoàng Anh Công trình bày Báo cáo thẩm tra

Đại biểu tham gia Phiên họp

Đại biểu Tô Ái Vang - Đoàn ĐBQH tỉnh Sóc Trăng phát biểu

Đồng chí Dương Văn Thăng, Bí thư Đảng ủy cơ quan Tòa án quân sự Trung ương, Thiếu tướng, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án quân sự Trung ương, Đại biểu Quốc hội Đoàn ĐBQH TP. Hồ Chí Minh phát biểu

Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình phát biểu kết luận Phiên họp

Lan Hương - Nghĩa Đức