Đề xuất nhiều thay đổi trong tổ chức chính quyền địa phương

Theo Bộ Nội vụ, trên cơ sở kế thừa các quy định còn phù hợp của luật hiện hành và cụ thể hóa 5 chính sách tại đề nghị xây dựng dự án luật đã được Chính phủ thông qua, dự thảo luật đang lấy ý kiến còn đề xuất thêm những điểm mới.

Về tổ chức đơn vị hành chính, thành lập, giải thể, nhập chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính bổ sung theo nguyên tắc: tổ chức đơn vị hành chính được thực hiện trên cơ sở quy hoạch tổng thể về đơn vị hành chính quốc gia và từng địa phương phù hợp với từng giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội.

Dự thảo luật đã phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền giữa các cấp chính quyền địa phương nhằm bảo đảm mục tiêu "mỗi nhiệm vụ chỉ giao cho một cấp chính quyền địa phương thực hiện", "chính quyền địa phương cấp nào giải quyết sát thực tiễn, hiệu quả hơn thì giao chính quyền địa phương cấp đó thực hiện". Trong đó, chính quyền địa phương cấp tỉnh ban hành chiến lược, chính sách trên địa bàn và bảo đảm tính thống nhất, thông suốt. Chính quyền địa phương cấp huyện, cấp xã là cấp tổ chức thực hiện, không ban hành chính sách.

Trụ sở Bộ Nội vụ

Quy định những nhiệm vụ, quyền hạn chung của chính quyền địa phương, HĐND và UBND các cấp. Trong đó, phân định nhiệm vụ, quyền hạn giữa HĐND và UBND ở mỗi đơn vị hành chính; phân định nhiệm vụ, quyền hạn của UBND và Chủ tịch UBND các cấp.

Dự thảo luật quy định mô hình tổ chức chính quyền địa phương theo hướng: đối với đơn vị hành chính đô thị sẽ không tổ chức cấp chính quyền (không tổ chức HĐND) mà chỉ tổ chức chính quyền địa phương là UBND tại quận, phường, thị trấn. Đối với đơn vị hành chính nông thôn sẽ không tổ chức cấp chính quyền (không tổ chức HĐND) mà chỉ tổ chức chính quyền địa phương là UBND tại xã. Đối với đơn vị hành chính ở hải đảo, dự thảo đề xuất các huyện đảo không tổ chức đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc. Đối với đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, việc tổ chức chính quyền địa phương do Quốc hội quy định khi thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt đó.

Về cơ cấu tổ chức và hoạt động của HĐND, UBND các cấp, dự thảo quy định theo hướng đối với HĐND quy định khung số lượng đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách không quá 25% đối với HĐND cấp tỉnh và 20% đối với HĐND cấp huyện.

Trong quá trình soạn thảo, theo Bộ Nội vụ, còn có ý kiến khác nhau liên quan đến mô hình tổ chức chính quyền địa phương.

Ý kiến thứ nhất đề nghị không tổ chức HĐND tại quận, xã, phường, thị trấn. Các đơn vị hành chính khác (tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh; thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương) tổ chức cấp chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND.

Ý kiến thứ hai đề nghị không tổ chức HĐND tại huyện, quận, phường; các đơn vị hành chính khác tổ chức cấp chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND.

Ý kiến này cơ bản kế thừa mô hình tổ chức chính quyền đô thị tại Đà Nẵng, Hải Phòng và TPHCM (không tổ chức HĐND tại quận, phường) và kế thừa kết quả thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường thực hiện ở 10 tỉnh, thành phố (với 67 huyện, 32 quận, 483 phường) giai đoạn 2009-2015 theo Nghị quyết 26/2008 của Quốc hội (về việc thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND quận, huyện, phường). Bộ Nội vụ thống nhất với ý kiến thứ nhất và cho biết dự thảo luật đang thể hiện theo hướng ý kiến này.

Theo cơ quan soạn thảo, qua đánh giá tác động, thấy rằng việc thực hiện mô hình tổ chức theo loại ý kiến thứ nhất phù hợp với chủ trương của Đảng về phân biệt mô hình chính quyền địa phương ở địa bàn đô thị, nông thôn, giảm cấp chính quyền địa phương cấp xã (ở cấp xã chỉ tổ chức chính quyền địa phương là UBND) và phù hợp với quan điểm về phân định thẩm quyền giữa các cấp chính quyền địa phương, trong đó cấp xã là cấp tổ chức thực thi, không ban hành chủ trương, chính sách, biện pháp, do vậy không tổ chức HĐND.

ĐỖ TRUNG