Đề xuất miễn trách nhiệm hình sự vì nghiên cứu khoa học 'hết sức rủi ro'

ĐBQH: Chỉ miễn trách nhiệm dân sự sẽ không bao quát hết thực tế

Ngày 17/2, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Nghị quyết nhằm thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Tại phiên họp, các đại biểu Quốc hội đồng thuận với sự cần thiết ban hành Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Nhìn nhận những quy định trong dự thảo nghị quyết không chỉ tháo gỡ khó khăn, vướng mắc mà còn thúc đẩy mạnh mẽ khoa học công nghệ phát triển, đại biểu Trịnh Xuân An, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai cho rằng nếu chỉ có cơ chế miễn trách nhiệm dân sự trong nghiên cứu khoa học sẽ không bao quát hết tình hình thực tế.

Đại biểu Trịnh Xuân An, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai. Ảnh: Quốc hội.

Với tổ chức, cá nhân thực hiện đề tài khoa học và phát triển công nghệ, nếu đã tuân thủ đầy đủ quy trình và đảm bảo tính khách quan, đại biểu Trịnh Xuân An đề nghị nếu gây thiệt hại cho cả Nhà nước và cho cả các tổ chức, cá nhân khác, cũng cần miễn trách nhiệm dân sự.

Ngoài miễn trách nhiệm dân sự cũng cần nghiên cứu miễn cả trách nhiệm hình sự cho hoạt động nghiên cứu khoa học. Bởi nếu không người làm khoa học hết sức rủi ro trong nghiên cứu.

Theo đại biểu Trịnh Xuân An, có thể nghiên cứu nội dung trên để đưa vào thực hiện thí điểm Nghị quyết, làm nền tảng trong việc thực hiện ở các luật tiếp theo.

Đánh giá cao việc Chính phủ đề xuất vào trong Nghị quyết quy định chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, đại biểu Hoàng Văn Cường, đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội cho rằng việc làm này sẽ góp phần tháo gỡ nút thắt và tạo niềm tin, yên tâm hơn trong công tác nghiên cứu đối với nhiều nhà khoa học.

Ông Cường còn băn khoăn với quy định tại Điều 6 của dự thảo Nghị quyết, đề cập việc không quy trách nhiệm và được miễn trừ rủi ro nếu như kết quả nghiên cứu không đạt được khi đã thực hiện đúng quy trình và quy định. Theo đó, Ban soạn thảo dự thảo Nghị quyết cần giải thích rõ, đúng quy trình, quy định là như thế nào?

Để quy định chặt chẽ hơn, ông Cường đề nghị Điều 6 phải sửa lại là “khi đã thực hiện đúng quy trình nghiên cứu mà đề tài đã đăng ký nhưng không đạt đến kết quả thì không phải hoàn trả lại kinh phí”.

Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thị Thủy, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Kạn giữ nguyên quan điểm là không quy trách nhiệm dân sự và được miễn trừ rủi ro nếu như kết quả nghiên cứu không đạt được khi đã thực hiện đúng quy trình và quy định của pháp luật.

Bà Thủy cho rằng việc xem xét miễn trách nhiệm dân sự chỉ với các đề tài nghiên cứu khoa học gây ra thiệt hại cho Nhà nước. Còn gây thiệt hại cho các tổ chức, cá nhân khác, vẫn phải thực hiện việc bồi thường theo quy định của chế định bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng như trong Bộ luật Dân sự đã quy định.

Dành tối thiểu 20% ngân sách để đặt hàng sản phẩm khoa học công nghệ

Đóng góp ý kiến vào việc bảo đảm “đầu ra” của các nghiên cứu khoa học và công nghệ trong nước, ông Hoàng Minh Hiếu, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An nêu quan điểm cần bổ sung các chính sách, trong đó tập trung vào việc có chính sách để Nhà nước trở thành khách hàng đầu tiên và quan trọng nhất đối với các kết quả nghiên cứu khoa học và công nghệ trong nước.

Ông Hiếu dẫn chứng kinh nghiệm của các nước cho thấy, đây là vấn đề rất quan trọng. Chẳng hạn như đối với ngành công nghiệp sản xuất chip bán dẫn, lịch sử phát triển của ngành này cho thấy, nếu không có các chương trình của Nhà nước trong việc tiêu thụ, sử dụng chip bán dẫn vào thập kỷ 1950, 1960 các doanh nghiệp sản xuất chip vào thời điểm đó sẽ không có đủ nguồn lực và động lực để tiếp tục đầu tư nghiên cứu, phát triển chip bán dẫn tiên tiến như ngày nay.

Điều biểu Quốc hội Hoàng Minh Hiếu. Ảnh: Quốc hội.

Việc bảo đảm sử dụng các kết quả nghiên cứu, phát triển trong các chương trình của Nhà nước, theo ông Hiếu còn thể hiện niềm tin vào năng lực của các nhà khoa học, các tổ chức khoa học và công nghệ trong nước.

Theo ông Hiếu, hệ thống pháp luật của nước ta trong các quy định của Luật Đấu thầu, Luật Khoa học và Công nghệ đã có một số quy định đề cập đến chính sách này nhưng vẫn chưa cụ thể, theo nhiều nghiên cứu cho thấy chưa có tính khả thi trên thực tế. Vì vậy, cần nghiên cứu để tháo gỡ các vướng mắc, sớm đưa chính sách này vào thực tiễn.

Đại biểu Quốc hội Trần Thị Nhị Hà phát biểu. Ảnh: Quốc hội.

Bà Trần Thị Nhị Hà, đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội cho rằng đối với sản phẩm, dịch vụ được đặt hàng trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, sau khi nghiên cứu thành công và được nghiệm thu, đơn vị đặt hàng có thể trực tiếp ký kết hợp đồng cung cấp sản phẩm với đơn vị nghiên cứu mà không phải tuân thủ các quy định của Luật Đấu thầu.

Bà Hà nhấn mạnh, các Bộ, ngành, địa phương phải dành tối thiểu 20% ngân sách để đặt hàng sản phẩm khoa học công nghệ trong nước. Hàng năm, các Bộ, ngành, địa phương phải ban hành danh mục đặt hàng sản phẩm khoa học công nghệ để các tổ chức, đơn vị nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, thậm chí cả các cá nhân có thể đăng ký tham gia và được hỗ trợ đầu ra sau khi nghiên cứu thành công sản phẩm.

Quỳnh An