Đề xuất gọi 'tiền kỹ thuật số' là tài sản số hoặc tài sản mã hóa

Tiếp nối tọa đàm "Xây dựng khung pháp lý cho tiền kỹ thuật số", các nhà nghiên cứu, diễn giả, chuyên gia trực tiếp thảo luận về xung quanh chủ đề của tọa đàm.

Chủ trì phiên thảo luận của tọa đàm, GS-TS Đỗ Văn Đại, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Luật TP.HCM, cho rằng về các lý do để cần khung pháp lý về tiền kỹ thuật số đã có. Phiên thảo luận sẽ tập trung vào việc xây dựng khung pháp lý tiền kỹ thuật số như thế nào.

Các chuyên gia tham gia phiên tọa đàm. Ảnh: TRƯỜNG GIANG

Cần thiết xây dựng khung pháp lý cho tiền kỹ thuật số

GS-TS Đại đưa ra một số gợi ý để các đại biểu và chuyên gia góp ý.

Thứ nhất là có nên công nhận đây là một loại tài sản để vận dụng các quy định pháp luật liên quan hay không.

GS-TS Đỗ Văn Đại, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Luật TP.HCM. Ảnh: TRƯỜNG GIANG

Theo ông Đại nên công nhận và có hai cách thức luật hóa. Ban hành luật là nên nhưng con đường để cơ quan lập pháp ban hành luật sẽ lâu. Trong khi chờ đợi Luật, chúng ta có nên có văn bản dưới luật hướng dẫn sẽ nhanh chóng và kịp thời hơn? - GS-TS Đỗ Văn Đại đặt vấn đề.

Thứ hai là có nên lập sàn giao dịch về tiền kỹ thuật số, nếu nên thì nội hàm sàn như thế nào, ai được tham gia, dịch vụ của sàn có cần được kiểm soát, mức độ kiểm soát đối với người tham gia như thế nào?

Thứ ba là Việt Nam có nên tự tạo ra tài sản số mang tên Việt Nam hay không?

Trước những vấn đề nêu trên, luật sư Nguyễn Huỳnh Phương Thảo (Công ty Luật TNHH INFINITY Việt Nam) cho rằng tiền kỹ thuật số mang toàn bộ tính chất của tài sản, chỉ khác là dùng công nghệ để chuyển hóa. Nếu sửa BLDS về tài sản để công nhận đây là một loại tài sản sẽ lâu. Thay vì vậy, chúng ta có thể ban hành văn bản dưới luật thì sẽ nhanh chóng và hiệu quả - tức chỉ cần văn bản hướng dẫn cho tài sản theo BLDS để ghi nhận tiền kỹ thuật số là một loại tài sản.

Luật sư Nguyễn Huỳnh Phương Thảo nêu ý kiến tại tọa đàm. Ảnh: TRƯỜNG GIANG

Luật sư Nguyễn Quốc Cường, Giám đốc Công ty Luật TNHH INFINITY Việt Nam, thì cho rằng Việt Nam hiện là quốc gia không chấp nhận tiền phát hành bởi tư nhân mà chỉ thừa nhận tiền phát hành của nhà nước.

Luật sư Nguyễn Quốc Cường, Giám đốc Công ty Luật TNHH INFINITY Việt Nam. Ảnh: TRƯỜNG GIANG

Vì vậy, nếu công nhận tài sản kỹ thuật số là một loại tài sản thì khung pháp lý phải quản lý được các quyền của loại tài sản này. Phải quản lý các tổ chức hay cá nhân phát hành ra loại tài sản này để đảm bảo quyền truy đòi và nguồn gốc của tài sản.

Đối với việc nên hay không thành sàn giao dịch, ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam, cho rằng sàn giao dịch có thể là một phương án hợp lý trong bối cảnh hiện nay, nhưng việc triển khai cần phải tuân thủ một khung pháp lý rõ ràng.

Trong ngành tài sản số, đặc biệt là blockchain và tiền mã hóa, các sàn giao dịch phải đối mặt với nhiều vấn đề như bảo mật, gian lận, và các giao dịch xuyên biên giới. Vì vậy, việc xây dựng và vận hành các sàn giao dịch cần có cơ chế giám sát chặt chẽ để bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư và ngăn ngừa các hành vi bất hợp pháp.

Với sự chuẩn bị cho sự ra đời của Luật Công nghiệp Công nghệ số và các chính sách pháp lý đang được hoàn thiện, sàn giao dịch có thể phát huy vai trò quan trọng trong việc tạo ra môi trường minh bạch, an toàn cho các giao dịch tài sản số. Tuy nhiên, việc triển khai cần sự đồng bộ và linh hoạt trong quy định pháp lý, đảm bảo không cản trở sự phát triển sáng tạo của các mô hình kinh doanh mới.

Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam, phát biểu ý kiến. Ảnh: TRƯỜNG GIANG

“Tóm lại, sàn giao dịch là một phương án khả thi nhưng chỉ có thể thành công khi có cơ sở pháp lý vững chắc và các cơ chế giám sát hiệu quả” - ông Trung nói.

Ông Calvin Trần, Đại diện Bitget khu vực Đông Nam Á. ẢNH: TRƯỜNG GIANG

Luật sư Lê Minh Phiếu, Giám đốc sáng lập và điều hành LMP Lawyers phát biểu ý kiến. ẢNH: TRƯỜNG GIANG

Quản lý tài sản nhìn từ góc độ các nước

Tại tọa đàm, các chuyên gia, diễn giả cũng bàn thêm về việc nên làm gì để thúc đẩy doanh nghiệp trong lĩnh vực.

Trước câu hỏi về việc “quản lý tài sản số thế nào?”, “mất tài sản thì kiện ai?”, hay “quyền thừa kế được giải quyết ra sao?”, ở góc độ doanh nghiệp, ông Trần Huyền Dinh, CEO AlphaTrue, cho rằng trước tiên cần làm rõ hai khái niệm quan trọng: sàn giao dịch tập trung (centralized exchange) và sàn giao dịch phi tập trung (decentralized exchange).

Với sàn giao dịch phi tập trung, tài sản của người dùng được bảo vệ bởi tính bất khả xâm phạm, nhưng việc lấy lại tài sản nếu mất là rất khó. Ngược lại, sàn giao dịch tập trung được quản lý bởi một công ty hoặc tổ chức cụ thể. Khi người dùng nạp tài sản vào đây, mọi thứ đều nằm dưới sự kiểm soát của đơn vị đó.

Ông Trần Huyền Dinh, CEO AlphaTrue. Ảnh: TRƯỜNG GIANG

Với gần 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực blockchain, hợp tác với nhiều đối tác quốc tế và đã được cấp phép hoạt động tại 5 quốc gia, ông Dinh chia sẻ rằng công ty đã học hỏi kinh nghiệm từ Hồng Kông, Thái Lan và nhiều quốc gia khác về cách quản lý và khuyến khích doanh nghiệp nội địa.

Lấy ví dụ tại Thái Lan, ông Dinh cho biết nước này yêu cầu người đứng đầu hoặc giám đốc điều hành của một sàn giao dịch phải là cư dân sống tại Thái Lan. Chính sách này nhằm ưu tiên doanh nghiệp trong nước, tận dụng chất xám nội địa trước khi xem xét đến các công ty nước ngoài.

Ngay cả khi doanh nghiệp nước ngoài muốn hoạt động tại Thái Lan, họ cũng phải cam kết hợp tác, thực hiện nghĩa vụ thuế và các chi phí liên quan, và có một số người trong ban điều hành do SEC Thái Lan chỉ định. Không chỉ Thái Lan, nhiều quốc gia châu Âu cũng áp dụng cách tiếp cận tương tự.

Ông Dinh kể lại: “Cách đây ba năm, khi xin giấy phép tại EU, chúng tôi phải tuân thủ luật MiCA, trong đó đề cao quyền cá nhân. Việc này đòi hỏi chi phí lớn, chẳng hạn như thuê người đại diện tại địa phương với mức lương từ 1.000 đến 2.000 Euro, chưa kể các khoản khác".

Ở một số quốc gia khác như UAE, ngoài yêu cầu người đại diện là công dân bản địa, họ còn đặt ra các tiêu chuẩn khắt khe về kinh nghiệm trong lĩnh vực bảo mật và tài chính.

Theo ông Dinh, Việt Nam có thể tham khảo mô hình này.

“Chúng ta cần đặt ra yêu cầu về sự hiện diện của doanh nghiệp, nhưng cũng phải cân nhắc đến kiến thức và kinh nghiệm của người đứng đầu. Tôi nghĩ Việt Nam có thể học hỏi Thái Lan, ưu tiên người Việt làm lãnh đạo và đại diện doanh nghiệp" - ông Dinh nhấn mạnh.

Ông Dinh cũng bổ sung rằng việc ưu tiên doanh nghiệp nội địa không chỉ giúp phát huy chất xám trong nước mà còn ngăn chặn dòng vốn đầu tư chảy ra nước ngoài. Đây là hướng đi mà AlphaTrue tin rằng Việt Nam nên cân nhắc để phát triển bền vững trong lĩnh vực tài sản số.

Ông Nguyễn Trần Minh Quân, Giám đốc pháp lý Hiệp hội Blockchain, cũng góp ý thêm, khi nghiên cứu luật chúng ta phải liên tục cập nhật các quy định quốc tế, để từ đó có những điều chỉnh phù hợp cho quốc gia mình; trong đó lưu ý các vấn đề kiểm toán, cũng như luật chống rửa tiền.

Cạnh đó, tọa đàm cũng nhận thêm nhiều ý kiến của nhà nghiên cứu, chuyên gia, doanh nghiệp về việc góp ý khung pháp lý cho tiền kỹ thuật số sao cho hòa hợp lợi ích của nhà đầu tư, doanh nghiệp và cơ quan quản lý.

Bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Đại biểu Quốc hội, Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM. ẢNH: TRƯỜNG GIANG

Phát biểu tại tòa đàm, bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Đại biểu Quốc hội, Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, cho rằng nội dung tọa đàm rất hữu ích với cá nhân, và cả đơn vị quản lý nhà nước.

Châu Yến - Thu Hà