Đề xuất đầu tư dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng trị giá 8,369 tỷ USD

Chiều 10/02, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 42, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về chủ trương đầu tư Dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng (Dự án).

Quang cảnh Phiên họp. Ảnh: VPQH

Phấn đấu cơ bản hoàn thành Dự án vào năm 2030

Trình bày tóm tắt Tờ trình của Chính phủ về phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Trần Hồng Minh cho biết, Dự án có điểm đầu tại vị trí kết nối ray qua biên giới giữa ga Lào Cai mới và ga Hà Khẩu Bắc (Trung Quốc); điểm cuối tại khu bến Lạch Huyện, đi qua địa phận 9 tỉnh, thành phố; chiều dài tuyến chính khoảng 390,9 km và 3 tuyến nhánh khoảng 27,9 km.

Chính phủ đề xuất xây dựng mới tuyến đường sắt điện khí hóa khổ 1.435 mm, vận chuyển chung hành khách và hàng hóa; tuyến chính đoạn từ ga Lào Cai Mới đến ga Nam Hải Phòng tốc độ thiết kế 160 km/h, đoạn qua khu vực đầu mối Hà Nội tốc độ thiết kế 120 km/h, các đoạn nối, tuyến nhánh tốc độ thiết kế 80 km/h.

Sơ bộ tổng nhu cầu sử dụng đất của Dự án là khoảng 2.632 ha, số dân tái định cư khoảng 19.136 người; hình thức đầu tư Dự án là đầu tư công. Ước tính, sơ bộ tổng mức đầu tư Dự án khoảng 203.231 tỷ đồng (khoảng 8,369 tỷ USD).

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Trần Hồng Minh trình bày Tờ trình tại Phiên họp. Ảnh: VPQH

Để chủ động, linh hoạt trong việc sử dụng nguồn vốn, Chính phủ kiến nghị nguồn vốn cho Dự án gồm ngân sách nhà nước (trung ương, địa phương); nguồn vốn trong nước, nguồn vốn nước ngoài (vay Chính phủ Trung Quốc) và các nguồn vốn hợp pháp khác.

Về tiến độ Dự án, theo đề xuất của Chính phủ, Dự án sẽ lập báo cáo nghiên cứu khả thi từ năm 2025, phấn đấu cơ bản hoàn thành Dự án năm 2030.

Để thực hiện thành công và sớm hoàn thành Dự án theo tiến độ yêu cầu, Dự án đề xuất áp dụng 19 cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt, trong đó có 15/19 cơ chế, chính sách đã được Quốc hội cho phép áp dụng đối với dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam tại Nghị quyết số 172/2024/QH15 và đề xuất bổ sung 04 cơ chế, chính sách khác.

Đánh giá kỹ lưỡng phương án tài chính để giảm thiểu rủi ro

Thẩm tra chủ trương đầu tư Dự án, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nêu rõ, Ủy ban Kinh tế thống nhất sự cần thiết đầu tư Dự án với những cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý và những lý do thực tiễn đã được nêu tại Tờ trình số 69/TTr-CP.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh trình bày Báo cáo thẩm tra. Ảnh: VPQH

Ủy ban Kinh tế cơ bản thống nhất với đề xuất của Chính phủ về phạm vi, quy mô đầu tư, tiêu chuẩn kỹ thuật, tốc độ thiết kế. Có ý kiến đề nghị làm rõ hơn việc chuyển giao công nghệ, vận hành, khai thác Dự án sau khi hoàn thành để tránh việc phụ thuộc công nghệ và việc xây dựng Dự án đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng, quốc phòng, an ninh.

Về nguồn vốn cho Dự án, Ủy ban Kinh tế cho rằng, Dự án có quy mô và tổng mức đầu tư rất lớn, trong kỳ trung hạn 2021-2025, nhu cầu vốn cho Dự án khoảng 128 tỷ đồng đã được Chính phủ cân đối trong kế hoạch đầu tư công trung hạn. Giai đoạn 2026-2030, nhu cầu vốn khoảng 177.282 tỷ đồng và giai đoạn 2031-2035, nhu cầu vốn khoảng 25.821 tỷ đồng.

Nguồn vốn cho Dự án được Chính phủ kiến nghị sử dụng nguồn vốn trong nước, nguồn vốn nước ngoài và các nguồn vốn hợp pháp khác. Đồng thời, Chính phủ đề xuất một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt như: không thẩm định khả năng cân đối vốn theo quy định của Luật Đầu tư công; trong quá trình thực hiện Dự án, cho phép Thủ tướng Chính phủ được quyết định phát hành trái phiếu Chính phủ, huy động vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA), vốn vay ưu đãi nước ngoài, sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách trung ương hằng năm (nếu có) và các nguồn vốn hợp pháp khác để bảo đảm tính phù hợp, khả thi cho Dự án.

Các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt này đã được Quốc hội cho phép áp dụng trong thời gian qua và đã được cấp có thẩm quyền xem xét, cho ý kiến, do đó kiến nghị của Chính phủ là có cơ sở. Tuy nhiên, đề nghị trong quá trình triển khai, thực hiện cần tuân thủ nguyên tắc bảo đảm các cân đối vĩ mô và an toàn nợ công quốc gia - ông Vũ Hồng Thanh nêu quan điểm của cơ quan thẩm tra.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại Phiên họp. Ảnh: VPQH

Cơ bản tán thành sự cần thiết xem xét đầu tư xây dựng Dự án, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý, phải có phương án tối ưu, hạn chế tối đa đi qua khu dân cư và quỹ đất rừng.

Về công trình ga, Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần tính toán phù hợp tốc độ chạy tàu, đảm bảo tập trung hàng hóa, hành khách để tiết kiệm chi phí đầu tư; có giải pháp kết nối công trình ga với kết cấu hạ tầng của khu vực…

Bên cạnh đó, cần tính toán sát thực tiễn để khi triển khai không đội vốn; tiếp tục cập nhật định mức, đơn giá hiện hành theo quy định; trong đó lưu ý chi phí bồi thường, tái định cư, thu hồi đất sẽ tăng do chúng ta sẽ áp dụng quy định của Luật Đất đai 2024.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ cân đối nguồn vốn trình Quốc hội quyết định kế hoạch đầu tư công trung hạn và kế hoạch tài chính 5 năm đảm bảo các cân đối vĩ mô và an toàn nợ công quốc gia. Đồng thời, cần lưu ý về thiết bị, công nghệ sử dụng cho Dự án, tránh lạc hậu; bảo đảm về tiến độ thực hiện Dự án, tránh lãng phí.

Kết luận nội dung Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, UBTVQH thống nhất về sự cần thiết, thống nhất trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư Dự án tại Kỳ họp bất thường thứ 9, Quốc hội khóa XV, để thực hiện chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước, tạo bước đột phá trong phát triển, hiện đại hóa kết cấu hạ tầng.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến của Chủ tịch Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra, hoàn thiện hồ sơ Dự án, bổ sung đầy đủ hồ sơ, tài liệu theo quy định trong điều kiện rất gấp rút về thời gian rà soát, tính toán sơ bộ tổng mức đầu tư, phương án thiết kế sơ bộ hướng tuyến của Dự án và việc kết nối mạng lưới đường sắt, hệ thống hạ tầng khác đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả./.

Đ. KHOA