Đề xuất chia lại nguồn thu ngân sách khi sắp xếp bộ máy

Chiều 14-5, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, thay mặt Thủ tướng, đã trình Quốc hội dự án Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi).

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, việc sửa đổi luật lần này nhằm thể chế hóa các chủ trương lớn của Trung ương, đồng thời khắc phục một số bất cập, tạo cơ sở pháp lý phù hợp với thực tiễn. Mục tiêu là đáp ứng yêu cầu phát triển và tăng trưởng kinh tế ở mức hai con số trong Kỷ nguyên phát triển - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Đề xuất trao thêm thẩm quyền cho Thủ tướng

Một trong những điểm mới đáng chú ý của dự thảo Luật Ngân sách Nhà nước lần này là đề xuất tăng thêm thẩm quyền cho Thủ tướng Chính phủ trong việc quyết định các vấn đề ngân sách, căn cứ theo Nghị quyết của Quốc hội về dự toán và phân bổ ngân sách Trung ương.

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng.

Cụ thể, theo tờ trình, Thủ tướng sẽ có quyền xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, dự toán ngân sách cho năm tiếp theo; giao nhiệm vụ thu - chi ngân sách cho từng bộ, cơ quan trung ương; quyết định chi tiết các khoản chi đầu tư, chi thường xuyên theo lĩnh vực và địa phương; phân bổ chi tiết các khoản chưa có kế hoạch cụ thể; và quyết định sử dụng quỹ dự phòng ngân sách trung ương.

Những nội dung này hiện chưa được quy định trong Luật Ngân sách Nhà nước hiện hành.

Tuy nhiên, trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết đa số ý kiến trong cơ quan thẩm tra cho rằng không nên bổ sung quy định này.

Lý do là theo tinh thần đổi mới lập pháp được nêu trong Kết luận 119-KL/TW của Bộ Chính trị, Quốc hội không trực tiếp quy định thẩm quyền của các cơ quan thuộc Chính phủ. Ngoài ra, nhiều điều khoản trong dự thảo đã quy định thẩm quyền cụ thể cho Thủ tướng.

Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị rà soát, lược bỏ những nội dung liên quan đến thẩm quyền của các cơ quan trong hệ thống hành pháp, chỉ giữ lại những điều thực sự cần thiết cho việc triển khai trình tự, thủ tục theo luật.

Dù vậy, vẫn có ý kiến đồng tình với việc luật hóa thẩm quyền của Thủ tướng, cho rằng việc này sẽ đảm bảo tính cụ thể, thống nhất và phản ánh đúng những điều chỉnh đã được thực hiện, khi chuyển thẩm quyền từ Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc Chính phủ cho Thủ tướng.

Điều chỉnh cách phân chia nguồn thu giữa Trung ương và địa phương

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, một nội dung quan trọng khác trong dự luật lần này là thay đổi căn bản cách phân chia các khoản thu ngân sách giữa Trung ương và địa phương. Cụ thể là các khoản thu từ thuế thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân, tiêu thụ đặc biệt và bảo vệ môi trường.

Dự luật cũng đề xuất thay đổi cách tính tỷ lệ phân chia nguồn thu từ thuế giá trị gia tăng (VAT), trong đó bao gồm cả thuế VAT hàng nhập khẩu. Sau khi trừ đi phần hoàn thuế, ngân sách trung ương sẽ được phân chia 70%, còn ngân sách địa phương nhận 30%. Phần 30% của địa phương sẽ được phân bổ theo các tiêu chí như dân số, diện tích và các yếu tố đặc thù khác.

Ngoài ra, dự thảo cũng đề xuất thay đổi cách phân chia nguồn thu từ tiền sử dụng đất và tiền thuê đất. Thay vì để địa phương hưởng toàn bộ như hiện nay, dự luật quy định địa phương không tự cân đối được ngân sách sẽ chỉ được hưởng 70%.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi.

Về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết cơ quan thẩm tra cơ bản đồng thuận với hướng sửa đổi.

“Theo chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước về sắp xếp bộ máy chính trị, địa giới hành chính, sắp tới sẽ có 3 cấp chính quyền: Trung ương - tỉnh - xã. Theo dự thảo Luật, việc phân cấp nguồn thu hiện này đang thực hiện giữa cấp trung ương và cấp tỉnh. Giữa 2 cấp chính quyền địa phương, việc phân cấp nguồn thu giao HĐND quyết định”, ông Mãi trình bày.

Về tỷ lệ phân chia, ông Mãi cho hay để bảo đảm việc linh hoạt trong điều chỉnh tỷ lệ phân chia giữa các nguồn thu phân chia trong trường hợp có biến động lớn hoặc có chênh lệch lớn về số thu, chi ngân sách nhà nước giữa các địa phương, không phải trình Quốc hội sửa Luật, đa số ý kiến nhất trí với phương án 2 trong Dự thảo Luật.

“Chỉ quy định trong dự thảo Luật về nguyên tắc, các nguồn thu phân chia. Giao Chính phủ xây dựng phương án về tỷ lệ phân chia trình Quốc hội xem xét, quyết định, điều chỉnh”, ông Mãi nói.

NHÓM PHÓNG VIÊN