Đề Hóa học có sự phân hóa mạnh và yêu cầu thí sinh hiểu sâu sắc bản chất

Thí sinh bàn luận sau khi kết thúc các môn thi buổi sáng 27/6. Ảnh: Lưu Niệm

Theo Tổ Khoa học tự nhiên, Hệ thống giáo dục HOCMAI, cấu trúc đề thi Hóa học tương tự như cấu trúc đề tham khảo mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đã công bố, gồm 28 câu, chia làm 3 phần: Phần I. Trắc nghiệm nhiều phương án lựa chọn (18 câu). Phần II. Trắc nghiệm đúng sai (4 câu) Phần III. Trắc nghiệm trả lời ngắn (6 câu).

So với các năm trước, đề Hóa học năm 2025 có thêm sự xuất hiện của các dạng câu hỏi mới là trắc nghiệm đúng sai, trắc nghiệm trả lời ngắn. Các câu hỏi này đòi hỏi các thí sinh phải hiểu sâu bản chất, hạn chế việc thay ngược đáp án hoặc khoanh lụi, góp phần làm tăng tính phân hóa của đề.

Ví dụ: Câu 4 – Phần II – Mã đề 0333, thí sinh cần phải phân tích từng bước tiến hành thí nghiệm để biết cách tiến hành thí nghiệm ở mỗi bước nhằm mục đích gì, phản ứng/hiện tượng Hóa học xảy ra ở đó là gì…; Câu 3 – Phần III – Mã đề 0333 cần phải viết được tất cả các công thức cấu tạo của carboxylic acid ứng với công thức phân tử C5H10O2 mới điền được đáp án đúng.

Yếu tố phân hóa được thể hiện ở tỉ lệ câu hỏi theo cấp độ tư duy: Biết/Hiểu/Vận dụng là 40% / 30% / 30% được thiết kế phù hợp với năng lực của thí sinh và mục tiêu phân hóa để xét tốt nghiệp, xét tuyển đại học...Các câu hỏi Vận dụng không còn nặng về mặt tính toán thuần túy, thay vào đó thí sinh cần phải hiểu sâu sắc bản chất Hóa học mới làm được bài.

Ví dụ: Câu 2 – Phần II – Mã đề 0333, trong 4 ý hỏi của câu này chỉ có 1 ý hỏi yêu cầu tính toán đơn giản theo hiệu suất của quá trình.

Theo tổ Khoa học tự nhiên, đề thi đánh giá đúng, đủ các năng lực đặc thù của môn học: Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học (đọc được danh pháp của chất, viết được công thức,…), năng lực nghiên cứu và thực hành hóa học (ví dụ câu 4 – Phần II – Mã đề 0333), năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn Hóa học... Các câu hỏi chủ yếu thuộc chương trình Hóa học lớp 12, một số ít câu hỏi có sự liên quan đến lớp 10 (viết cấu hình electron,…) và lớp 11 (phổ khối lượng, tín hiệu phổ hồng ngoại, cân bằng hóa học,…) đáp ứng chuẩn yêu cầu cần đạt, bám sát chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Nội dung câu hỏi có nhiều đặc điểm nổi bật: Đề thi xuất hiện nhiều câu hỏi gắn với thực tiễn cuộc sống, khoa học và công nghệ.

Ví dụ: Câu 1 – Phần II – Mã đề 0333 đề cấp tới quá trình sản xuất NaOH và Cl2 trong công nghiệp, các em hoàn toàn có thể sử dụng kiến thức Hóa học đã được học để phân tích quá trình xảy ra và áp dụng để giải quyết vấn đề thực tế đặt ra trong đề bài.

Các câu hỏi mức thông hiểu và vận dụng (câu hỏi để phân loại học sinh) đều yêu cầu khả năng đọc hiểu tốt, tư duy suy luận và giải quyết vấn đề.

Ví dụ: Câu chùm (câu 17 và câu 18) – Phần I – Mã đề 0333, thí sinh cần đọc dữ liệu chung của câu chùm để hiểu cách bảo vệ các công trình làm bằng thép mà đề bài cho (gắn các khối nhôm hoặc hợp kim của chúng vào phần chìm dưới nước biển của các công trình đó), để từ đó tư duy được đó là phương pháp bảo vệ ăn mòn điện hóa và trả lời các câu hỏi đi kèm.

Đề thi có một số câu hỏi thuộc sách “chuyên đề” (ví dụ: câu 6 và câu 16 – Phần I – Mã đề 0333) tuy nhiên các câu hỏi này đã được cung cấp thông tin một cách đầy đủ để có thể khai thác ngay từ phần đề bài mà không cần phải ghi nhớ kiến thức hay học thuộc lòng.

Thầy giáo Huỳnh Thanh Phú hiệu trưởng THPT Bùi Thị Xuân, TP. Hồ Chí Minh nhận định: Đề thi môn Hóa học năm nay được thiết kế bám sát tinh thần đổi mới theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, đảm bảo tính phân hóa hợp lý, đề cao năng lực tư duy, vận dụng kiến thức vào thực tiễn – thay vì chỉ kiểm tra khả năng ghi nhớ thuần túy. Phần 1 gồm 18 câu hỏi trắc nghiệm khách quan, phân bố kiến thức tương đối đều giữa các mạch nội dung của cả ba khối lớp 10, 11 và 12. Câu hỏi ở mức độ cơ bản – hợp lý, không đánh đố, đảm bảo học sinh trung bình có thể làm được khoảng 50–60% số điểm. Đây là phần kiểm tra kiến thức nền tảng – đúng định hướng phát triển phẩm chất và năng lực mà chương trình 2018 đề ra. Phần 2 là điểm nhấn nổi bật với 4 câu hỏi dạng đúng – sai, mỗi câu có 4 lựa chọn cần phân tích cẩn trọng.

Theo thầy Huỳnh Thanh Phú: Cách ra đề Hóa học năm nay khá hay vì không chỉ kiểm tra kiến thức, mà còn khơi gợi tư duy phân tích, phản biện, khả năng vận dụng hiểu biết vào xử lý các tình huống thực tiễn – phần lớn được xây dựng từ các thí nghiệm phổ thông. Đây cũng là lời nhắc nhở cần thiết đến các nhà quản lý giáo dục: đã đến lúc đầu tư đúng mức cho phòng thí nghiệm hóa học trong nhà trường phổ thông. Một đề thi ra từ thí nghiệm chỉ thật sự có ý nghĩa khi học sinh được thực hành, trải nghiệm đúng nghĩa. Việc thiếu thiết bị, hoặc có nhưng không khai thác hiệu quả, sẽ khiến những câu hỏi giàu tính thực tế này trở nên xa lạ với học sinh.

Phần 3 gồm 6 câu hỏi cả giáo khoa lẫn tính toán, chủ yếu kiểm tra khả năng hiểu biết và xử lý bài toán hóa học cơ bản. Tuy không quá phức tạp, nhưng vẫn đòi hỏi học sinh phải học bài kỹ lưỡng, nắm vững quy trình giải toán và cẩn trọng trong tính toán để tránh sai sót ở bước cuối cùng. Đây là phần mà nhiều thí sinh có thể mất điểm một cách đáng tiếc do tâm lý chủ quan hoặc thiếu luyện tập. Tổng thể, đây là một đề thi hay, hợp lý, đúng định hướng đổi mới của chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Đề không quá khó nhưng đủ thách thức để phân loại, phát huy được kỹ năng tự học, tự rèn và tư duy thực hành của học sinh. Những em nắm chắc kiến thức, có chiến lược làm bài tốt sẽ dễ dàng đạt 8 điểm trở lên. Trong khi đó, học sinh trung bình có thể đạt điểm an toàn nếu không chủ quan và có ôn luyện nghiêm túc.

Theo thầy Huỳnh Thanh Phú: Thông điệp lớn nhất từ đề thi này không chỉ là kiểm tra năng lực của học sinh, mà còn là lời nhắn gửi sâu sắc đến nhà trường và các nhà quản lý giáo dục: muốn học sinh phát triển năng lực, phẩm chất thì không thể dạy chay, học chay. Đầu tư cho dạy học tích cực, cho phòng thí nghiệm đúng chuẩn là yêu cầu cấp thiết – để Hóa học không chỉ là môn thi, mà còn là môn học khơi gợi niềm đam mê, tư duy phản biện và năng lực giải quyết vấn đề.

Còn đánh giá chung của tổ Khoa học tự nhiên, Hệ thống Giáo dục HOCMAI, đề thi Tốt nghiệp THPT môn Hóa học năm 2025 phản ánh đúng tinh thần cập nhật và hiện đại của chương trình mới, tập trung đánh giá năng lực vận dụng kiến thức Hóa học vào thực tiễn. Để chinh phục kỳ thi này, học sinh cần hiểu sâu bản chất, tránh lệ thuộc vào mẹo giải nhanh hay khoanh lụi. Các em 2K8 cần bắt đầu ôn tập ngay từ bây giờ – vì tư duy nền tảng và sự chuẩn bị sớm mới là chìa khóa để tự tin bước vào và chinh phục kỳ thi.

Lê Vân - Hoàng Tuyết/Báo Tin tức và Dân tộc