ĐBQH: Một số nơi chỉ một đơn vị trúng thầu liên tục

Chiều 23-5, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo “1 luật sửa 7 luật” liên quan trong lĩnh vực đấu thầu, đầu tư.

Cần thận trọng, tránh “hợp thức hóa” tiêu cực

Góp ý vào Luật đấu thầu, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng quy định theo hướng cho phép chủ đầu tư căn cứ quy mô, tính chất, điều kiện thực tế để lựa chọn áp dụng các hình thức chọn nhà thầu là phù hợp.

Đại biểu cho hay, thời gian qua việc đấu thầu đã bộc lộ "nhiều bất cập, nhiều hiện tượng không hay", nhiều dự án đấu thầu mất 3 - 4 tháng mới xong.

"Tôi biết một số nơi đấu thầu hoài nhưng chỉ 1 nhà thầu trúng liên tục. Giá trúng thầu chỉ chênh lệch so với giá nhà đầu tư đưa ra có 1%. Đấu thầu liên tục như thế thì nhà nước chả được lợi gì, mất thời gian, tiền của", ông Hòa nêu và đặt câu hỏi liệu có trường hợp móc nối giữa chủ đầu tư và nhà thầu trong thời gian qua?

Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp)

Theo đó, đại biểu Hòa cho rằng phải phòng ngừa sự "móc nối" giữa chủ đầu tư và chủ dự án để làm thiệt hại cho ngân sách. Thực tế thời gian qua không ít trường hợp vướng vào vòng lao lý vì các quy định này, nên phải quy định rành mạch rõ ràng.

Đại biểu Hòa đề nghị việc chỉ định thầu phải đi với chọn nhà thầu có tiềm lực về tài chính, đã tham gia nhiều dự án có chất lượng và có uy tín. Dẫn chứng việc đấu giá một số mỏ cát thời gian qua, có giá trúng gấp nhiều lần giá trị thực, đại biểu Hòa cho rằng trong trường hợp này, nếu chỉ định thầu đảm bảo chất lượng và mang lại hiệu quả thì nên làm.

Còn đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận) bày tỏ lo ngại trước việc mở rộng thêm các hình thức lựa chọn nhà thầu như “chỉ định” hay “trường hợp đặc biệt” trong khi vẫn giữ các hình thức truyền thống như đấu thầu rộng rãi, hạn chế, chào hàng cạnh tranh.

“Việc này khiến hệ thống lựa chọn nhà thầu trở nên phức tạp, dễ bị lạm dụng. Ranh giới thế nào là ‘đặc biệt’, ‘chỉ định hợp lý’ chưa rõ, dễ bị lợi dụng hợp thức hóa chỉ định thầu”, đại biểu Thông nói.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận)

Đại biểu Thông cũng đồng thuận với quy định mới cho phép chủ đầu tư loại nhà thầu chào giá thấp bất thường, nhưng lưu ý khái niệm “thấp bất thường” chưa được định nghĩa rõ, phải chờ Chính phủ hướng dẫn.

“Việc không quy định cụ thể làm tăng nguy cơ tùy tiện, dễ bị lợi dụng để loại nhà thầu không phù hợp với ý chí chủ đầu tư”, ông cảnh báo.

Để khắc phục tình trạng nhà thầu kém năng lực như thực tế thời gian qua, đại biểu Thông đề nghị thay giá sàn bằng cơ chế kiểm soát đầu vào, giám sát thi công, yêu cầu bảo hành dài hơn và tăng chế tài hậu kiểm.

Bỏ thầu thấp bất thường… sẽ bị xử lý

Tiếp thu ý kiến, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, dự thảo luật đã quy định trao cho chủ đầu tư được quyền tự quyết định và chịu trách nhiệm áp dụng các hình thức lựa chọn thầu, đảm bảo nguyên tắc chất lượng, và không được tăng tổng mức đầu tư. Bên cạnh đó, nhằm đảm bảo đấu thầu thực chất, minh bạch, dự thảo đã bổ sung cơ chế xử lý trong trường hợp nhà thầu chào giá dự thầu ‘thấp bất thường’, cao đột biến.

Theo ông, Luật Đấu thầu trước đây cũng đã có quy định kiểm soát việc bỏ thầu giá thấp, sau đó, cũng có nhiều ý kiến nói, như thế không đảm bảo lựa chọn được nhà thầu giá thấp, sau đó Chính phủ trình Quốc hội bỏ quy định này.

Tuy nhiên, trong giai đoạn vừa qua, hiện tượng bỏ thầu giá thấp lại tiếp tục xuất hiện, với tần suất nhiều, nhiều dự án dẫn đến chậm tiến độ, lãng phí, thất thoát. Bộ trưởng nói, nhóm bỏ thầu giá thấp bất thường dưới 20% giá trị gói thầu lên tới 10% trong các gói thầu.

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng.

“Trong thời gian tôi làm Bộ trưởng Giao thông vận tải, có xuất hiện một số trường hợp như vậy. Có những dự án chúng ta đang phải xử lý hậu quả, tức là khi nhà thầu đấu thầu xong thì không làm được, dẫn đến chậm tiến độ”, ông Thắng cho hay.

Từ phân tích trên, ông nhấn mạnh, dứt khoát phải kiểm soát được việc này, trên cơ sở xây dựng lại định mức, đơn giá cho phù hợp. Đối với những trường hợp cố tình bỏ thầu giá thấp vì những lý do khác nhau sẽ phải có chế tài xử lý. Điều này góp phần đảm bảo đấu thầu công khai, minh bạch, đảm bảo lựa chọn được nhà thầu có năng lực, chất lượng tốt.

“Khi nhà thầu đưa ra giá thấp bất thường, trong trường hợp phù hợp, chúng ta vẫn phải yêu cầu cam kết, bảo hành, phạt hợp đồng khi nhà thầu không đáp ứng chất lượng, tiến độ. Đồng thời cụ thể hóa trách nhiệm của chủ đầu tư mời thầu, các bên liên quan”, ông Thắng cho hay.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng cũng cho biết, dự thảo còn quy định rõ chế tài xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, như cấm tham gia đấu thầu, xử phạt hành chính, hoặc chuyển cơ quan điều tra với các hành vi vi phạm nghiêm trọng, như thông thầu, gian lận. Đồng thời, yêu cầu chủ đầu tư phải đánh giá kết quả thực hiện, chất lượng hàng hóa đã sử dụng, tạo cơ sở giám sát và đánh giá uy tín nhà thầu…

NHÓM PHÓNG VIÊN