ĐBQH: Cần thiết thí điểm Viện Kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự

Trong phiên họp sáng nay, 29-5, Quốc hội thảo luận tại hội trường Nghị quyết về việc thí điểm Viện Kiểm sát nhân dân (KSND) khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công.

Phát biểu thảo luận, đại biểu Nguyễn Thanh Hải (đoàn Thành phố Huế) cho rằng, Nghị quyết thí điểm này là thể chế hóa Nghị quyết 27 của Ban Chấp hành Trung ương cũng như kết luận của Bộ Chính trị, đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra.

Theo quy định của Hiến pháp, Viện KSND có nhiệm vụ bảo vệ Hiến pháp và pháp luật, bảo vệ quyền, lợi ích của công dân, bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa và bảo vệ lợi ích của Nhà nước. Do vậy, nghị quyết thí điểm này cũng là công cụ để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân cũng như nhóm dễ bị tổn thương (còn gọi là nhóm người yếu thế).

Theo Bộ luật Tố tụng dân sự, các cá nhân, tổ chức, cơ quan có liên quan có trách nhiệm khởi kiện để bảo vệ nhóm những người yếu thế và lợi ích công cộng. Tuy nhiên, thực tiễn trong thời gian qua số vụ khởi kiện này rất ít, chỉ 0,0001%.

Vì vậy, cần thiết giao cho VKS có chức năng để khởi kiện vụ án dân sự và trước khi cơ quan này muốn khởi kiện phải thông báo và kiến nghị gửi đến các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền. Khi các cơ quan, tổ chức này không khởi kiện thì VKS mới tiến hành khởi kiện.

Đại biểu Nguyễn Thanh Hải (đoàn Thành phố Huế) phát biểu

Đại biểu Nguyễn Thanh Hải nhận định, VKS được xem như là người khởi kiện chứ không phải là nguyên đơn. Nguyên đơn thường khởi kiện là để bảo vệ quyền lợi, lợi ích hợp pháp của họ bị xâm hại, còn ở đây VKS bảo vệ cho quyền lợi hợp pháp của công dân, trong đó là những người yếu thế và lợi ích công cộng bị xâm hại, như vậy VKS thực hiện chức năng hiến pháp đã quy định.

Đại biểu nêu một số ví dụ điển hình như vụ án buôn lậu phế liệu xảy ra tại công ty ở Quảng Ngãi. Công ty này đã nhập về hơn 2.000 tấn phế liệu nhựa và với hành vi này, các đối tượng và công ty đã bị xử lý về pháp luật hình sự. Tuy nhiên, với hơn 2.000 tấn nhựa rác thải cần phải tiêu hủy, nhưng lấy kinh phí ở đâu?

“Trong trường hợp này cần có cơ chế như dự thảo nghị quyết cho VKS khởi kiện buộc các đối tượng vi phạm phải bỏ tiền ra để tiêu hủy và khắc phục các hậu quả môi trường xảy ra” - đại biểu nói.

Hay như vụ án khai thác trái phép tài nguyên xảy ra ở tại tỉnh Lào Cai, đó là 2 công ty cấu kết khai thác trên diện tích gần 6 hecta với hơn 1,3 triệu tấn apatit. Các đối tượng này đã bị xử lý hình sự. Việc khai thác trái phép này đã gây ô nhiễm vô cùng nghiêm trọng tại khu vực đó và tạo nhiều hố sâu rất lớn, ảnh hưởng đến môi trường xung quanh và sạt lở đất khi mùa mưa lũ đến, ảnh hưởng đến tính mạng của các hộ dân xung quanh.

Quá trình xét xử vụ án này không đặt ra vấn đề bảo vệ lợi ích công, đó là thiệt hại xảy ra khi rừng đã bị phá hủy nhưng không có cơ quan, tổ chức nào đứng ra khởi kiện, yêu cầu các đối tượng vi phạm phải khắc phục hậu quả.

Hoặc trong vụ án Đại Ninh, đất của Nhà nước chuyển thành tư nhân và Ủy ban nhân dân tỉnh Lâm Đồng có trách nhiệm phải ra quyết định thu hồi. Nếu tỉnh này không thực hiện và dự thảo Nghị quyết được thông qua, VKS có thể khởi kiện buộc Ủy ban nhân dân tỉnh Lâm Đồng phải ra quyết định thu hồi đất tại dự án này - đại biểu nhấn mạnh.

Ngọc Minh