Dậy thì sớm ở nữ: Nguyên nhân, biểu hiện, cách điều trị và phòng bệnh

1. Nguyên nhân dậy thì sớm ở nữ

Dậy thì sớm ở nữ là tình trạng có sự thay đổi về thể chất và hormone của tuổi dậy thì ở độ tuổi sớm hơn bình thường, cụ thể là trước 8 tuổi với bé gái.

Dậy thì sớm ở bé đa số là vô căn, không có nguyên nhân cụ thể. Ngoài ra, còn có một số yếu tố có thể dẫn đến tình trạng dậy thì sớm ở nữ như:

Các bất thường trong hệ thần kinh trung ương có thể dẫn đến dậy thì sớm, ví dụ như có sự hiện diện của khối u trong não hoặc tủy sống, hoặc các bộ phận này bị tổn thương do các nguyên nhân như bức xạ, dị tật, khuyết tật bẩm sinh.

Nội tiết có vấn đề, chẳng hạn như u nang buồn trứng, u tuyến yên, u tuyến thượng thận,… khiến cơ thể tăng cường sản xuất hormone estrogen - hormone sinh dục nữ làm phát triển hoạt động sinh sản là nguyên nhân dẫn đến dậy thì sớm ở nữ.

2. Triệu chứng dậy thì sớm ở nữ

Trong giai đoạn tuổi dậy thì ở nữ, cơ thể trẻ sẽ trải qua một sự phát triển đáng kể về chiều cao và cân nặng, có thể vượt ngưỡng so với mức trung bình của độ tuổi.

Tuy nhiên, sự phát triển xương nhanh chóng có thể dẫn đến việc hình thành kích thước cơ thể nhỏ hơn mong đợi khi bước vào tuổi trưởng thành. Ngoài ra, trong quá trình dậy thì sớm, sẽ có sự gia tăng kích thước của buồng trứng ở nữ.

Cha mẹ hoàn toàn có thể nhận biết được các dấu hiệu dậy thì sớm ở trẻ, đặc biệt là khi trẻ chưa đến 8 tuổi mà xuất hiện các biểu hiện đặc trưng như:

Vú phát triển
Bắt đầu có mùi cơ thể
Mọc lông nách
Mọc lông mu
Xuất hiện mụn trứng cá
Xuất hiện chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên (thường xảy ra sau 2-3 năm khi trẻ bắt đầu phát triển ngực)

Để ngăn ngừa dậy thì sớm ở nữ, bố mẹ nên chú ý đến chế độ sinh hoạt, chế độ dinh dưỡng của trẻ.

3. Dậy thì sớm ở nữ có lây không?

Quá trình dậy thì ở các bé gái sẽ bắt đầu diễn ra khi não sản xuất hormone giải phóng GnRH. Sau đó, hormone này sẽ kích thích tuyến yên sản xuất hormone estrogen (hormone sinh dục nữ), kích thích sự tăng trưởng và phát triển các đặc tính và khả năng sinh sản ở nữ giới.

Phần lớn các trường hợp dậy thì sớm ở nữ giới đều liên quan đến việc rối loạn sản xuất và giải phóng các hormone liên quan. Vì vậy, dậy thì sớm ở nữ không phải là bệnh lây nhiễm nên không lây.

4. Phòng ngừa dậy thì sớm ở nữ

Để ngăn ngừa dậy thì sớm ở nữ, bố mẹ nên chú ý đến chế độ sinh hoạt, chế độ dinh dưỡng của trẻ, cụ thể như sau:

Chế độ dinh dưỡng khoa học, phù hợp với lứa tuổi: Bố mẹ nên xây dựng cho trẻ một thực đơn dinh dưỡng hằng ngày phong phú, cung cấp đủ lượng dưỡng chất cần thiết cho trẻ trong từng bữa ăn.

Hơn nữa, bố mẹ nên chú ý trong việc chọn lọc thực phẩm cho trẻ, chọn lựa những loại rau củ quả tươi mới, không có thành phần biến đổi gen, thực phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, đảm bảo các tiêu chuẩn về an toàn vệ sinh thực phẩm.

Đồng thời, bố mẹ nên tránh cho trẻ dùng quá nhiều thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, chất béo với hàm lượng đường cao, thức ăn nhanh, đồ hộp,…

Tập cho trẻ thói quen tập thể dục thể thao hàng ngày, tăng cường vận động: Theo các chuyên gia, trẻ nên vận động ít nhất 30 phút/ngày để cơ thể phát triển khỏe mạnh, tăng cường sức bền và độ dẻo dai của cơ thể, hỗ trợ sự phát triển của xương và cải thiện các vấn đề sức khỏe. Một số môn thể thao tốt cho trẻ như: bơi lội, cầu lông, nhảy dây, đá cầu, chạy bộ,…

Tránh cho trẻ tiếp xúc với những sản phẩm gây ảnh hưởng đến nồng độ estrogen và testosterone: Bố mẹ nên thận trọng khi cho trẻ sử dụng các sản phẩm như kem dưỡng, mỹ phẩm hay các loại thuốc có chứa estrogen hay testosterone vì chúng sẽ gây rối loạn hormone sinh dục ở trẻ, dẫn đến dậy thì sớm.

Một số chất như BPA, DDT, chất dẻo, thuốc trừ sâu,… cũng ảnh hưởng đến tuổi khởi phát dậy thì.

5. Điều trị dậy thì sớm ở nữ

Không phải tất các các trường hợp dậy thì sớm ở bé gái đều cần điều trị và trong từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện các phương pháp điều trị phù hợp nhất nhằm ngăn chặn các yếu tố gây chậm sự phát triển về chiều cao, hạn chế tối đa các ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và tâm lý của trẻ.

Để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, bác sĩ sẽ dựa vào độ tuổi của trẻ, chiều cao được dự đoán khi trẻ trưởng thành, những ảnh hưởng về tâm lý và sinh lý của trẻ có liên quan đến dậy thì sớm.

Trong trường hợp dậy thì ở bé gái có liên quan đến tình trạng thừa cân, béo phì, bé sẽ cần phải giảm cân để làm chậm quá trình dậy thì. Nếu bé dậy thì sớm do rối loạn nội tiết tố, bác sĩ sẽ điều trị bằng cách cho trẻ dùng một số loại thuốc để cân chỉnh lại nồng độ hormone trong cơ thể.

Quá trình điều trị dậy thì sớm thường sẽ kéo dài cho đến khi trẻ đạt đến độ tuổi dậy thì phù hợp. Do đó, trong suốt quá trình điều trị, bố mẹ nên đồng hành cùng trẻ và cho trẻ tái khám đúng liệu trình để đạt được kết quả tốt nhất, trẻ đặt được chiều cao bình thường khi lớn lên và có ngoại hình phù hợp với độ tuổi thật.

BS. Nguyễn Thị Thanh Bình