Đầu tư xây nhà máy tại Việt Nam: Nước cờ 'khôn ngoan' của các hãng xe Trung Quốc

Mới đây nhất, “ông lớn” trong ngành phân phối xe tại Việt Nam là công ty cổ phần Tasco và Geely Auto Group đã chính thức ký kết Hợp đồng liên doanh lắp ráp và phân phối xe ô tô tại Việt Nam, cũng như ký kết biên bản thỏa thuận hợp tác chiến lược 3 bên với BQL Khu Kinh tế và các khu CN tỉnh Thái Bình.

Liên doanh sản xuất lắp ráp xe ô tô giữa Tasco và Geely là một dự án CKD (Completely Knocked Down: lắp ráp trong nước với linh kiện được nhập khẩu), có công suất thiết kế đạt 75.000 xe/năm cho giai đoạn 1, quy mô diện tích đất 30ha, phục vụ cho nhu cầu trong nước và đặc biệt là xuất khẩu sang các nước có hiệp định thương mại tự do với Việt Nam. Tổng vốn đầu tư của dự án dự kiến khoảng 168 triệu USD, trong đó Tasco sẽ góp vốn đầu tư 64% và Tập đoàn Geely sẽ góp vốn 36%.

Theo kế hoạch, liên doanh sẽ bước đầu lắp ráp các dòng xe thuộc thương hiệu Lynk & Co và Geely Auto, trong tương lai có thể mở rộng lắp ráp các thương hiệu xe khác. Nhà máy dự kiến sẽ được khởi công xây dựng trong nửa đầu năm 2025 và bàn giao mẫu xe đầu tiên tới khách hàng trong đầu năm 2026.

Cái bắt tay với Tasco cho thấy tham vọng muốn hiện thực hóa kế hoạch mở rộng thị trường Đông Nam Á của Geely. Từ phía doanh nghiệp trong nước, đây là một bước đi cần thiết với Tasco để hiện thực hóa mục tiêu tiến lên thượng nguồn ngành ô tô thay vì chỉ là nhà phân phối.

Song song với dự án CKD, Tasco Auto - đơn vị thành viên của Tasco - cũng chính thức phân phối thương hiệu xe ô tô Geely Auto. Geely Auto là một thương hiệu xe ô tô phổ biến của Tập đoàn Geely, được ưa chuộng với các dòng xe chất lượng cao và giá thành hợp lý.

Năm 2023, Geely đã vượt mục tiêu doanh số với hơn 1,68 triệu xe bán ra, và chỉ trong 8 tháng đầu năm nay, Geely đã đạt doanh số 1.31 triệu xe (bao gồm cả Zeekr và Ruilan), tăng 33% so với cùng kỳ năm trước, hướng đến mục tiêu 2 triệu xe trong cả năm 2024 (chưa bao gồm doanh số của Volvo). Nối tiếp thành công trong việc hợp tác phân phối các thương hiệu xe cao cấp như Volvo, Lynk & Co và Zeekr, việc nhận ủy quyền phân phối thương hiệu Geely Auto tại thị trường Việt Nam giúp Tasco Auto hoàn thiện dải sản phẩm, đa dạng sự lựa chọn cho khách hàng.

Tại thời điểm hiện tại, trong làn sóng xe Trung Quốc đang ồ ạt vào Việt Nam nhưng chủ yếu chỉ là nhập khẩu thì sự hợp tác chiến lược giữa Tasco và Geely tại Thái Bình được giới chuyên gia đánh giá diễn ra rất đúng thời điểm.

Mặc dù so với các nước trong khu vực, dung lượng thị trường xe Việt vẫn còn khá khiêm tốn. Tuy nhiên, thị trường ô tô Việt Nam đầy tiềm năng, tỉ lệ sở hữu xe ô tô trên 1.000 dân ở Việt Nam hiện đạt khoảng 63 xe so với hơn 300 xe ở Thái Lan, dự kiến tăng trưởng thị trường xe bình quân đến 2030 từ 14%-16%/năm, tổng lượng xe ô tô tiêu thụ đạt 1 - 1.1 triệu xe, tầm nhìn đến 2045 dự kiến đạt 4.5 – 4.7 triệu xe.

Trong 10 năm qua, tốc độ tăng trưởng thị trường ô tô Việt Nam đang giữ ở mức cao. Nhiều chính sách quan trọng từ Chính phủ để phát triển ngành công nghiệp ô tô đang được xây dựng và sẽ sớm thông qua, nhằm thúc đẩy sản xuất và tăng tỷ lệ nội địa hóa.

Bên cạnh nhà máy sản xuất lắp ráp ô tô, Tasco và Geely cũng sẽ hợp tác để kêu gọi các nhà đầu tư khác để hoàn thiện chuỗi cung ứng linh kiện phụ tùng, đầu tư xây dựng trung tâm nghiên cứu phát triển ô tô R&D cho khu vực Đông Nam Á, thành lập trường Đại học đào tạo kỹ thuật ô tô, đầu tư sản xuất điện thoại thông minh phục vụ chuyên biệt cho việc kết nối ô tô-xe với con người tại Khu kinh tế Tiền Hải, Thái Bình.

Bên cạnh Geely, mới đây, Chery cũng đã thông báo liên doanh giữa Tập đoàn Geleximco và Tập đoàn Chery quốc tế sẽ xây dựng nhà máy sản xuất ô tô thương hiệu Omoda & Jaecoo được xây dựng tại KCN Hưng Phú, tỉnh Thái Bình vào năm 2025.

KCN Hưng Phú là địa điểm có Dự án Đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN Hưng Phú do Công ty cổ phần Khu công nghiệp Geleximco Hưng Phú - một thành viên thuộc Tập đoàn Geleximco được triển khai tại xã Nam Hưng, huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình với tổng vốn đầu tư lên đến gần 2.000 tỷ đồng.

Vào tháng 11/2023, Tập đoàn Geleximco và Tập đoàn Chery đã công bố việc ký Hợp đồng nguyên tắc xây dựng nhà máy ô tô tại Thái Bình để sản xuất các mẫu xe mang thương hiệu Omoda và Jaecoo có công suất lên tới 200.000 xe/năm, tổng vốn đầu tư là 800 triệu USD. Nhà máy được khởi công xây dựng giai đoạn 1 vào quý II/2024 và hoàn thành đầu tư xây dựng nhà máy giai đoạn 1 vào quý III/2025. Ra mắt sản phẩm tại Việt Nam vào quý IV/2025.

Đáng chú ý, bên cạnh Malaysia, Việt Nam đang được Tập đoàn Chery chọn là hai điểm đến tại khu vực Đông Nam Á trong việc xây dựng chuỗi nhà máy toàn cầu. Đặc biệt, Chery xác định Việt Nam sẽ trở thành trung tâm sản xuất ô tô chủ lực của khu vực Đông Nam Á. Dự án khi đi vào hoạt động dự kiến sẽ tạo ra hơn 10.000 việc làm, không chỉ là lao động giản đơn mà cả lao động có trình độ cao sử dụng được công nghệ hiện đại.

Làn sóng xe Trung Quốc đang có những tác động rất mạnh tới thị trường Việt Nam. Mặc dù, tại Việt Nam, ô tô nhập khẩu từ Trung Quốc về Việt Nam tùy theo các mẫu mã sẽ phải chịu thuế nhập khẩu lên tới 49%. Trong khi các hãng xe khác đến từ các nước Đông Nam Á đang được hưởng thuế suất nhập khẩu 0%. Nhưng trong lần trở lại Việt Nam lần này, làn sóng ô tô Trung Quốc đã có thay đổi quy mô và bài bản hơn rất nhiều.

Sự cạnh tranh khốc liệt với các hãng xe đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc luôn chiếm đa số thị phần trên tất cả các phân khúc xe hơi tại Việt Nam cũng khiến nhiều hãng xe Trung Quốc phải dè chừng. Có lẽ đó cũng là một phần nguyên nhân dẫn đến nhiều cái tên đến từ Trung Quốc chỉ tìm cách phân phối qua đại lý trong nước, thay vì đầu tư bài bản. Đơn cử như BYD hồi tháng 5/2023, hãng này đã tiết lộ dự kiến sẽ chi khoảng 250 triệu USD để xây dựng một nhà máy lắp ráp xe điện tại Việt Nam. Trong cuộc gặp với Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, ông Wang Chuanfu, Chủ tịch BYD cũng từng đưa ra mong muốn Việt Nam tạo điều kiện thuận lợi để BYD hoàn tất thủ tục đầu tư và bắt đầu đi vào sản xuất. Nhưng cuối tháng 3/2024, BYD bất ngờ tuyên bố hoãn kế hoạch xây dựng nhà máy tại Việt Nam vì có những sự thay đổi trong chiến lược và tình hình suy thoái chung của thị trường xe điện toàn cầu và xây dựng nhà máy tại Campuchia.

Có thể ở các thị trường khác trên thế giới, những hãng xe Trung Quốc đang lấn át nhiều đối thủ nội địa và dẫn đến Mỹ hay EU phải áp thuế rất cao vì áp dụng phương án “giảm giá sập sàn” để cạnh tranh, nhưng tại thị trường Việt Nam, giảm giá chưa hẳn đã là phương án tối ưu, không ít những nhà sản xuất ô tô Trung Quốc vấp phải rất nhiều khó khăn vì tâm lý người tiêu dùng còn lo ngại về nút thắt chất lượng và hệ thống phân phối. Điều này đã được chứng minh trong quá khứ, làn sóng xe Trung Quốc tràn vào Việt Nam và phải rút đi trong lặng lẽ.

Trong lần trở lại này, một số hãng xe Trung Quốc đã cho thấy sự quyết tâm và nghiêm túc trong việc chinh phục thị trường Việt. Bằng chứng là một số hãng xe đã sẵn sàng hợp tác với đối tác nội địa xây dựng nhà máy, mở rộng đại lý phân phối sản phẩm và các linh kiện, phụ tùng.

Theo đánh giá của giới chuyên gia trong ngành, động thái của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc trong bối cảnh mới ở Việt Nam bước đi cần thiết và “khôn ngoan”, bởi hiện tại Chính phủ Việt Nam đang rất quan tâm đến việc phát triển ngành công nghiệp ô tô trong nước và vấn đề đề nội địa hóa. Do đó, việc sản xuất và lắp ráp ngay tại lãnh thổ Việt Nam sẽ nhận được nhiều ưu đãi, giúp đảm bảo giá thành sản phẩm đầu ra.

Bên cạnh đó, Việt Nam hiện cũng đã ký kết nhiều Hiệp định thương mại tư do nên việc lắp ráp ngoài phục vụ nhu cầu trong nước, các hãng này cũng sẽ nhận được nhiều ưu đãi khi xuất khẩu ô tô sang các nước có hiệp định thương mại tự do và “né” được thuế nhập khẩu khi phân phối tại các thị trường quốc tế, thay vì xuất khẩu trực tiếp từ Trung Quốc.

Hiện tại, làn sóng các hãng ô tô Trung Quốc tràn vào Việt Nam đang rất mạnh mẽ. Nhưng còn đó là bài học trong quá khứ, để chinh phục thị trường Việt, giới chuyên gia cho rằng các hãng ô tô Trung Quốc cần sự nghiêm túc trong việc đánh giá thị trường xe Việt để có các bước đầu tư bài bản lâu dài thay vì chỉ “lướt sóng” và kinh doanh thông qua các nhà phân phối trong nước.

Nam Nguyễn