Dấu ấn của Bộ Tư pháp trong mỗi giai đoạn lịch sử của dân tộc - Bài 3: Chuẩn bị cho kỷ nguyên phát triển mới- bản lĩnh của Bộ Tư pháp

Từ cuối năm 2024, Trung ương Đảng đã xác định đất nước ta đang đứng trước ngưỡng cửa của một kỷ nguyên phát triển mới: Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Để chuẩn bị nền tảng vững chắc cho sự phát triển bứt phá, Trung ương Đảng, Bộ Chính trị đã đề ra nhiều quyết sách mạnh mẽ. Nổi bật nhất là chính sách đổi mới tư duy lập pháp; tinh gọn bộ máy hành chính; tổ chức lại chính quyền địa phương theo hướng hai cấp; sáp nhập cấp tỉnh và cấp xã...

Trong dòng chảy chuyển mình đó, Bộ Tư pháp được tin tưởng giao trọng trách tiên phong trong việc sửa đổi quy trình lập pháp; chủ trì hướng dẫn, tổng hợp, xây dựng báo cáo lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013 – những công việc có ý nghĩa nền tảng, thiết lập hành lang pháp lý cho cả hệ thống chính trị và bộ máy nhà nước trong giai đoạn phát triển mới.

Tổng Bí thư Tô Lâm tới làm việc với Ban Cán sự Đảng Bộ Tư pháp.

Dấu ấn chỉ đạo từ Tổng Bí thư – Tầm nhìn cho tương lai

Ngày 7-11-2024, chỉ 3 tháng sau khi được bầu giữ chức vụ Tổng Bí thư, đồng chí Tô Lâm đã tới làm việc với Ban Cán sự Đảng Bộ Tư pháp. Điều đó cho thấy sự quan tâm rất lớn của Đảng và cá nhân đồng chí Tổng Bí thư với công tác tư pháp, cũng là sự ghi nhận, đánh giá với những đóng góp to lớn của Bộ, ngành Tư pháp trong suốt 80 năm Bộ, ngành Tư pháp đồng hành cùng sự nghiệp cách mạng của dân tộc, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Đánh giá về đóng góp của Bộ, ngành Tư pháp trong suốt 80 năm qua, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: Nước ta đã hình thành hệ thống pháp luật tương đối đồng bộ, công khai, minh bạch, dễ tiếp cận, cơ bản điều chỉnh tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội; tạo nền tảng pháp lý để phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế của đất nước. Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và trợ giúp pháp lý được triển khai rộng rãi, với nhiều phương thức đa dạng, góp phần nâng cao ý thức pháp luật cho nhân dân và tinh thần thượng tôn pháp luật trong xã hội. Đội ngũ cán bộ làm công tác pháp luật, tư pháp từng bước trưởng thành, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao trong tình hình mới.

Bên cạnh đó, Bộ, ngành Tư pháp đã chủ động, tích cực tham mưu cho Đảng, Nhà nước hoàn thiện tư duy, nhận thức lý luận về Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đóng góp trong việc ban hành Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24-5-2005, Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 2-6-2005 của Bộ Chính trị về hoàn thiện hệ thống pháp luật, cải cách tư pháp và Nghị quyết số 27-NQ/TW, ngày 9-11-2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới.

Tại cuộc làm việc này, Tổng Bí thư Tô Lâm giao nhiệm vụ cho Ban cán sự Đảng Bộ Tư pháp tập trung lãnh đạo, chỉ đạo đổi mới mạnh mẽ công tác xây dựng pháp luật; phát huy cao độ tính Đảng trong xây dựng, thi hành pháp luật; tập trung hoàn thiện pháp luật về tổ chức, hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị, gắn với đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và cải cách tối đa thủ tục hành chính; nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật; phát triển nguồn nhân lực làm công tác tham mưu xây dựng pháp luật; nâng cao vai trò của Bộ, ngành Tư pháp trong tham gia xây dựng thể chế và pháp luật quốc tế, nâng cao trách nhiệm phòng ngừa, giải quyết tranh chấp đầu tư quốc tế…

Chỉ trong khoảng thời gian rất ngắn sau đó, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã liên tục ban hành rất nhiều chủ trương mới về tổ chức bộ máy hành chính của cả hệ thống chính trị từ Trung ương tới cơ sở. Nổi bật trong đó là các yêu cầu sáp nhập các cơ quan, tổ chức, thu gọn đầu mối và tinh gọn bộ máy bên trong; tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp (bỏ cấp huyện) và sáp nhập địa phương cấp tỉnh, cấp xã. Đây là những nhiệm vụ rất khó, phức tạp, nhưng thời gian đòi hỏi rất khẩn trương. Trước yêu cầu mới, Bộ Tư pháp được Chính phủ giao nhiệm vụ soạn thảo, tham gia soạn thảo, thẩm tra nhiều dự án luật đòi hỏi phải cấp bách sửa đổi, ban hành.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh thông tin về dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi).

Làm việc xuyên Tết, Bộ Tư pháp hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ Tổng Bí thư giao

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm mà Bộ Tư pháp được giao là xây dựng Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) để sửa đổi quy trình làm luật, góp phần tháo gỡ “điểm nghẽn của điểm nghẽn”.

Dự án luật này được khởi động ngay dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025. Không nghỉ Tết, đội ngũ cán bộ Bộ Tư pháp bắt tay ngay vào công việc để bảo đảm tiến độ xây dựng dự án luật trong thời gian rất ngắn mà vẫn giữ chất lượng vượt trội. Chỉ sau khoảng 20 ngày triển khai, ngày 12-2, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã thay mặt Chính phủ trình bày tờ trình dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) tại phiên khai mạc Kỳ họp bất thường lần thứ chín của Quốc hội để Quốc hội thảo luận. Dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật đã được tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện, trình Quốc hội thông qua tại phiên họp sáng 19-2 với 459/461 đại biểu Quốc hội có mặt biểu quyết tán thành. Tỷ lệ tán thành ở mức rất cao cho thấy dự án luật đã đạt chất lượng rất tốt.

Việc xây dựng và trình Quốc hội thông qua Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) trong thời gian rất ngắn, với chất lượng cao như vậy cho thấy, Bộ Tư pháp đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ “nâng cao năng suất và chất lượng xây dựng pháp luật” mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã giao trong ngày tới thăm, làm việc với Ban Cán sự Đảng Bộ Tư pháp.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh cho biết, mặc dù Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép soạn thảo theo trình tự rút gọn, nhưng Bộ Tư pháp vẫn chủ động thực hiện đầy đủ các bước theo quy định để bảo đảm chất lượng dự án luật ở mức tốt nhất có thể. Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) có nhiều đổi mới quan trọng trong quy trình lập pháp, như rút ngắn quy trình xây dựng và ban hành, gắn trách nhiệm đến cùng của cơ quan chủ trì soạn thảo; cũng như gắn kết chặt chẽ giữa công tác xây dựng pháp luật và thi hành pháp luật.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh chủ trì Hội nghị trực tuyến toàn quốc lấy ý kiến về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Cao độ tập trung cho nhiệm vụ sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013

Để triển khai chủ trương sắp xếp lại, tinh gọn tổ chức, bộ máy hệ thống chính trị thì phải sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013. Thực hiện chủ trương của Đảng, Quốc hội đã thành lập Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 do Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn làm Chủ tịch. Nhiều nhân sự có bề dày kinh nghiêm tham gia Ủy ban là những người đã hoặc đang công tác tại Bộ Tư pháp, như Phó thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long (nguyên Bộ trưởng Bộ Tư pháp) làm Phó chủ tịch Ủy ban, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh làm Ủy viên thường trực, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng (nguyên Phó cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật thuộc Bộ Tư pháp) làm Ủy viên thường trực.

Ngày 6-5, Phó thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long giao nhiệm vụ cho Bộ Tư pháp hướng dẫn các bộ, ngành địa phương tổng hợp kết quả lấy ý kiến về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013; tổng hợp các báo cáo kết quả lấy ý kiến của các bộ, ngành, địa phương. Ngay hôm sau, Bộ Tư pháp đã tổ chức hội nghị triển khai nhiệm vụ tới tất cả các đơn vị thuộc bộ. Sau đó đúng 1 tuần, ngày 14-5, Bộ Tư pháp đã tổ chức hội nghị trực tuyến toàn quốc lấy ý kiến về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Chủ trì hội nghị quan trọng này, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh, mặc dù phạm vi sửa đổi Hiến pháp lần này không phải sửa đổi toàn diện, nhưng vẫn cần có tư duy tiếp cận một cách nghiêm túc và ý thức rõ ràng trong việc rà soát, chỉnh lý để bảo đảm kỹ thuật lập hiến hiện đại, khoa học, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước. Hội nghị đã nhận được hàng trăm ý kiến tâm huyết, chất lượng rất cao của các nhà khoa học, chuyên gia pháp lý hàng đầu, các nhà quản lý chuyên ngành trong lĩnh vực tư pháp. Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh đã chỉ đạo tổng hợp toàn bộ ý kiến thu được tại hội nghị để báo cáo cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu tiếp thu, hoàn thiện dự thảo nghị quyết.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh. Ảnh: LÊ SƠN

Đến thời điểm này, công việc lấy ý kiến nhân dân, tổng hợp ý kiến nhân dân vẫn đang được tiến hành. Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh nêu rõ: “Với quyết tâm và nỗ lực cao nhất, Bộ Tư pháp sẽ chủ trì, phối hợp với các cơ quan, bộ, ngành, địa phương để bảo đảm tiến độ xây dựng và hoàn thành dự thảo Báo cáo của Chính phủ và dự thảo Báo cáo tổng hợp kết quả lấy ý kiến nhân dân, các ngành, các cấp về Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, trình Chính phủ và Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đúng tiến độ và bảo đảm chất lượng”.

Có thể nói, để chuẩn bị cho đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới, đưa đất nước vươn mình thành nước phát triển, có thu nhập cao, việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 và sửa đổi quy trình lập pháp để đập tan “điểm nghẽn của điểm nghẽn” là những việc quan trọng nhất trong số rất nhiều việc quan trọng cần triển khai nhanh chóng. Từ việc soạn thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) trong thời gian ngắn kỷ lục, đến việc chủ trì tổng hợp ý kiến các bộ, ngành, địa phương về sửa đổi Hiến pháp - tất cả thể hiện bản lĩnh, trí tuệ và tinh thần “phụng công, thủ pháp, chí công vô tư” mà Bộ Tư pháp kế thừa và phát huy suốt 80 năm qua.

Bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, dấu ấn Bộ Tư pháp không chỉ là hành động cụ thể mà còn là cam kết bền vững đối với sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền và thể chế phát triển của Việt Nam.

CHIẾN THẮNG