Đặt trọng tâm vào các bệnh nhiệt đới bị lãng quên

Các quốc gia châu Phi đẩy mạnh tiêm chủng nhằm ngăn ngừa các bệnh nhiệt đới. Ảnh minh họa: Getty Images.

Do nhiều tác nhân gây bệnh bao gồm virus, vi khuẩn, động vật nguyên sinh, giun ký sinh, nấm và độc tố, NTD ảnh hưởng đến hơn 1 tỷ người trên toàn cầu và mỗi năm, gây ra hàng nghìn ca tử vong vốn có thể phòng ngừa được. Tính đến cuối năm 2023, dân số cần can thiệp để điều trị ít nhất một NTD ước tính là 1,5 tỷ người. NTD khiến các cộng đồng đang phát triển thiệt hại tương đương hàng tỷ USD/năm về chi phí y tế trực tiếp, mất năng suất, ảnh hưởng đến trình độ học vấn và kinh tế xã hội.

Mặc dù vậy, những căn bệnh này được gọi là “bị lãng quên” vì chúng được xếp hạng rất thấp trong các chương trình nghị sự y tế toàn cầu, và nếu có xuất hiện cũng chỉ nhận được rất ít sự chú ý và tài trợ.

Trong bối cảnh đó, Đại hội đồng Y tế Thế giới lần thứ 78 (WHA78) - diễn đàn y tế hàng đầu của Liên hợp quốc, đang diễn ra tại Geneva (từ ngày 19/5 - 27/5/2025) sẽ đặt trọng tâm vào NTD, bên cạnh các thách thức khác về sức khỏe cộng đồng. Đại hội đồng lần này sẽ thảo luận hai nghị quyết liên quan đến NTD, bao gồm “Đẩy nhanh tiến độ xóa sổ bệnh giun chỉ (bệnh giun Guinea)” và “Các bệnh da liễu - Ưu tiên của y tế công cộng toàn cầu”. Ngoài ra, WHA78 cũng sẽ tổ chức 3 sự kiện bên lề chính thức liên quan đến NTD.

Theo WHO, các bệnh nhiệt đới bị lãng quên có thể được ngăn ngừa, kiểm soát và loại bỏ. Tính đến cuối năm 2024, 54 quốc gia đã thành công trong việc loại bỏ ít nhất một NTD, hơn một nửa chặng đường để đạt được mục tiêu 100 quốc gia loại bỏ ít nhất một NTD vào năm 2030 mà WHO đề ra. Đặc biệt, một số quốc gia đã loại bỏ được 2, 3 hoặc 4 NTD. Và chỉ trong 15 năm qua, số người cần điều trị NTD đã giảm 25%. Trên toàn cầu, 75 quy trình loại bỏ NTD đã được triển khai thành công và được WHO công nhận.

Tuy nhiên, những bước tiến này hiện đang bị đe dọa khi nhà tài trợ lớn nhất cho NTD trên toàn thế giới cắt giảm các chương trình y tế toàn cầu. Các chương trình NTD trên quy mô toàn cầu cũng gặp nhiều rào cản trong bối cảnh tài trợ đang thay đổi, kết hợp với nhiều thách thức khác như năng lực và chuyên môn đang suy giảm; tiến độ không đồng đều giữa các NTD và các quốc gia; khó khăn trong việc tạo và thu thập dữ liệu; khoảng cách về kiến thức, thuốc men, chẩn đoán, công cụ và quy trình hoạt động, bên cạnh di cư và xung đột. Đáng lưu ý, biến đổi khí hậu cũng nổi lên như một mối đe dọa lớn đối với việc loại trừ các bệnh truyền nhiễm nhạy cảm với khí hậu, đặc biệt là các bệnh do vector lây truyền.

Trước những thách thức này, Đại hội đồng Y tế Thế giới năm nay cùng thảo luận về các phương pháp tiếp cận và quan hệ đối tác mới để có thể giúp cộng đồng toàn cầu đạt được mục tiêu kiểm soát và loại bỏ NTD.

TỐ QUYÊN (Lược dịch từ UN & WHO)