Đất hiếm - mỏ vàng chưa được khai thác của Cộng hòa Dominicana

Đất hiếm là một trong những tài nguyên khoáng sản mà Cộng hòa Dominicana đang sở hữu. Ảnh: AFP/TTXVN

Nhà báo Mariela Pérez Valenzuela, trưởng Cơ quan thường trú của Thông tấn xã Mỹ Latinh Prensa Latina tại Cộng hòa Dominicana, cảnh báo đất hiếm của quốc gia Caribe này đã thu hút sự quan tâm lớn của Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio.

Mặc dù Cộng hòa Dominicana còn sở hữu nhiều tài nguyên hấp dẫn khác đối với Chính phủ Mỹ như dầu mỏ, khí đốt, vàng, bạc, bauxite và niken, Ngoại trưởng Rubio đã nhấn mạnh mong muốn của Washington trong việc tham gia vào ngành công nghiệp trị giá hàng triệu USD khai thác đất hiếm, vốn phân bố rải rác ở nhiều khu vực của quốc gia Caribe này.

Vậy tại sao đất hiếm lại quan trọng đến vậy đối với nhu cầu ngày càng tăng của Mỹ, và tại sao Washington lại cử các nhà địa chất cùng chuyên gia hàng đầu đến nghiên cứu những khu vực khai thác tiềm năng tại Cộng hòa Dominicana?

Đất hiếm là một nhóm gồm 17 nguyên tố hóa học được sử dụng trong sản xuất thiết bị y tế, linh kiện xe hơi, chất bán dẫn và các sản phẩm công nghệ nói chung. Mặc dù có tên gọi là “hiếm”, các chuyên gia cho rằng chúng không thực sự khan hiếm như nhiều người nghĩ, nhưng quá trình khai thác và xử lý lại phức tạp và tốn kém.

Tuy Cộng hòa Dominicana không phải là quốc gia duy nhất sở hữu đất hiếm (chủ yếu ở khu vực phía Nam), Mỹ đặc biệt quan tâm đến nguồn tài nguyên này vì chúng nằm ở một quốc gia thân thiện và gần gũi, đồng thời là đối tác thương mại chính của Washington.

Trong chuyến thăm Santo Domingo cuối tháng trước, Ngoại trưởng Rubio đã có cuộc gặp gỡ với Tổng thống Cộng hòa Dominicana Luis Abinader, người tiết lộ rằng quốc gia này có khoảng 100 triệu tấn đất hiếm. Con số này đã thu hút sự chú ý của nhiều chuyên gia trong ngành. Nguyên Bộ trưởng Năng lượng và Mỏ của Cộng hòa Dominicana Antonio Isa Conde thậm chí còn nhận định rằng ngay cả Trung Quốc cũng không có trữ lượng đất hiếm lớn đến vậy.

Về phần mình, Bộ trưởng Năng lượng và Mỏ Cộng hòa Dominicana Joel Santos nhấn mạnh rằng con số mà Tổng thống Luis Abinader đưa ra chỉ là ước tính sơ bộ, chứ chưa phải con số cuối cùng. Chính phủ sẽ chỉ biết được tiềm năng khả thi thực sự của các mỏ đất hiếm từ giữa năm sau.

Dù vậy, không thể phủ nhận rằng việc kiểm soát khai thác đất hiếm trong tương lai là vô cùng quan trọng đối với nền kinh tế Mỹ. Đây cũng là một động thái nhằm hạn chế các công ty nước ngoài tiếp tục mở rộng hoạt động tại khu vực chiến lược này, vốn rất quan trọng đối với kế hoạch của Nhà Trắng.

Ngoại trưởng Mỹđánh giá tích cực việc đất hiếm nằm trong tay một quốc gia thân thiện như Cộng hòa Dominicana.

Mối quan tâm của Washington

Hiện nay, Trung Quốc đang sở hữu khoảng 60-70% thị phần đất hiếm toàn cầu, theo nhiều nguồn tin. Điều này rõ ràng là một vấn đề đối với kế hoạch của Tổng thống Donald Trump.

Ngoài Trung Quốc, các quốc gia như Nga, Brazil và Ấn Độ cũng sở hữu trữ lượng đất hiếm lớn, dù ở mức độ thấp hơn. Prensa Latina nhận định rằng Mỹ đang tìm cách đa dạng hóa nguồn cung, bao gồm cả việc hợp tác với Cộng hòa Dominicana.

Sự “hiếm” của đất hiếm nằm ở việc rất khó tìm thấy các mỏ có giá trị thương mại, vì chúng thường tồn tại với số lượng nhỏ và khó tách chiết từ các khoáng chất khác.

Cố vấn khai thác mỏ của Chính phủ Cộng hòa Dominicana Miguel Penã giải thích rằng giá trị của đất hiếm có thể thay đổi tùy thuộc vào khối lượng và loại khoáng chất chứa trong đó. Chúng được cân theo kilogram, và giá có thể lên tới 1.000 USD tùy thuộc vào nguyên tố cụ thể.

Tuy nhiên, nhiều người cho rằng lời giải thích này không thực tế, vì các doanh nhân và Chính phủ Mỹ sẽ không chi một xu nào cho một thương vụ không mang lại lợi nhuận như kỳ vọng.

Khi được hỏi liệu việc khai thác đất hiếm có ảnh hưởng đến môi trường hay không, cố vấn Penã trả lời rằng quá trình này là “khai thác chọn lọc lộ thiên” và quá trình chiết xuất khoáng chất có thể tạo ra phân bón tự nhiên.

Trong khi đó, nhiều chuyên gia quốc tế chia sẻ quan điểm chung rằng, mặc dù đất hiếm mang lại cơ hội kinh tế và phát triển cho bất kỳ quốc gia nào, việc khai thác và xử lý tài nguyên này sẽ sản sinh ra chất thải độc hại, bao gồm cả khí độc và vật liệu phóng xạ.

Sự hỗ trợ cần thiết

Trong cuộc họp báo chung với Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, Tổng thống Abinader nhấn mạnh rằng việc khai thác đất hiếm cần sự hỗ trợ và công nghệ từ Washington.

Bộ trưởng Năng lượng và Mỏ Cộng hòa Dominicana Joel Santos khẳng định các kỹ sư địa chất Mỹ “là những người giỏi nhất thế giới”, và Chính phủ Cộng hòa Dominicana chỉ tìm kiếm sự hỗ trợ từ những người này vì trân trọng kinh nghiệm dày dặn của họ.

Ông Joel Santos cũng nhấn mạnh rằng đây chỉ là một hợp đồng dịch vụ, chứ không phải nhượng quyền khai thác, và quá trình thăm dò sẽ do nhà nước Cộng hòa Dominicana quản lý.

Tuy nhiên, quan chức này cũng để ngỏ khả năng hợp tác với tư nhân. Bộ trưởng Joel Santos cho biết Công ty Khai thác Mỏ Cộng hòa Dominicana (Emidom) – doanh nghiệp nhà nước được thành lập theo sắc lệnh năm 2024 – có thể hợp tác với đối tác tư nhân nếu cần thiết để khai thác các mỏ đất hiếm, với điều kiện đây là phương án khả thi về mặt kinh tế.

Mai Phương (TTXVN tại La Habana)