Đất hiếm gắn nhãn 'Bảo Khang Rice, cơm dẻo mềm thơm' xuất lậu sang Trung Quốc

Theo kết luận điều tra, Công ty Thái Dương được Bộ TN&MT cấp Giấy phép khai thác khoáng sản, cho phép khai thác đất hiếm tại xã Yên Phú (huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái). Sau khi được cấp giấy phép, Công ty Thái Dương đã không thực hiện đúng các quy định của pháp luật và giấy phép được cấp.

Từ năm 2019 đến 2023, ông Đoàn Văn Huấn, Chủ tịch HĐQT Công ty Thái Dương, đã tổ chức khai thác trái phép quặng đất hiếm và quặng sắt tại mỏ đất hiếm Yên Phú, với tổng trị giá hơn 864 tỷ đồng.

Trong số đó đã bán trái phép hơn 10 triệu kg tinh quặng đất hiếm (hàm lượng TREO 18-20%) và hơn 280 triệu kg tinh quặng sắt (là sản phẩm phụ, được thu hồi trong quá trình khai thác, chế biến quặng đất hiếm), thu lợi bất chính số tiền hơn 736 tỷ đồng.

Máy móc trong khuôn viên Công ty Thái Dương. Ảnh: Hải Phụng

Một trong số các khách hàng mua quặng đất hiếm của ông Đoàn Văn Huấn phải kể đến Lưu Đức Hoa (quốc tịch Trung Quốc), một người kinh doanh tự do, thuê đất, mở xưởng chế biến tinh quặng đất hiếm tại Hải Phòng. Từ tháng 10 - 11/2021, Lưu Đức Hoa đã mua hơn 2 triệu kg quặng đất hiếm, hàm lượng 14-17% (chưa được chế biến sâu) của Đoàn Văn Huấn.

Sau đó Lưu Đức Hoa chỉ đạo Nguyễn Thanh Đoàn, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần thương binh Trường Sơn ký hợp đồng gia công làm giàu tinh quặng đất hiếm với Đoàn Văn Huấn, sử dụng để vận chuyển từ mỏ Yên Phú về các xưởng chế biến của Hoa do Nguyễn Thanh Đoàn xây dựng, làm thủ tục thuê công nhân (người Việt Nam và Trung Quốc) tổ chức sản xuất tại Hải Phòng.

Hoa chỉ đạo chế biến nâng hàm lượng đất hiếm lên 20-30% (do nguồn gốc quặng của Huấn không hợp pháp, Huấn không được bán quặng đất hiếm chưa chế biến sâu).

Mặt khác, theo quy định quặng đất hiếm sau khi chế biến chưa đạt hàm lượng để xuất khẩu nên Hoa đã chỉ đạo nhân viên pha trộn thêm các hóa chất và phụ gia tạo thành hỗn hợp chất màu trắng đục, đóng gói trong các bao có sẵn với nhãn hiệu “Bảo Khang Rice, Chuẩn cơm mẹ nấu, cơm dẻo mềm thơm đặc trưng. Net Weight: 50kg” để ngụy trang, che giấu quặng đất hiếm.

Theo CQĐT, Lưu Đức Hoa đã móc nối với các công ty logistics khai báo hải quan gian dối, xuất lậu sang Trung Quốc 8 container đất hiếm với tổng khối lượng hơn 200 tấn, trị giá hơn 341.000 USD (quy đổi tương đương hơn 7 tỷ đồng) trong năm 2023.

Ngoài ra, Lưu Vũ (quốc tịch Trung Quốc) cũng biết rõ quặng đất hiếm của Đoàn Văn Huấn chưa được phép tiêu thụ theo quy định của pháp luật, nhưng đã mua hơn 1,9 triệu kg đất hiếm, trị giá hơn 70 tỷ đồng, giao cho Quách Hải Ba (quốc tịch Trung Quốc) để vận chuyển về Trung Quốc, giao cho khách hàng của Lưu Vũ tiêu thụ.

CQĐT cho rằng, đủ căn cứ xác định Lưu Đức Hoa trực tiếp mua tinh quặng đất hiếm tại mỏ Yên Phú đưa về Hải Phòng, thuê đất, kho để xây dựng xưởng, tổ chức, chỉ đạo chế biến nâng hàm lượng tổng oxit đất hiếm, sau đó trộn thêm hóa chất nhằm ngụy trang, che giấu hàng hóa thật, thực hiện xuất khẩu trái pháp luật 8 container quặng đất hiếm, trị giá hơn 7,8 tỷ đồng.

Hành vi của Lưu Đức Hoa phạm tội Buôn lậu, nhưng người này đã xuất cảnh về Trung Quốc vào ngày 24/9/2023 (trước thời điểm khởi tố vụ án, khởi tố bị can), CQĐT Bộ Công an đã làm thủ tục truy nã quốc tế nhưng không có kết quả.

Vì vậy, CQĐT đã quyết định tách vụ án hình sự đối với hành vi của Lưu Đức Hoa, quyết định tạm đình chỉ vụ án và tạm đình chỉ điều tra đối với người này, khi nào truy bắt được sẽ điều tra, xử lý sau.

T.Nhung