Đánh giá vòng đời LCA: Phương pháp tối ưu hỗ trợ doanh nghiệp thực hành ESG hiệu quả

Thương mại toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ theo hướng phát triển bền vững, các tiêu chuẩn ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị) đang dần trở thành điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng quốc tế, mở rộng thị trường xuất khẩu và tiếp cận các nguồn tài chính xanh.

Tuy nhiên, hành trình hiện thực hóa các yêu cầu ESG không hề đơn giản, nhất là khi doanh nghiệp phải đối mặt với hàng loạt quy chuẩn khắt khe như: Chỉ thị Báo cáo Bền vững Doanh nghiệp của Liên minh châu Âu (CSRD), quy định về khí hậu của Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC Climate Rule), Bộ tiêu chuẩn của Sáng kiến Báo cáo Toàn cầu (GRI), khung công bố thông tin tài chính liên quan đến khí hậu (TCFD), Dự án Công bố Carbon (CDP) hay Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon của EU (CBAM).

Trong bối cảnh đó, phương pháp đánh giá vòng đời – LCA (Life Cycle Assessment) được coi như một giải pháp chiến lược toàn diện, giúp doanh nghiệp không chỉ tiết giảm chi phí, tiết kiệm thời gian mà còn xây dựng năng lực minh bạch dữ liệu ESG một cách chuyên nghiệp, khoa học và được quốc tế công nhận.

Đánh giá vòng đời được coi là giải pháp tối ưu giúp doanh nghiệp thực hành ESG hiệu quả.

Bước đệm tham gia thị trường tín chỉ carbon quốc tế

Chuyên gia Phạm Hoài Trung - Cố vấn trưởng của SSBTi Việt Nam, nhà sáng lập Công ty Azitech & GreenGo cho biết, một trong những ưu điểm nổi bật của LCA là khả năng đơn giản hóa toàn bộ quy trình lập báo cáo ESG và báo cáo phát thải. Chỉ với một hệ dữ liệu duy nhất, doanh nghiệp có thể đồng thời sử dụng cho báo cáo dấu chân carbon (CFP) theo ISO 14067, dấu chân môi trường sản phẩm (PEF) theo khung EU, Scope 1–2–3 (Phạm vi 1-2-3) phục vụ CSRD và SEC Climate Rule, cũng như tích hợp phần môi trường trong báo cáo ESG theo GRI, TCFD, CDP.

Thay vì phải chi phí cho nhiều đơn vị tư vấn riêng biệt, doanh nghiệp chỉ cần thực hiện một lần đánh giá LCA chuẩn xác để xây dựng một "kho dữ liệu sống", có thể tái sử dụng và cập nhật linh hoạt theo yêu cầu của đối tác hoặc cơ quan kiểm toán.

LCA không chỉ phục vụ việc lập báo cáo, mà còn giúp rút ngắn đáng kể thời gian và chi phí cho các quá trình kiểm toán và xác minh dữ liệu ESG. Với cấu trúc dữ liệu minh bạch và truy xuất được, doanh nghiệp có thể chứng minh tính đáng tin cậy của báo cáo ESG với các bên liên quan – từ tổ chức tín dụng xanh, nhà nhập khẩu đến đơn vị kiểm toán độc lập.

"Điều này đặc biệt quan trọng khi các thị trường lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản yêu cầu truy xuất dữ liệu Phạm vi 3 – phát thải gián tiếp từ nguyên liệu, vận chuyển, bao bì và xử lý sau sử dụng. Doanh nghiệp không có hệ thống LCA chuyên nghiệp sẽ khó lòng đáp ứng yêu cầu minh bạch của khách hàng quốc tế và dễ bị loại khỏi danh sách cung ứng. Ngược lại, một bộ dữ liệu LCA đáng tin cậy sẽ biến doanh nghiệp trở thành “người giải quyết vấn đề” trong chuỗi Net Zero", chuyên gia nêu.

Chuyên gia Phạm Hoài Trung - Cố vấn trưởng của SSBTi Việt Nam, nhà sáng lập Công ty Azitech & GreenGo.

Không dừng lại ở vai trò tuân thủ, theo ông Trung, dữ liệu từ LCA còn là nền tảng để doanh nghiệp phát triển sản phẩm sinh thái, tiếp cận các nhãn quốc tế như EU Ecolabel, FSC, Carbon Neutral, Organic… từ đó mở rộng thị trường xuất khẩu cao cấp và tăng giá trị đơn hàng. Đồng thời, dữ liệu LCA còn được sử dụng để phát triển các dự án giảm phát thải đủ điều kiện cấp tín chỉ carbon – nguồn thu tiềm năng trong tương lai.

Khi toàn cầu chuyển mình sang nền kinh tế carbon thấp, doanh nghiệp muốn tham gia thị trường tín chỉ carbon bắt buộc phải có bằng chứng định lượng về khả năng giảm phát thải. Và LCA là phương pháp duy nhất có thể đánh giá toàn diện từ nguyên liệu đầu vào, sản xuất, phân phối, tiêu dùng cho đến xử lý cuối vòng đời sản phẩm – bao gồm cả Phạm vi 1, 2 và 3.

"Từ dữ liệu LCA, doanh nghiệp có thể xác định các “điểm nóng phát thải”. Từ đó thiết kế và đánh giá hiệu quả của các giải pháp như sử dụng năng lượng tái tạo, thay đổi nguyên liệu, cải tiến công nghệ… để tính toán lượng CO₂e được giảm theo chuẩn quốc tế như ISO 14067, IPCC Guidelines (bộ hướng dẫn do Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu, phát triển để ước tính lượng phát thải khí nhà kính) và quy đổi thành tín chỉ carbon có giá trị thương mại.

Quan trọng hơn, với cơ sở dữ liệu rõ ràng, minh bạch và có khả năng truy xuất, doanh nghiệp sẽ tránh được nguy cơ bị từ chối tín chỉ hoặc bị định giá thấp khi tham gia các hệ thống uy tín như Tiêu chuẩn Carbon đã được xác minh (VCS), Tiêu chuẩn Vàng (Gold Standard) hay thị trường carbon tự nguyện", chuyên gia chia sẻ.

Từ minh bạch đến thương hiệu bền vững

Cũng theo ông Trung, LCA không chỉ phục vụ các yêu cầu vận hành và xuất khẩu mà còn là “tấm vé ưu tiên” để doanh nghiệp tiếp cận các nguồn lực hỗ trợ chuyển đổi xanh. Các tổ chức như Cơ quan Hợp tác Phát triển Đức (GIZ), Cơ quan Phát triển Pháp (AFD), Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID), Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) hay Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) đều đánh giá cao doanh nghiệp có hệ thống dữ liệu ESG định lượng rõ ràng. Đây là điểm cộng lớn trong các chương trình tài trợ về bao bì sinh thái, giảm phát thải, số hóa ESG hay xúc tiến thương mại xanh.

Không chỉ là một công cụ kỹ thuật, LCA còn giúp xây dựng hình ảnh doanh nghiệp nghiêm túc, có trách nhiệm và kiểm soát tốt rủi ro dài hạn – yếu tố ngày càng được nhà đầu tư, đối tác quốc tế coi trọng trong đánh giá năng lực cung ứng và thương hiệu bền vững.

Tại Việt Nam, một số đơn vị tiên phong như Công ty TNHH Công nghệ Azitech và Công ty Green Go đã và đang cung cấp các giải pháp tích hợp LCA vào hệ thống ESG cho doanh nghiệp, từ đào tạo nhận thức đến tư vấn triển khai thực tế, giúp doanh nghiệp nhanh chóng xây dựng năng lực đáp ứng các yêu cầu quốc tế.

"Trong cuộc chơi toàn cầu hướng tới Net Zero, LCA không chỉ giúp doanh nghiệp “điền đúng form” mà còn thực sự “chứng minh được giá trị”, từ khả năng tuân thủ ESG, phát triển tín chỉ carbon, đến xây dựng thương hiệu xanh và tăng sức cạnh tranh. Doanh nghiệp nào đầu tư sớm vào LCA, doanh nghiệp đó sẽ nắm trong tay 'tấm hộ chiếu xanh' để bước vào tương lai thương mại bền vững", Cố vấn trưởng của SSBTi Việt Nam nhìn nhận.

Minh Thu