Đáng sợ hơn cả suy thoái, kinh tế Nga có thể đối mặt với điều gì?

Trong năm 2024, nền kinh tế Nga vẫn ổn định với tốc độ tăng trưởng GDP vào cuối ở mức 3,9-4%. (Nguồn: The Moscow Times)

Kể từ khi tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào tháng 2/2022, Điện Kremlin đã tái cấu trúc nền kinh tế, ưu tiên chi tiêu quân sự, áp đặt lệnh cấm xuất khẩu, khai thác quỹ tài sản quốc gia và tăng cường trao đổi thương mại với các nước "thân thiện".

Trong năm 2024, nền kinh tế Nga vẫn ổn định với tốc độ tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) vào cuối ở mức 3,9-4%, tỷ lệ thất nghiệp trong nước đang ở mức thấp kỷ lục 2,3%, thu nhập thực tế của người dân đã tăng 9%.

Dù vậy, lạm phát đang là vấn đề lớn đáng lo ngại ở đất nước. Bên cạnh đó, đồng Ruble đã suy yếu 15% kể từ đầu năm đến nay trong khi giá bánh mì đã tăng từ 10-15% ở nhiều khu vực.

Tờ Vedomosti đã ghi nhận mức tăng giá kỷ lục của các mặt hàng thiết yếu trong hơn 20 năm qua.

Ngoài ra, chi tiêu quốc phòng chưa từng có, tình trạng thiếu lao động và các lệnh trừng phạt của phương Tây đã khiến Nga gặp khó.

Lạm phát dai dẳng

PGS. Roman Sheremeta tại Trường Quản lý Weatherhead thuộc Đại học Case Western Reserve (Mỹ) nhận định, chiến dịch quân sự đặc biệt tiếp diễn sẽ gây áp lực đáng kể lên ngân sách vốn đã eo hẹp của xứ bạch dương.

Nga đã tăng chi tiêu quốc phòng từ 59 tỷ USD vào năm 2022 lên 109 tỷ USD vào năm 2023 và 126,8 tỷ USD cho năm 2025. Năm tới, quốc phòng sẽ chiếm 32,5% ngân sách liên bang của Nga, tăng từ mức 28,3% trong năm 2024.

Chi tiêu quốc phòng tăng vọt đã thúc đẩy nền kinh tế Nga trong những năm gần đây tuy nhiên, nó cũng góp phần làm tăng lạm phát. Tổng thống Nga Vladimir Putin mới đây cũng xác nhận, lạm phát ở đất nước có thể đạt 9,5% vào năm 2025 .

Để kiểm soát tình hình này, Ngân hàng Trung ương Nga đã tăng lãi suất chủ chốt từ 19% lên 21% vào tháng 10/2024, mức cao kỷ lục. Mức lãi suất này sẽ làm ảnh hưởng đến biên lợi nhuận của các doanh nghiệp tại xứ bạch dương.

Ông Alexander Kolyandr, nhà phân tích tài chính và học giả cao cấp không thường trú tại Trung tâm Phân tích chính sách châu Âu khẳng định: "Câu hỏi chính là lạm phát sẽ cao đến mức nào?"

Phát biểu tại một diễn đàn đầu tư ở Moscow vào đầu tháng này, ông Putin thừa nhận, lạm phát đang ở "mức tương đối cao, đồng thời, thúc giục chính phủ và Ngân hàng Trung ương kiềm chế lạm phát.

TsMAKP - một nhóm nghiên cứu của Nga - cảnh báo, việc xứ bạch dương không "mạnh tay" với lạm phát có thể khiến đất nước này đến tình trạng đình lạm (kịch bản trong đó tăng trưởng thấp và lạm phát cao). Tình trạng này sẽ khó thoát khỏi hơn cả suy thoái.

Liên minh châu Âu (EU) đã tung gói trừng phạt mới nhắm vào "hạm đội bóng tối" và điều đó có thể khiến doanh thu từ dầu của Nga giảm mạnh. (Nguồn: tbsnews)

Tăng trưởng kinh tế chậm lại

Đất nước của Tổng thống Putin dự kiến có mức tăng trưởng kinh tế thấp hơn dự kiến vào năm 2025.

Trong báo cáo Triển vọng kinh tế thế giới vào tháng 10/2024, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) đã hạ ước tính tăng trưởng GDP của Nga từ 1,5% xuống 1,3%.

"Tăng trưởng chung sẽ khá chậm. Nhiều lĩnh vực có khả năng thu hẹp", ông Iikka Korhonen, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tại Viện Kinh tế mới nổi của Ngân hàng Phần Lan dự đoán.

Theo tờ The Wall Street Journal, lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Gazprombank và các tổ chức tài chính khác vào tháng 11/2024 đã khiến đồng Ruble giảm mạnh.

Các công ty ở Nga cũng đang cắt giảm kế hoạch mở rộng. Khoảng 200 trung tâm mua sắm ở Nga đang có nguy cơ phá sản do gánh nặng nợ nần gia tăng và gần 1/3 công ty vận tải hàng hóa của đất nước đang lo sợ phá sản vào năm 2025.

Nhà mạng di động lớn nhất của Nga - MTS đổ lỗi cho chi phí liên quan thanh toán lãi suất khiến lợi nhuận ròng quý III/2024 giảm gần 90%.

Ông Alexandra Prokopenko, cựu quan chức Ngân hàng Trung ương Nga và hiện là thành viên của Trung tâm Carnegie Russia Eurasia tại Berlin (Đức) nói với tờ The Wall Street Journa rằng: "Giới tinh hoa đang đấu tranh để sinh tồn".

Trên thực tế, trong những tháng gần đây, các Giám đốc điều hành và lãnh đạo doanh nghiệp Nga đã gia tăng chỉ trích đối với việc tăng lãi suất và lệnh trừng phạt của phương Tây.

Tổng giám đốc điều hành tập đoàn quốc phòng Roste Sergei Chemezov phát biểu hồi tháng 10/2024: "Lãi suất cao ngất ngưởng đang khiến các công ty gặp khó".

Thêm "đòn" giáng vào dầu mỏ

Trong khi thị phần doanh thu dầu khí của Nga giảm vào năm 2023. Năm tới, nước này hy vọng, nguồn doanh thu sẽ chiếm khoảng 27% tổng doanh thu ngân sách của cả nước vào năm 2025.

Ông Korhonen cho biết: "Miễn là Nga có thể bán được nhiều dầu thô như mức giá hiện tại, họ sẽ có đủ doanh thu cho chiến dịch quân sự đặc biệt đến tận năm 2025".

Đầu tháng này, công ty dầu khí nhà nước Nga Rosneft đã đồng ý ký một thỏa thuận có thời hạn 10 năm, trị giá 13 tỷ USD để cung cấp dầu thô cho Ấn Độ.

Tuy nhiên, nhà phân tích Kolyandr tin rằng, triển vọng doanh thu từ dầu mỏ của Nga là "quá lạc quan" vì giá dầu toàn cầu có thể thấp hơn trong năm tới.

Các nhà giao dịch dự kiến, giá dầu toàn cầu sẽ giảm từ mức dự kiến là 80 USD/thùng vào năm 2024 xuống còn từ 65 đến 71 USD/thùng vào năm 2025 do nhu cầu chậm lại và sự chuyển dịch sang năng lượng sạch hơn.

Trong khi các nước Nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) đã đặt mức giá trần 60 USD/thùng cho dầu của Nga kể từ tháng 12/2022.

Đất nước của Tổng thống Putin đã phần nào lách được mức giá trần này bằng cách sử dụng "hạm đội bóng tối" chuyển hướng xuất khẩu dầu sang các quốc gia như Trung Quốc và Ấn Độ. Tuy nhiên, mới đây, Liên minh châu Âu (EU) đã tung gói trừng phạt mới nhắm vào "hạm đội bóng tối" và điều đó có thể khiến doanh thu từ dầu của Nga giảm mạnh.

Ông Korhonen cho biết, hiệu quả kinh tế của Nga vào năm 2025 sẽ phụ thuộc vào nguồn tài nguyên sẵn có. Và tính đến tháng 10/2024, Ngân hàng Trung ương Nga có khoảng 614,4 tỷ USD dự trữ quốc tế.

Trong khi đó, ông Kolyandr cho hay, việc Moscow có phải đối mặt với bất kỳ cuộc khủng hoảng nào vào năm 2025 hay không sẽ phụ thuộc vào mọi diễn biến sẽ xảy ra trong năm, bao gồm giá dầu thế giới, lệnh trừng phạt, chính sách thương mại của Tổng thống đắc cử Donald Trump và thị trường lao động.

(theo Business Insider)

Linh Chi