Đàm phán Mỹ-Nga về Ukraine: Tại sao ở Saudi Arabia?

Sau cuộc điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thông báo rằng ông sẽ gặp nhà lãnh đạo Nga tại Saudi Arabia để bàn về việc kết thúc cuộc chiến ở Ukraine.

Ngày 18-2, các phái đoàn Nga và Mỹ đã đến Saudi Arabia và chuẩn bị bước vào hội đàm nhằm thảo luận về cuộc chiến ở Ukraine và chuẩn bị cho thượng đỉnh Trump-Putin diễn ra vào cuối tháng này.

Các chuyên gia cho rằng việc đàm phán Mỹ-Nga về Ukraine tổ chức ở Saudi Arabia không phải là lựa chọn ngẫu nhiên, theo tờ First Post.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (phải) và Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: GETTY IMAGES

Quan hệ giữa ông Trump với Saudi Arabia

Theo giới quan sát, việc Tổng thống Trump chọn Saudi Arabia là nơi gặp gỡ đầu tiên với Tổng thống Putin là lựa chọn hợp lý và mang tính chiến lược.

Trở lại ngày 22-1, ông Trump đã có cuộc gọi với Thái tử Saudi Arabia Mohammed Bin Salman - đánh dấu cuộc điện đàm đầu tiên khi ông trở lại Nhà Trắng.

Trong cuộc gọi này, Thái tử Mohammed Bin Salman được cho là đã cam kết đầu tư 600 tỉ USD vào Mỹ trong vòng bốn năm, theo thông tin từ chính phủ Saudi Arabia. Ngày hôm sau, trong bài phát biểu trực tuyến tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos (Thụy Sĩ), ông Trump tuyên bố ý định thúc đẩy nhiều khoản đầu tư hơn nữa từ Riyadh.

Tờ USA Today đã chỉ ra mối quan hệ kinh doanh của ông Trump với Saudi Arabia là động lực cho cuộc gọi với Thái tử Mohammed Bin Salman cũng như việc ông Trump quyết định chọn Riyadh cho cuộc đàm phán quan trọng sắp tới.

Tình cảm của ông Trump với Saudi Arabia không phải mới đây. Vào năm 2017, ông Trump đã đến Riyadh trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên sau khi nhậm chức. Chuyến đi vào tháng 5-2017, khác với truyền thống của các Tổng thống Mỹ thường ưu tiên các đồng minh quan trọng ở châu Âu, đã khiến nhiều người lo ngại, nhưng nó cũng báo hiệu ý định của ông Trump trong việc khôi phục mối quan hệ Mỹ-Saudi sau thời kỳ căng thẳng dưới thời Tổng thống Barack Obama.

Ngoài ra, Saudi Arabia cũng là một đồng minh quan trọng của Mỹ trong các nỗ lực chống khủng bố và sự ổn định địa chính trị của vương quốc là lợi ích của Mỹ, đặc biệt trong việc kiềm chế ảnh hưởng của Iran tại Yemen, Lebanon, Iraq và Syria.

Với vai trò là người bảo vệ thánh địa Mecca và TP Medina, Saudi Arabia đóng một vai trò trung tâm trong Hồi giáo. Gần đây, thông điệp tôn giáo của Saudi Arabia đã trở nên ôn hòa hơn và đưa ra nhiều cải cách xã hội quan trọng, giúp làm dịu đi những quan ngại của Washington.

Vương quốc cũng là một khách hàng lớn của vũ khí Mỹ, trả tiền mặt và tạo ra hàng nghìn công việc cho người Mỹ. Các căn cứ quân sự của Saudi Arabia được xây dựng theo tiêu chuẩn của Mỹ và cung cấp quyền tiếp cận chiến lược quan trọng cho Washington. Saudi Arabia cũng ủng hộ nỗ lực hòa giải giữa các nước Ả Rập với Israel - một đồng minh quan trọng của Mỹ ở Trung Đông.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp Thái tử Saudi Arabia Mohammed Bin Salman tại Nhà Trắng vào năm 2017. Ảnh: GETTY IMAGES

Mối quan hệ chặt chẽ giữa Saudi Arabia và Nga

Một trong những lý do khác khiến Saudi Arabia được xem là nơi tiềm năng cho cuộc gặp gỡ giữa ông Trump và ông Putin là mối quan hệ mật thiết giữa Thái tử Mohammed Bin Salman và Tổng thống Putin.

Mới đây, vào ngày 12-12-2024, Thái tử Mohammed Bin Salman và giám đốc quỹ tài sản nhà nước Nga - ông Kirill Dmitriev, đã tham gia vào các cuộc đàm phán nhằm đưa giáo viên Mỹ Marc Fogel khỏi nhà tù Nga, một nguồn tin quen thuộc với các cuộc đàm phán nói với hãng tin Reuters.

Hôm 11-2, đặc phái viên của Tổng thống Trump tại Trung Đông - ông Steve Witkoff đã hộ tống ông Fogel trở lại Mỹ. Ông Witkoff sau đó đã chia sẻ với đài CNN rằng Thái tử Mohammed Bin Salman đã “đóng vai trò quan trọng” trong cuộc trao đổi và ca ngợi ông Dmitriev vì đã đóng góp đáng kể.

Trước đó, Thái tử cũng đóng vai trò quan trọng trong việc trung gian cho cuộc trao đổi tù nhân lớn nhất giữa Mỹ và Nga kể từ thời Chiến tranh Lạnh vào tháng 8-2024. Cuộc đàm phán bí mật kéo dài một năm này đã giúp trao đổi 24 tù nhân, gồm 16 người từ Nga sang phương Tây và 8 người trở lại Nga.

Tháng 9-2024, Tổng thống Putin đã bày tỏ lòng biết ơn với Thái tử Mohammed Bin Salman vì đã thúc đẩy việc trao đổi tù nhân. Theo Reuters, Tổng thống Putin và Thái tử Mohammed Bin Salman đã duy trì mối quan hệ cá nhân chặt chẽ kể từ chuyến thăm đầu tiên của Thái tử tới Nga vào năm 2015.

Bên cạnh đó, khác với phương Tây, Riyadh không lên án cuộc chiến của Nga ở Ukraine. Nga và Saudi Arabia đã phối hợp chặt chẽ trong chính sách dầu mỏ thông qua Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ và đối tác (OPEC+). Riyadh cũng đóng vai trò trong việc dàn xếp các cuộc trao đổi tù nhân trong xung đột Nga-Ukraine.

Saudi Arabia đi bước thận trọng

Saudi Arabia đang thận trọng trong việc điều hướng vai trò của mình như một người trung gian trên sân khấu toàn cầu trong khi vẫn duy trì sự linh hoạt chiến lược. Nhà phân tích chính trị người Mỹ gốc Nga Andrew Korybko cho rằng một trong những động thái như vậy là tạm dừng kế hoạch gia nhập Nhóm các nền kinh tế mới nổi (BRICS).

Một trong những lý do chính cho sự tạm dừng này là Riyadh muốn tránh bị hiểu sai trong các câu chuyện mô tả BRICS như một khối chống phương Tây. Mặc dù truyền thống là đồng minh của phương Tây, Saudi Arabia trong những năm gần đây đã thực hiện một chính sách đối ngoại cân bằng hơn thông qua việc tương tác với cả các cường quốc phương Tây và các liên minh đang nổi lên, bao gồm những khu vực Nga gọi là “Đại đa số thế giới”.

Tuy nhiên, Thái tử Mohammed Bin Salman cũng rất thận trọng để đảm bảo rằng Saudi Arabia không bị coi là xa rời các đồng minh phương Tây, vì vậy việc tiếp cận thận trọng đối với BRICS là một bước đi hợp lý.

THẢO VY