'Đại chiến' bên ngoài Trái Đất của hai tỷ phú giàu nhất thế giới

Hai vệ tinh của Amazon - chỉ như những chấm nhỏ trên bầu trời đêm - đã được phóng thành công lên quỹ đạo Trái Đất. Sự kiện đánh dấu bước tiến mới sau một thời gian dài thử nghiệm và kiểm tra của gã khổng lồ bán lẻ trực tuyến cho bộ phận Project Kuiper bí mật của mình, theo Telegraph.

Khi nhiệm vụ thí điểm kết thúc, Amazon đã sẵn sàng bắt đầu sứ mệnh không gian một cách nghiêm túc. Doanh nghiệp công nghệ trị giá 2.000 tỷ USD, nổi tiếng nhất với cửa hàng trực tuyến và dịch vụ Prime, sẽ phóng hàng trăm vệ tinh nhỏ lên bầu trời vào năm tới.

Tổng cộng, Amazon có kế hoạch phóng hơn 3.000 vệ tinh quỹ đạo Trái Đất tầm thấp để cung cấp kết nối Internet cho người dân ở những nơi xa xôi, với nhiệm vụ tên lửa đầu tiên được lên kế hoạch trước cuối năm. Trong khi đó, tại một nhà máy rộng 16.000 m2 gần Seattle, công ty đang tăng cường hoạt động để có thể sản xuất 5 vệ tinh kết nối trị giá 2 triệu USD mỗi ngày.

Sau nhiều năm lên kế hoạch, Jeff Bezos, chủ tịch điều hành của Amazon, cuối cùng cũng có thể đối đầu với đối thủ Elon Musk, tỷ phú sở hữu công ty SpaceX đã phóng 6.000 vệ tinh và được định giá ở mức 200 tỷ USD.

Cuộc đối đầu trong không gian của Elon Musk và Jeff Bezos. Ảnh: Telegraph.

Hai tỷ phú giàu nhất thế giới, những đối thủ lâu năm trong ngành hàng không vũ trụ và thường xuyên công khai chỉ trích nhau, có thể sớm cạnh tranh để thống trị bầu trời nước Anh.

Tính đến tháng 12 năm ngoái, doanh nghiệp của Musk đã có 42.000 khách hàng tại Anh. Nhưng họ đang tìm cách mở rộng đáng kể dịch vụ của mình. Telegraph tiết lộ vào tháng 4 rằng công ty của Musk đang xem xét việc mở rộng đáng kể các thiết bị đầu cuối mặt đất tại Anh với mục đích cuối cùng là ra mắt dịch vụ vệ tinh có thể kết nối trực tiếp với điện thoại di động của người Anh.

Trong khi đó, cơ quan quản lý viễn thông của Anh, Ofcom, đã tiết lộ vào đầu tháng này rằng họ đang cân nhắc cấp giấy phép vệ tinh cho Amazon để đưa dịch vụ của mình đến Anh, tùy thuộc vào quá trình tham vấn.

Musk có lợi thế đáng kể so với Bezos. SpaceX không chỉ có 6.000 vệ tinh trên quỹ đạo Trái Đất tầm thấp, mà còn có kế hoạch phóng thêm hàng trăm vệ tinh nữa. Musk kiểm soát phần lớn năng lực phóng tên lửa dưới dạng tên lửa SpaceX Falcon 9 của mình và đã phóng vệ tinh Starlink từ năm 2019.

Ai sẽ chiến thắng?

"Amazon còn kém SpaceX rất xa", Tim Farrar, người sáng lập công ty tư vấn TMF Associates tại Thung lũng Silicon, cho biết. "Sẽ mất khá nhiều năm để đưa mọi thứ vào quỹ đạo".

Bezos, 60 tuổi, yêu thích loạt phim khoa học viễn tưởng Star Trek và mê đắm lĩnh vực không gian. Ông đã thành lập công ty tên lửa của riêng mình, Blue Origin, vào năm 2000, với tầm nhìn "hàng triệu người sống và làm việc trong không gian vì lợi ích của Trái Đất". Tuy nhiên, Amazon chỉ bắt đầu làm việc trên Kuiper vào năm 2018, gần hai thập kỷ sau đó.

Một cuộc cạnh tranh với SpaceX nhanh chóng diễn ra sau đó. Năm 2018, Musk đã sa thải 7 nhà lãnh đạo cấp cao tại công ty và một số người chuyển sang làm việc cho Amazon.

Bản thân Musk cũng đã nhiều lần chỉ trích Bezos bằng cách đăng icon "huy chương bạc" vào năm 2021 khi ông vượt qua tỷ phú này để trở thành người giàu nhất thế giới. Ông thậm chí gọi Bezos là "kẻ bắt chước" sau khi có tin tức cho biết Amazon đang phát triển đối thủ của Starlink.

Trong khi đó, những người vận động hành lang cho cả hai công ty thường xuyên tấn công lẫn nhau về những phát triển của họ. Blue Origin của Bezos đã kiện NASA vào năm 2021 về thỏa thuận trị giá hàng tỷ USD với SpaceX để đưa con người trở lại Mặt Trăng, cáo buộc rằng hợp đồng tàu đổ bộ lên Mặt Trăng trị giá 3 tỷ USD đã được trao thông qua một quy trình không công bằng. Cuối cùng, Blue Origin đã thua kiện.

Elon Musk đã phóng vệ tinh Starlink từ năm 2019 tại các địa điểm như Trạm Không gian Cape Canaveral ở Florida. Ảnh: Shutterstock.

Gần đây hơn, Amazon đã phản đối các cơ quan quản lý của Mỹ về kế hoạch mở rộng mạng lưới của Starlink với hàng nghìn vệ tinh nữa. Để đáp lại một khiếu nại gần đây, một trong những luật sư của Musk đã viết rằng Amazon đã "nộp hàng trăm trang đơn kiện SpaceX, bịa ra những phương pháp phức tạp để cản trở khả năng kết nối người Mỹ của SpaceX".

Bất chấp sự khởi đầu không mấy thuận lợi, một số người theo dõi ngành tin rằng Amazon có cơ hội thách thức Starlink và có một số lợi thế nhất định so với hệ thống của Musk.

Không giống như SpaceX, Amazon có một khoản tiền mặt dự kiến tăng lên 100 tỷ USD trong năm nay mà công ty có thể sử dụng để tài trợ cho dự án của mình. Ngược lại, Musk phải tiếp tục huy động vốn hoặc bán cổ phiếu Tesla. Cuối cùng, tỷ phú này cũng muốn kiếm được lợi nhuận lớn từ hoạt động của Starlink. Chris Quilty, người sáng lập công ty nghiên cứu Quilty Space, cho biết: "Starlink chỉ có ý nghĩa đối với SpaceX nếu nó tạo ra tiền mặt".

Tuy nhiên, đối với Amazon, lợi nhuận không phải là mối quan tâm duy nhất. Có những lợi ích tiềm năng lớn khi sở hữu một mạng băng thông rộng toàn cầu. Nó có thể kết nối hàng trăm triệu người với các kết nối Internet đáng tin cậy lần đầu tiên, mang lại doanh thu đăng ký và cuối cùng, thuyết phục họ đăng ký Amazon Prime.

"Họ có thể biện minh cho Kuiper dựa trên khả năng đăng ký thêm nhiều khách hàng Prime. Có rất nhiều cách để Amazon có thể giành chiến thắng", Quilty nói.

Amazon cũng có một doanh nghiệp phần cứng tiêu dùng và chuỗi cung ứng đáng kể, đã sản xuất hàng chục triệu loa thông minh Echo và các tiện ích khác. Những thứ này cần kết nối Internet và việc mở rộng phạm vi tiếp cận có thể giúp Amazon bán được nhiều thiết bị hơn.

Khi Amazon bắt đầu phát triển Kuiper, được đặt theo tên của vành đai tiểu hành tinh bao quanh Sao Hải Vương, những người trong ngành cho biết công ty tập trung nhiều vào việc sản xuất thiết bị đầu cuối tiêu dùng - các ăng-ten dùng để kết nối vệ tinh với băng thông rộng tại nhà - với mức giá rẻ nhất có thể.

Người phát ngôn của Kuiper cho biết thiết bị đầu cuối của họ sẽ có giá thành sản xuất dưới 400 USD. So với hàng nghìn USD cho các thiết bị đầu cuối đầu tiên của Starlink. Starlink kể từ đó cho biết họ không còn lỗ trên mỗi thiết bị đầu cuối nữa.

Trong khi đó, các doanh nghiệp có thể hưởng lợi khi sử dụng mạng của Amazon làm phương tiện truyền thông dự phòng hoặc nhận được các gói dịch vụ trọn gói với cơ sở hạ tầng Internet Amazon Web Services.

Kế hoạch này cũng có thể cung cấp cho Amazon những cơ hội mới cho công tác quốc phòng khi cỗ máy quân sự Mỹ mong muốn đa dạng hóa ngoài việc chỉ phụ thuộc vào Starlink của Musk. "Không ai chỉ muốn làm việc với một nhà cung cấp và còn là một người thất thường như Elon Musk", Quilty nói thêm.

Bất lợi của người đến sau

Sự cạnh tranh giữa Musk và Bezos có thể sớm nóng lên trên thị trường băng thông rộng và di động ở Anh. Chỉ vài năm trước, việc sử dụng vệ tinh để kết nối những ngôi nhà bình thường và thậm chí cả điện thoại thông minh dường như là điều không khả thi. Nhưng với hàng nghìn vệ tinh hoạt động như những cột buồm nhỏ trong không gian, giờ đây nó được coi là giải pháp thay thế tiềm năng cho việc chi hàng trăm triệu bảng Anh đào đường lắp cáp quang đến những vùng sâu vùng xa.

SpaceX đã có cuộc đàm phán với mạng di động EE về việc sử dụng mạng lưới vệ tinh để tăng cường vùng phủ sóng nông thôn. Công ty đã ký một thỏa thuận với Virgin Media O2 để cung cấp "đường truyền ngược" di động đến các vùng xa xôi, truyền tín hiệu đến các cột buồm ở những địa điểm khó tiếp cận.

Trong khi đó, Kuiper của Bezos có thỏa thuận với Vodafone để tăng cường vùng phủ sóng tương tự, mở rộng vùng phủ sóng 4G và 5G đến những vùng xa xôi của châu Âu.

Hiện nay, Ofcom, cơ quan quản lý di động, đang tham vấn về việc cho phép các công ty vệ tinh lớn như SpaceX tiếp cận nhiều hơn vào thị trường Vương quốc Anh, bao gồm cả việc cho phép họ cung cấp dịch vụ băng thông rộng trực tiếp đến điện thoại di động từ không gian.

Amazon có kế hoạch phóng hơn 3.000 vệ tinh. Ảnh: Anadolu.

Tuy nhiên, Amazon thực sự phải đưa vệ tinh của mình vào quỹ đạo trước. Công ty đã nhiều lần trì hoãn nhiệm vụ ban đầu của mình đến những tháng cuối năm nay. Khó khăn chính là năng lực phóng.

SpaceX của Musk là công ty tên lửa thống trị của Mỹ và Bezos đã buộc phải nhờ đến sự giúp đỡ của đối thủ cạnh tranh bằng cách ký hợp đồng phóng vào tháng 12 năm ngoái. Có nhiều báo cáo cho rằng Blue Origin của Bezos có thể khởi động một dự án trị giá hàng tỷ USD cho một doanh nghiệp tên lửa khác là ULA, được Boeing hậu thuẫn, nhưng điều này vẫn chưa thành hiện thực.

Trong khi đó, chi phí của Kuiper đang tăng lên. Amazon ban đầu cho biết họ dự kiến chi ít nhất 10 tỷ USD cho chương trình này. Các nhà phân tích hiện tin rằng nguồn tài trợ sẽ gần như cạn kiệt hoàn toàn chỉ vì chi phí phóng. Một báo cáo từ Quilty đưa ra con số có khả năng lên tới gần 20 tỷ USD. Một phát ngôn viên của Kuiper cho biết họ không bình luận về suy đoán này.

Ngay cả khi Bezos đưa được vệ tinh của mình vào quỹ đạo, vẫn chưa rõ dịch vụ này sẽ hoạt động tốt như thế nào so với Starlink của Musk, dịch vụ đã có 3 triệu khách hàng.

Với 3.000 vệ tinh so với 6.000 vệ tinh của Starlink, Farrar, chuyên gia tư vấn vũ trụ, cho biết: "Câu hỏi lớn là họ sẽ có bao nhiêu năng lực và liệu điều đó có đủ để cạnh tranh với Starlink hay không".

Ông nói thêm: "Vấn đề lớn nhất là cơ hội thị trường lớn đến mức nào. Starlink có 3 triệu khách hàng. Liệu có còn chỗ để tăng lên 10 triệu hay 20 triệu không?".

SpaceX của Musk đã được thử nghiệm qua nhiều năm để có vị trí như hôm nay. Trong ngành công nghiệp vũ trụ, có một câu nói quen thuộc: "Space is hard" (tạm dịch: sứ mệnh không gian vẫn còn khó khăn, nhiều rủi ro) và có thể Amazon sẽ sớm nhận ra bài học từ đó.

Lê Vy