Đại biểu Quốc hội tỉnh thảo luận tại tổ về dự án Luật Trí tuệ nhân tạo

Phát biểu thảo luận, đại biểu Vương Thị Hương cho rằng trí tuệ nhân tạo AI đang trở thành công nghệ mũi nhọn của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 mở ra nhiều cơ hội to lớn cho phát triển kinh tế - xã hội nhưng cũng đặt ra ko ít thách thức, về quản lý, đạo đức và an toàn mà các quy định pháp luật hiện hành chưa bao quát đầy đủ. Đại biểu nhất trí sự cần thiết ban hành dự án Luật Trí tuệ nhân tạo nhằm kiến tạo môi trường pháp lý, đột phá phát triển trí tuệ nhân tạo, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, đồng thời quản lý rủi ro, bảo vệ lợi ích quốc gia, quyền con người.

Đại biểu Vương Thị Hương phát biểu thảo luận.

Về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng, đại biểu nhấn mạnh đây là quy định có tính nền tảng, quyết định đối tượng và phạm vi tác động của toàn bộ đạo luật. Phạm vi điều chỉnh của Luật quy định các hoạt động "nghiên cứu, phát triển, cung cấp, triển khai và sử dụng" hệ thống trí tuệ nhân tạo, tuy nhiên đối tượng áp dụng của Luật chỉ đề cập đến tổ chức, cá nhân có hoạt động "phát triển, cung cấp, triển khai, sử dụng" hệ thống trí tuệ nhân tạo và không đề cập đến hoạt động “nghiên cứu”. Điều này có thể dẫn đến cách hiểu các chủ thể thực hiện nghiên cứu thuần túy về trí tuệ nhân tạo, mặc dù có thể phát sinh rủi ro nhất định lại không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật. Đại biểu kiến nghị bổ sung cụm từ “nghiên cứu” vào Điều 2 để bảo đảm thống nhất với Điều 1.

Về giải thích từ ngữ “Mô hình trí tuệ nhân tạo đa dụng mã nguồn mở”. Theo dự thảo, mô hình mở được phát hành theo giấy phép cho phép các tổ chức, cá nhân tự do truy cập, sử dụng, sửa đổi và phân phối lại các thành phần cốt lõi, bao gồm mã nguồn, tham số mô hình và dữ liệu huấn luyện. Đại biểu kiến nghị, làm rõ nội hàm của giấy phép mô hình mã nguồn mở, cần xác định rõ giấy phép là giấy phép gốc do chủ sở hữu mô hình phát hành; pháp luật Việt Nam chỉ quy định khung quản lý, không thay thế, mở rộng hay điều chỉnh quyền sở hữu trí tuệ của chủ thể quyền. Trong trường hợp sửa đổi, tích hợp, phân phối lại mô hình vượt quy định của giấy phép gốc, phải có sự chấp thuận bằng văn bản của chủ sở hữu quyền.

Về Chính sách phát triển hệ sinh thái và thị trường trí tuệ nhân tạo, đại biểu cho rằng trong bối cảnh AI phát triển nhanh, thuật ngữ "hệ thống trí tuệ nhân tạo thế hệ mới" nếu không định nghĩa rõ sẽ dẫn đến khó xác định đối tượng được ưu tiên, hưởng chính sách hỗ trợ; khó xác định phạm vi quản lý rủi ro; cơ quan nhà nước khó xây dựng tiêu chí thẩm định, phê duyệt… Đại biểu đề nghị bổ sung giải thích từ ngữ, làm rõ khái niệm “Hệ thống trí tuệ nhân tạo thế hệ mới”.

Liên quan đến khái niệm và trách nhiệm của nhà phát triển mô hình trí tuệ nhân tạo đa dụng. Đại biểu cho rằng quy định này là phù hợp với thực tiễn phát triển AI hiện nay, việc phân định rõ trách nhiệm giữa chủ thể phát triển mô hình và chủ thể phát triển ứng dụng là cần thiết, tránh chồng chéo trách nhiệm pháp lý. Tuy nhiên dự thảo luật chỉ nêu nhà phát triển chịu trách nhiệm về “minh bạch cơ bản” nhưng không giải thích thế nào là minh bạch cơ bản, thế nào là minh bạch nâng cao, trong khi yêu cầu minh bạch là nền tảng để đánh giá trách nhiệm, an toàn và tuân thủ pháp luật. Đại biểu kiến nghị làm rõ khái niệm và tiêu chí “minh bạch cơ bản”.

Về quản lý hệ thống trí tuệ nhân tạo có rủi ro cao, đại biểu cho rằng hiện dự thảo quy định về phân loại và quản lý rủi ro nhưng chưa làm rõ cơ quan chủ trì quản lý trong từng lĩnh vực cụ thể. Cụ thể đối với lĩnh vực y tế, nếu giao điều phối chung cho cơ quan quản lý công nghệ thông tin mà không quy định rõ vai trò chủ trì ngành Y tế, có thể dẫn tới chồng chéo trong thẩm định, thiếu thống nhất tiêu chuẩn chuyên môn, khó khăn trong việc quản lý các sản phẩm trí tuệ nhân tạo được sử dụng như thiết bị y tế hoặc được áp dụng trong khám, chữa bệnh. Đại biểu đề nghị bổ sung quy định giao Bộ Y tế chủ trì quản lý hệ thống trí tuệ nhân tạo có rủi ro cao trong lĩnh vực y tế.

Về trách nhiệm minh bạch, gắn nhãn và giải trình, đại biểu cho rằng dự thảo chưa bao quát lĩnh vực y tế, trong khi đây là lĩnh vực đặc thù, có rủi ro cao, liên quan trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe người dân. Hiện nay, nhiều hệ thống AI được sử dụng để hỗ trợ chẩn đoán, phân tích hình ảnh y khoa, gợi ý phác đồ điều trị, chăm sóc sức khỏe từ xa… Nếu người sử dụng không nhận biết rõ thông tin đó do AI tạo ra, có thể dẫn tới nguy cơ lạm dụng, tin tưởng tuyệt đối, hoặc nhầm lẫn với hướng dẫn chuyên môn của bác sĩ, gây hậu quả y khoa nghiêm trọng. Để minh bạch cho người bệnh và bác sĩ biết thông tin được tạo ra bởi AI, không phải khuyến cáo chuyên môn từ con người, tăng trách nhiệm truy vết và giải trình khi xảy ra sai sót y khoa liên quan đến AI. Đại biểu kiến nghị bổ sung một khoản sau điểm b khoản 3 Điều 9: “c". Việc gắn nhãn được thực hiện đối với nội dung do hệ thống trí tuệ nhân tạo tạo ra nhằm mục đích cảnh báo, hỗ trợ ra quyết định lâm sàng trong y tế hoặc thực hiện các dịch vụ chăm sóc sức khỏe”.

Ngoài ra đại biểu Vương Thị Hương cũng tham gia góp ý vào nhiều nội dung của dự thảo Luật như: Việc ban hành danh mục bộ dữ liệu trọng điểm phục vụ phát triển trí tuệ nhân tạo; về chính sách phát triển hệ sinh thái và thị trường trí tuệ nhân tạo; làm rõ khái niệm “Sản phẩm trí tuệ nhân tạo” và “Dịch vụ trí tuệ nhân tạo”…

PV