Đại biểu Quốc hội: Không thể phát hiện người tài bằng hồ sơ, bằng cấp, hay qua các kỳ thi hình thức

Đại biểu (ĐB) Nguyễn Thị Ngọc Xuân (Đoàn Bình Dương) kiến nghị, Nhà nước có chính sách đặc biệt trong đào tạo, bồi dưỡng, thu hút, trọng dụng đối với người có tài trong hoạt động công vụ và có chính sách đặc biệt cho các cơ sở giáo dục đào tạo chuyên sâu cho nền công vụ quốc gia.

Bên cạnh đó, cần nghiên cứu quy định cụ thể phần trăm chi ngân sách cho công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức. Ví dụ Singapore dành 4% cho ngân sách hàng năm cho đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức.

Đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân phát biểu (Ảnh: Minh Nam)

Bà Xuân cũng cho rằng, cần nghiên cứu, xem xét có chính sách, chế độ lương và ưu đãi tương xứng với trách nhiệm, nhiệm vụ được giao cho cán bộ, công chức, nhất là người đứng đầu của tổ chức Đảng, bộ, ngành, địa phương, chuyên gia cao cấp, công chức xuất sắc ở Trung ương và địa phương, không thấp hơn khu vực tư để giữ chân nhân tài và là động lực cho đội ngũ cán bộ công chức.

Bên cạnh chính sách thu hút người có tài năng, bà Xuân đề xuất: Nhà nước cần có cơ chế chủ động từ sớm trong chính sách đầu tư cho các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng công vụ của quốc gia, nhất là các Học viện, các trường Đại học đào tạo cán bộ công chức ngang tầm khu vực và quốc tế về cơ sở vật chất, phát triển đội ngũ giảng viên, xây dựng chương trình đào tạo trong và ngoài nước, dài hạn và ngắn hạn, đồng thời tiếp tục rà soát, có các học bổng công vụ, giải thưởng danh giá hàng năm cho công chức xuất sắc toàn quốc ở các lĩnh vực, có chiến lược thu hút, bồi dưỡng người tài giỏi từ các Trường THPT, Đại học, Học viện.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga phát biểu (Ảnh: Minh Nam)

ĐB Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Dương), nhất trí việc sửa đổi, nhấn mạnh vào “chính sách đặc biệt” để thu hút nhân tài. Tuy nhiên, để chính sách thực sự phát huy hiệu quả, bà Nga cho rằng, cần nhìn nhận rõ tài năng trong hoạt động công vụ là một dạng tài năng rất đặc thù. Không chỉ đòi hỏi năng lực chuyên môn, kỹ năng tổ chức, mà còn cần sự liêm chính, tinh thần trách nhiệm, khả năng chịu áp lực và bản lĩnh chính trị.

“Không thể phát hiện người tài bằng hồ sơ, bằng cấp, hay qua các kỳ thi hình thức. Người tài cần được phát hiện thông qua nhiệm vụ thực tiễn, qua khả năng xử lý vấn đề mới, phức tạp và đặc biệt là qua kết quả tạo ra giá trị công. Muốn thu hút và giữ chân người tài, không chỉ là ưu đãi về tiền lương. Điều quan trọng hơn là trao cho họ cơ hội được cống hiến, được tin tưởng và được trọng dụng”, bà Nga nói.

Từ đó bà Nga kiến nghị, Chính phủ cần quy định rõ một số cơ chế then chốt như thiết kế lại hệ thống đánh giá cán bộ theo đầu ra và hiệu quả công vụ, chứ không chỉ dựa vào hình thức, quy trình; cho phép xây dựng các cơ chế thử thách và lựa chọn nhân tài linh hoạt, đặc biệt ở những vị trí cần sáng tạo, đổi mới; trao quyền cho người đứng đầu trong việc phát hiện, đề xuất và sử dụng người tài, nhưng đồng thời phải đi kèm cơ chế giám sát, đánh giá khách quan.

Bà Nga cũng chỉ rõ, nếu không cải cách mạnh mẽ từ khâu phát hiện, sử dụng đến đãi ngộ, thì chính sách ưu đãi người tài có ghi trong luật cũng chỉ dừng lại ở khẩu hiệu, hoặc sự đãi ngộ không thực sự đúng đối tượng. Việc đánh giá, bố trí, sử dụng cán bộ, công chức phải căn cứ vào phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực và kết quả, hiệu quả thực thi nhiệm vụ theo yêu cầu vị trí việc làm.

Để thực hiện được nguyên tắc này, theo bà Nga, cần xây dựng riêng khung đánh giá cho các vị trí việc làm có tính chất khác nhau, không dùng chung một khung đánh giá như hiện nay đang áp dụng. Mỗi vị trí việc làm của công chức sẽ có những nội dung công việc khác nhau, kết quả đầu ra, sản phẩm của công việc khác nhau. Nếu dùng chung một khung tiêu chí đánh giá cho tất cả các vị trí việc làm thì sẽ khó có thể đánh giá toàn diện và công bằng. Vì vậy, cần xây dựng những tiêu chí riêng, rõ ràng, cụ thể và có tính định lượng để dễ dàng trong công tác đánh giá.

Đại biểu Quốc hội Đặng Bích Ngọc phát biểu (Ảnh: Minh Nam)

ĐB Đặng Bích Ngọc (Đoàn Hòa Bình) đề nghị, dự thảo Luật nên quy định khung tiêu chí xác định người có tài năng trong Luật, tạo điều kiện cho các địa phương trong triển khai thực hiện. “Thực tế thời gian qua tại các địa phương khi triển khai thực hiện Nghị định số 140/NĐ-CP về chính sách thu hút, tạo nguồn cán bộ từ sinh viên tốt nghiệp loại xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ, Nghị định 179 quy định chính sách thu hút, trọng dụng người tài làm việc trong cơ quan, tổ chức, đơn vị Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội. Việc thu hút cán bộ có tài năng vào làm việc ở các cơ quan, đơn vị cũng còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là những tỉnh địa bàn miền núi, vùng cao, vùng có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn”, bà Ngọc dẫn chứng.

Từ đó bà Ngọc đề nghị, dự thảo Luật cũng nên có quy định khung cứng chế độ chính sách đặc biệt do ngân sách Nhà nước hỗ trợ chung, đối với các địa bàn khó khăn ngân sách trung ương có thể hỗ trợ để các địa phương có thể thực hiện tốt chính sách này hoặc tạo cơ chế ưu đãi đặc biệt cho các tỉnh liên quan đến bố trí nguồn lực để thực hiện chính sách đặc biệt này. Có như vậy mới có thể giữ chân người tài năng ở các tỉnh miền núi, vùng cao yên tâm ở lại cống hiến.

Việt Thắng