Đà Nẵng có thêm 3 hiện vật được công nhận là Bảo vật Quốc gia

Bảo vật Quốc gia Phù điêu Uma Chánh Lộ tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng. (Ảnh: ANH ĐÀO)

Các hiện vật thuộc bộ sưu tập của Bảo tàng được công nhận gồm: Phù điêu Shiva múa Phong Lệ có niên đại khoảng thế kỷ X, xuất xứ di tích Chăm Phong Lệ, thành phố Đà Nẵng); Phù điêu Uma Chánh Lộ có niên đại thế kỷ XI, xuất xứ Chánh Lộ, tỉnh Quảng Ngãi và Tượng Rồng Tháp Mẫm có niên đại thế kỷ XII-XIII; xuất xứ Tháp Mẫm, Bình Định.

Hiện ba bảo vật này đang được lưu giữ tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm, Đà Nẵng. Đây đều là các tác phẩm độc bản, có tính tiêu biểu về chủ đề và phong cách nghệ thuật, phản ánh các giai đoạn phát triển của nền nghệ thuật tôn giáo Champa.

Phù điêu Shiva múa Phong Lệ do một công chức người Pháp - Camille Paris phát hiện tại Phong Lệ khoảng năm 1890 cùng với một số hiện vật khác và đưa về công viên Tourane – hiện nay là Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng. Đây là tác phẩm tiêu biểu, đẹp và đặc sắc về nội dung lẫn hình thức thể hiện về chủ đề Shiva múa trong số các tác phẩm được biết đến trong điêu khắc Champa. Hiện vật này được phát hiện tại Khu di tích Chăm Phong Lệ (nay thuộc phường Hòa Thọ Đông, quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng) - nơi phát lộ hiện vật này; qua các các đợt khảo cổ từ 2011-2018.

Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng hiện có 12 Bảo vật Quốc gia (Ảnh: ANH ĐÀO)

Phù điêu Uma Chánh Lộ được tìm thấy ở di tích Chánh Lộ, Quảng Ngãi vào năm 1904 và sau đó được đưa về Bảo tàng năm 1938. Phù điêu là một tác phẩm đẹp, còn nguyên vẹn, thể hiện chủ đề nữ thần Uma trong tư thế múa và là hiện vật có kích thước lớn nhất đã được phát hiện tại Quảng Ngãi nói riêng và các di tích Champa nói chung đặc tả hình tượng nữ thần này. Tác phẩm cho thấy những nét đặc trưng tiêu biểu trong một phong cách nghệ thuật điêu khắc Champa – Phong cách Chánh Lộ (khoảng thế kỷ XI – XII) với sự phá cách mạnh mẽ về khuôn khổ, đường nét, dáng điệu; cùng các họa tiết hoa văn trên y phục, đồ trang sức, mũ đội giàu tính sáng tạo đã góp phần làm cho các tác phẩm trở nên sống động, có tính biểu cảm riêng biệt.

Tượng Rồng Tháp Mẫm được phát hiện trong đợt khai quật năm 1934 và 1935 tại gò đồi Tháp Mẫm - Bình Định chủ trì bởi J.Y Clayes – nhà khảo cổ học thuộc Trường Viễn Đông Bác Cổ Pháp. Tác phẩm này được phát lộ tại di tích năm 1934 và đưa về Bảo tàng năm 1935.

Du khách tham quan Bảo vật Quốc gia Tượng Rồng Tháp Mẫm tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm. (Ảnh: ANH ĐÀO)

Tác phẩm thể hiện một giai đoạn phong cách nghệ thuật khác biệt trong tiến trình phát triển của điêu khắc tôn giáo Champa – Phong cách Tháp Mẫm hay phong cách Bình Định, từ thế kỷ XII-XV.

Nét đặc trưng của phong cách Tháp Mẫm thể hiện rõ nét ở những tượng tròn linh thú với kích thước lớn, được phóng đại, cách điệu hay kết hợp với các hình tượng linh vật khác, tạo ấn tượng thần thoại nhiều hơn là hiện thực. Nghệ thuật điêu khắc giai đoạn này mang ảnh hưởng của nghệ thuật điêu khắc đá Khmer - phong cách Bayon (Campuchia) hay nghệ thuật Đại Việt thời Lý.

ANH ĐÀO