Cuộc sụp đổ của biểu tượng công nghiệp xanh Thụy Điển

Sự từ giã đột ngột

Northvolt nổi lên như một hiện tượng vào năm 2021 khi triển khai những siêu nhà máy sản xuất pin xe điện, được thành lập bởi các cựu giám đốc điều hành của Tesla, hứa hẹn về một tương lai phát triển bền vững với ngành công nghiệp xanh. Tuy nhiên biểu tượng tương lai của ngành xe điện châu Âu, Northvolt đã bất ngờ rơi vào khủng hoảng trầm trọng, dẫn đến việc công ty này phải nộp đơn xin bảo hộ phá sản theo Chương 11 tại Mỹ hôm 21/11. CEO của công ty là Peter Carlsson cũng đã từ chức một ngày sau đó, dù ông này vẫn sẽ ở trong hội đồng quản trị.

Trung tâm nghiên cứu và phát triển NorthVolt Labs ở Vasteras, Thụy Điển.

Trong đơn xin phá sản theo Chương 11, được nộp lên Tòa án Phá sản Mỹ tại Houston, Northvol bày tỏ sự hoang mang về tình hình thanh khoản của công ty. Được biết, tổng số nợ của công ty đã lên tới 5,8 tỷ USD. Lực lượng lao động của Northvolt vào khoảng 6.600 nhân viên tại 7 quốc gia. Dự kiến Northvolt sẽ hoàn tất quá trình tái cấu trúc vào quý 1/2025.

Northvolt cho biết hiện tài sản của công ty không còn nhiều nhưng họ cũng đã chuẩn bị sẵn khoản tài chính mới trị giá 100 triệu USD cho quá trình phá sản này. Vì vậy, Northvolt khẳng định công ty hoàn toàn có đủ sức để tiếp tục hoạt động bình thường trong thời gian phá sản.

Sự sụp đổ của đế chế sản xuất pin xe điện Thụy Điển đã giáng một đòn mạnh vào hy vọng của toàn bộ châu Âu. Những nước đang hả hê hy vọng có thể cắt đứt hoàn toàn sự phụ thuộc vào Trung Quốc trong quá trình sản xuất xe điện. Cú sốc lớn nhất đến từ việc các nhà đầu tư hàng đầu, bao gồm BMW, Volkswagen AG, Goldman Sachs và Quỹ hưu trí ATP của Đan Mạch, buộc phải chấp nhận lỗ nặng. Theo báo cáo từ Financial Times, Goldman Sachs có thể phải ghi giảm gần 900 triệu USD giá trị đầu tư vào cuối năm 2024. Các nhà đầu tư bày tỏ sự bất ngờ trước tốc độ tiêu hao vốn của Northvolt.

“Gã khổng lồ” kiệt sức

Sự lao dốc của Northvolt được cho là bắt đầu từ tháng 6 năm nay, khi BMW AG hủy bỏ hợp đồng trị giá hàng tỷ USD, một nguồn thu đặc biệt quan trọng của công ty này. Nguyên nhân được cho là Northvlt đã không thể đáp ứng nhu cầu pin của BMW đúng hạn. Sau khi mất hợp đồng với BMW, Northvolt đã cố gắng tìm kiếm nguồn tài trợ thay thế. Tuy nhiên, trong bối cảnh ngành công nghiệp ôtô Đức gặp khó khăn, các hãng xe cũng đang phải chật vật để tồn tại. Điển hình trong đó là Volkswagen, cổ đông nắm giữ 23% cổ phần Northvolt. Volkswagen tỏ ra tiếc nuối khi không thể tiếp tục hỗ trợ tài chính cho Northvolt vì bản thân hãng xe này đang đối mặt với khủng hoảng tại châu Âu và Trung Quốc.

Sự ảm đạm trong nhu cầu mua xe điện chạy bằng pin tại châu Âu cũng ảnh hưởng không nhỏ đến Northvolt và những nhà sản xuất pin khác. Cụ thể, nhu cầu mua xe điện chạy pin tại châu Âu trong 6 tháng đầu năm 2024 chỉ tăng 1,3%, thấp hơn rất nhiều so với mức 14,6% của năm 2023. Các chuyên gia nhận định, sự sụt giảm nhu cầu đột ngột này tại châu Âu bị ảnh hưởng trực tiếp từ dòng lũ xe điện giá rẻ Trung Quốc.

Việc Trung Quốc lũ lượt cho ra những dòng xe điện giá rẻ đã phần nào định hình lại ngành sản xuất xe điện trên toàn thế giới. Trung Quốc đã tập trung phát triển xe điện được một khoảng thời gian dài với những đối sách chiến lược cực kỳ tỉ mỉ. Bởi vậy một số chuyên gia cũng nhận định rằng việc các nhà sản xuất châu Âu cố gắng cạnh tranh với những nhà sản xuất Trung Quốc là một sai lầm vì lợi thế cạnh tranh quá chênh lệch. Thậm chí, ông Patrik Andreasson - Giám đốc chiến lược tại Northvolt còn cảnh báo rằng Châu Âu và Mỹ có nguy cơ tụt hậu về công nghệ xe điện.

Ngoài ra, theo Peter Carlsson, nhà đồng sáng lập kiêm CEO của Northvolt, cũng đã hé lộ một phần nguyên nhân khác của sự sụp đổ này. Ông cho rằng Northvolt đã tham vọng quá mức, thiết lập nhiều kế hoạch đầu tư, mở rộng quá nhanh khiến nguồn vốn bị tiêu hao với tốc độ chóng mặt, gây ảnh hưởng nặng nề đến hoạt động của công ty.

Chỉ trong vài tháng, Northvolt đã từ một niềm hy vọng lớn nhất của châu Âu về một doanh nghiệp pin xe điện "cây nhà lá vườn" hàng đầu trở thành một công ty chật vật để tồn tại bằng cách cắt giảm quy mô. Vào giữa tháng 10, 338 kỹ sư và nhân viên tại nhà máy Skelleftea đã phải nhận thông báo sa thải.

Dừng lại để bước đi nhanh hơn?

Việc Northvolt nộp đơn xin phá sản, tự nguyện tiến hành tái cấu trúc cũng đồng nghĩa với việc công ty này sẽ tiếp cận được với khoản tài trợ 245 triệu USD, trong đó có 100 triệu USD từ Scania, một cổ đông và là khách hàng lớn nhất của Northvolt. Scania cho biết số tiền 100 triệu USD nhằm hỗ trợ Northvolt sản xuất pin xe điện tại Skelleftea, miền Bắc Thụy Điển.

Northvolt cho biết họ sẽ tiếp tục đánh giá những đề xuất đầu tư mới từ các nhà đầu tư chiến lược, tài chính, đồng thời xem xét kỹ lưỡng ý kiến của những bên cho vay, cổ đông và khách hàng hiện tại, như một phần của quá trình tái cấu trúc.

Tập đoàn đầu tư Vargas, đồng sáng lập Northvolt và là một trong những cổ đông lớn nhất của công ty, cho biết việc phá sản sẽ cho phép doanh nghiệp giải quyết các thách thức tài chính và duy trì lợi thế cạnh tranh trong việc sản xuất pin hiệu suất cao. Cũng như cựu CEO Celina Mikolajczak của Tesla, hiện là giám đốc công nghệ pin tại Lyten, một công ty ở Thung lũng Silicon đang phát triển pin được sản xuất bằng lưu huỳnh giá rẻ thay vì các kim loại đắt tiền như nickel và cobalt, cho rằng muốn cạnh tranh với Trung Quốc thì cần phải có sự đột phá trong công nghệ; nếu không, sẽ hoàn toàn không có hy vọng.

Tú Nguyễn