Cuộc đua khó đoán định

Mối quan tâm của người dân là gì?

Hiện nay, một trong những mối quan tâm hàng đầu của người dân Australia là chi phí sinh hoạt tăng cao. Vào cuối năm 2022, lạm phát tại Australia có thời điểm đã đạt mức kỷ lục, lên tới 7,8%; tuy lạm phát đã giảm vào năm 2023 và 2024, nhưng vẫn ở mức cao trên 3% khiến cho đời sống người dân vẫn khó khăn.

Thủ tướng Australia Anthony Albanese và lãnh đạo đảng Tự do Peter Dutton

Bên cạnh vấn đề lạm phát, Australia đang phải đối mặt với tình trạng giá nhà đất và tiền thuê nhà cũng lên cao kỷ lục tạo ra áp lực tài chính lên các hộ gia đình, trở thành một cuộc khủng hoảng ở nhiều thành phố lớn của Australia. Giá nhà đất và tiền thuê nhà tăng cao khiến cho giấc mơ sở hữu một ngôi nhà phù hợp ngày càng xa vời, đặc biệt là đối với những người trẻ tuổi và những người có thu nhập thấp. Báo cáo của Tổng Công ty Đầu tư và Tài chính nhà ở quốc gia ước tính, Australia sẽ thiếu hụt 100.000 căn hộ cho đến năm 2027. Một cuộc khảo sát của Gallup cho thấy, có tới 71% số người Australia hiện nay cho rằng, khả năng chi trả nhà ở và tình trạng vô gia cư là một vấn đề then chốt trong cộng đồng của họ và sẽ quyết định tới lá phiếu của cử tri trong cuộc bầu cử sắp tới.

Không những vậy, Australia cũng là một trong những quốc gia chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu, khi phải hứng chịu những đợt nắng nóng gay gắt, cháy rừng nghiêm trọng, lũ lụt, hạn hán ngày càng thường xuyên và khốc liệt hơn. Trước tình trạng này, người dân ngày càng nhận thức rõ về sự cấp bách của vấn đề này, đặc biệt là ở giới trẻ. Chính vì vậy, nhiều chuyên gia nhận định rằng, chính sách về biến đổi khí hậu gồm mục tiêu giảm phát thải, đầu tư vào năng lượng tái tạo và các biện pháp thích ứng với biến đổi khí hậu sẽ là một điểm nóng quan trọng trong cuộc bầu cử lần này.

Ngoài ra, những vấn đề được cho là sẽ tác động đến bầu cử là tình trạng hệ thống y tế công cộng yếu kém, giáo dục đắt đỏ và hòa nhập cộng đồng cho lượng lớn người nhập cư và tị nạn.

Khởi động chiến dịch tranh cử

Thủ tướng đương nhiệm Anthony Albanese và lãnh đạo phe đối lập Peter Dutton đã chính thức phát động chiến dịch của đảng mình trước cuộc bầu cử ngày 3.5.

Khai màn chiến dịch tranh cử của đảng Lao động (APL) tại bang Tây Australia, Thủ tướng Anthony Albanese cam kết nếu tái đắc cử sẽ tiếp tục xây dựng một tương lai phù hợp với các giá trị mà Australia theo đuổi và đáp ứng kỳ vọng của người dân. Đảng Lao động công bố kế hoạch chi 10 tỷ dollar Australia (AUD) để hỗ trợ xây 100.000 ngôi nhà mới dành riêng cho người mua nhà lần đầu trong 8 năm; đồng thời mở rộng Chương trình Bảo lãnh nhà ở bằng cách xóa bỏ ngưỡng thu nhập và giới hạn hàng năm 50.000 chỗ, tăng giới hạn giá bất động sản để phản ánh thị trường địa phương. Chương trình này sẽ cho phép những người mua nhà mới mua nhà chỉ với khoản tiền đặt cọc 5% (thay vì mức tối thiểu hiện tại là 20%) và không cần bảo hiểm thế chấp của người cho vay.

Chính phủ của Thủ tướng Albanese trong những tháng gần đây đã công bố một loạt biện pháp nhằm làm hài lòng các gia đình và doanh nghiệp, trong đó có việc cắt giảm thuế vào ngày 25.3 vừa qua.

Liên minh Tự do và Quốc gia dưới sự dẫn dắt của ông Peter Dutton đã phát động chiến dịch tranh cử tại khu vực phía tây thành phố Sydney, bang New South Wales. Ông Peter Dutton cam kết nếu đắc cử sẽ ban hành khoản cắt giảm thuế một lần trị giá 1.200 AUD/người cho hàng triệu người có thu nhập trung bình vào năm 2026; đồng thời sẽ giảm nhu cầu nhà ở bằng cách cấm các nhà đầu tư nước ngoài và cư dân tạm trú mua nhà hiện có trong hai năm. Những người mua nhà lần đầu cũng có thể yêu cầu khấu trừ thuế đối với các khoản thanh toán lãi suất thế chấp cho những ngôi nhà mới.

Trong khi đó, đảng Xanh hiện do ông Adam Bandt lãnh đạo, là đảng nhỏ có cán cân quyền lực lớn nhất chỉ sau đảng Lao động và Tự do, nhấn mạnh đến chương trình “Hành động khí hậu khẩn cấp”. Ngay từ ban đầu, đảng Xanh đã đặt môi trường là ưu tiên hàng đầu, đặt mục tiêu giải quyết biến đổi khí hậu, bao gồm việc loại bỏ nhiên liệu hóa thạch, chuyển đổi hoàn toàn sang năng lượng tái tạo và các chính sách bảo vệ môi trường; cũng như hướng tới công bằng xã hội, quyền của các nhóm thiểu số. Đây được đánh giá là những chủ đề thu hút được không ít cử tri trẻ có tư tưởng cấp tiến, chắc chắn sẽ có tác động đáng kể đến kết quả bầu cử.

Tỷ lệ sít sao

Các cuộc thăm dò ý kiến gần đây cho thấy, đảng Lao động của Thủ tướng Albanese và liên minh đối lập đang bám đuổi sít sao về số phiếu ủng hộ, do phiếu bầu bị phân tán cho các đảng nhỏ hơn. Kết quả thăm dò dư luận công bố hôm 8.4 cho thấy, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump nâng mức thuế quan đối với hàng loạt quốc gia, số điểm ủng hộ đảng của Thủ tướng Anthony Albanese đã tăng lên. Theo Công ty Nghiên cứu Roy Morgan, số phiếu bầu của APL đã tăng lên 53,5%, trong khi Liên minh Tự do và Quốc gia giảm xuống còn 46,5%.

Một số chuyên gia nhận định rằng, trong bối cảnh phải đối mặt với nhiều thách thức, Bộ trưởng Tài chính Jim Chalmers đã đưa ra một kế hoạch ngân sách, bao gồm gói hỗ trợ chi phí sinh hoạt, gia hạn chương trình trợ cấp hóa đơn tiền điện thêm 6 tháng, với chi phí 1,8 tỷ AUD. Ngân sách được thiết kế để đối phó với những nguy cơ có thể bị ảnh hưởng từ xung đột ở Trung Đông và châu Âu đến những bất ổn chính trị trên thế giới, đồng thời tăng cường khả năng chống chịu của Australia trước các cú sốc bên ngoài. Nhờ những phản ứng nhanh chóng trước các chính sách cứng rắn của Mỹ, không chỉ giúp uy tín của đảng cầm quyền được củng cố đáng kể, mà còn giúp cho nền kinh tế có những bước chuyển tích cực như tăng trưởng phục hồi vững chắc, tăng tiền lương thực tế và cải thiện thu nhập của người dân, tỷ lệ thất nghiệp ở mức rất thấp so với lịch sử.

Trong khi đó, Liên minh Tự do và Quốc gia được cho là đã mất điểm khi lãnh đạo Peter Dutton nói rằng, “nơi cư trú” chính của ông với tư cách là Thủ tướng sẽ là Kirribilli House ở Sydney. Sự thay đổi thái độ khi chấm dứt chế độ làm việc tại nhà cho các công chức cũng khiến hình ảnh của ông bị ảnh hưởng đáng kể, bởi nhiều cử tri cho rằng, ứng cử viên của liên minh này không chắc chắn về lập trường chính sách.

Dù vậy, tỷ lệ ủng hộ giữa APL với Liên minh Tự do và Quốc gia vẫn có thể bị đảo ngược. Bên cạnh đó, các đảng nhỏ như đảng Xanh và các ứng viên độc lập cũng đang nỗ lực thu hút sự chú ý các cử tri thông qua lập trường cứng rắn về môi trường và minh bạch trong chính trị. Điều này có thể làm thay đổi cục diện, khiến số phiếu ủng hộ 2 đảng lớn hàng đầu bị giảm bớt, đặc biệt tại các bang có tỷ lệ cạnh tranh cao như Queensland và New South Wales.

Đáng chú ý, cuộc bầu cử năm 2025 sẽ được định hình bởi các cử tri thế hệ Y (Millennials) và thế hệ Z khi chiếm tỷ lệ 50% tại các điểm bỏ phiếu. Giám đốc Trung tâm Chính sách và Thực hành giáo dục thanh niên (CYPEP) Lucas Walsh cho biết, cử tri thế hệ Y và Z sẽ đặc biệt quan tâm đến vấn đề nhà ở, việc làm, biến đổi khí hậu, bất bình đẳng và sức khỏe. Họ lớn lên trong một môi trường chính trị hỗn loạn và năng động hơn so với các thế hệ trước, điều này dẫn đến những kỳ vọng khác nhau đối với các ứng cử viên. Sự thay đổi trong nhóm tuổi cử tri sẽ khiến cuộc bầu cử trở nên khó đoán hơn.

Viễn cảnh về một chính phủ thiểu số

Để thành lập chính phủ độc lập, một trong hai chính đảng lớn phải giành được ít nhất 76 trong tổng số 150 ghế tại Hạ viện. Theo Hiến pháp Australia, các khu vực bầu cử sẽ được phân bổ giữa 6 bang gồm New South Wales, Victoria, Queensland, Tây Australia, Nam Australia và Tasmania theo tỷ lệ dân số, với điều kiện mỗi bang phải có ít nhất 5 nghị sĩ tại Hạ viện. Vùng Thủ đô có 3 nghị sĩ và vùng Bắc Australia có 2 nghị sĩ. Một ứng cử viên được coi là thắng cử tại khu vực nếu giành được hơn 50% số phiếu. Nếu một đảng giành được đa số quá bán, lãnh đạo đảng đó sẽ đến gặp Toàn quyền Mostyn để được chính thức bổ nhiệm làm Thủ tướng.

Trong trường hợp không đảng nào giành được đa số tuyệt đối trong tổng số 150 ghế tại Hạ viện, tình huống đó được gọi là “Quốc hội treo”, đảng giành được nhiều phiếu bầu nhất sẽ phải đàm phán với các đảng nhỏ và nghị sĩ độc lập để thành lập chính phủ liên hiệp. Theo cục diện hiện nay, khả năng hình thành chính phủ thiểu số hoặc liên minh là rất cao do cử tri Australia ngày càng quan tâm đến tính đa dạng trong Quốc hội, kỳ vọng về một chính phủ lắng nghe tiếng nói của nhiều nhóm cộng đồng.

Như Ý