Cụm di tích Từ Lương Xâm - Di tích quốc gia đặc biệt

Tối 12/2, tại Khu Di tích Từ Lương Xâm (phường Nam Hải), Quận Hải An long trọng tổ chức Lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Cụm di tích Từ Lương Xâm – Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938 và Khai mạc Lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm năm 2025, Kỷ niệm 1087 năm chiến thắng Bạch Đằng, 1081 năm Ngày mất của Đức vương Ngô Quyền.
Đức vương Ngô Quyền là một trong 14 vị Anh hùng dân tộc tiêu biểu của Việt Nam, là “vị Tổ Trung Hưng” của đất Việt. Năm 938, ông là người lãnh đạo Nhân dân đánh bại quân Nam Hán trong trận chiến trên sông Bạch Đằng lịch sử, chấm dứt hơn 1.000 năm Bắc thuộc, mở ra một kỷ nguyên độc lập, tự chủ lâu dài và sự tiếp nối rực rỡ của các triều đại Lý, Trần, Lê đến thời đại Hồ Chí Minh.

Phó Thủ tướng Lê Thành Long trao Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt Cụm Di tích Từ Lương Xâm. Ảnh: haiphong.gov.vn

Ảnh: VGP

Phó Thủ tướng Lê Thành Long trao Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt Cụm Di tích Từ Lương Xâm cho lãnh đạo Thành phố Hải Phòng

Từ Lương Xâm - địa danh linh thiêng nơi cửa biển nằm bên dòng sông Bạch Đằng, nơi gắn liền với chiến công lừng lẫy hiển hách của Đức Vương Ngô Quyền và của dân tộc trong lịch sử chống quân ngoại xâm năm 938. Trải qua những thăng trầm của dòng chảy lịch sử, nơi đây đã chứng kiến sự nỗ lực của biết bao thế hệ người dân thành phố và quận Hải An đã luôn dày công xây đắp, tôn tạo, gìn giữ, bảo tồn và phát huy truyền thống lịch sử của Di tích và Lễ hội truyền thống tốt đẹp trong kho tàng văn hóa lịch sử oai hùng của dân tộc và của Thành phố Cảng Hải Phòng.

Lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm được tổ chức từ ngày 16 đến 18 tháng Giêng - là lễ hội có quy mô lớn nhất trên địa bàn quận Hải An (Hải Phòng).

Một trong những nét độc đáo mang đậm bản sắc di sản văn hóa quốc gia tại Lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm là lễ rước truyền thống.

Lễ rước hội tụ 7 đoàn rước của 6 phường có các đền, đình, miếu thờ Đức vương Ngô Quyền trên địa bàn quận. Các đoàn rước với trên 1.000 nam thanh, nữ tú cùng các bô lão và nhân dân mang theo hàng trăm đồ tế khí: Cờ thần, chiêng, trống, chấp kích, bát âm, long đình, lọng, bát biểu, kiệu bát cống đã được truyền giữ qua bao thế hệ thể hiện lòng tôn kính đối với vị anh hùng dân tộc Đức vương Ngô Quyền và góp phần làm nên thành công của Lễ hội Từ Lương Xâm năm 2025.

Phát biểu tại buổi lễ, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hồ An Phong nhấn mạnh, dòng sông Bạch Đằng từ ngàn năm trước đã ghi dấu 3 lần đại thắng quân xâm lược vào các năm 938, năm 981 và năm 1288. Từ Lương Xâm, vùng đất năm xưa được Đức Vương Ngô Quyền lựa chọn, dựng đại bản doanh, đắp thành Vành Kiệu, dựng trận địa cọc trên sông Bạch Đằng, góp phần vào chiến thắng lẫy lừng trước quân Nam Hán năm 938, mở ra thời đại tự chủ, nối lại quốc thống cho dân tộc Việt.

Di tích lịch sử Từ Lương Xâm - căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938 có vị trí đặc biệt trong hệ thống di tích thờ Đức Vương Ngô Quyền tại Hải Phòng. Nơi đây còn lưu giữ những di vật, cổ vật, như sắc phong, bia đá, đồ thờ tự, cùng các cấu kiện kiến trúc, mảng chạm khắc mang phong cách nghệ thuật thời Lê Trung hưng (thế kỷ XVII - XVIII) và thời Nguyễn (thế kỷ XIX - XX) - là minh chứng rõ nét cho lịch sử tồn tại, phát triển của di tích qua nhiều thế kỷ, trở thành một điểm đến văn hóa đặc sắc, tiêu biểu của cộng đồng dân cư bản địa và du khách.

Cũng theo Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hồ An Phong, gắn với di tích Từ Lương Xâm, lễ hội Từ Lương Xâm đã trở thành ý thức tình cảm cao nhất khi tâm thức người Hải Phòng hướng về tổ tiên, nguồn cội; tưởng nhớ và thể hiện lòng biết ơn, tôn kính tới Đức Vương Ngô Quyền; là biểu tượng của sự gắn kết cộng đồng, cùng nhau chia sẻ, hưởng thụ các giá trị văn hóa truyền thống, góp phần bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa, tinh thần yêu nước, truyền thống anh hùng, bất khuất, đoàn kết chống giặc ngoại xâm của dân tộc từ hàng ngàn năm qua để ngày nay chúng ta cùng chung tay, góp sức, vì sự cường thịnh, trường tồn của dân tộc, vì sự phồn vinh, hạnh phúc của đất nước.

Để bảo tồn, phát huy bền vững giá trị của Di tích quốc gia đặc biệt Từ Lương Xâm, Lễ hội Từ Lương Xâm, lãnh đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị Thành phố Hải Phòng, quận Hải An triển khai lập quy hoạch tổng thể bảo tồn di tích; thực hiện cắm mốc giới khu vực bảo vệ di tích trên thực địa; xây dựng kế hoạch bảo dưỡng, tu bổ, tôn tạo di tích; triển khai Đề án bảo tồn, phát huy giá trị di sản Lễ hội Từ Lương Xâm.

Cùng với đó, tiếp tục nghiên cứu, sưu tầm, khai quật khảo cổ làm sáng tỏ hơn nữa lịch sử của khu vực có di tích. Tổ chức tuyên truyền sâu rộng giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học và thẩm mỹ của di tích; giá trị tốt đẹp của lễ hội trong đời sống văn hóa cộng đồng, gắn kết giữa phát triển kinh tế - xã hội và du lịch, góp phần xây dựng, bồi đắp niềm tự hào dân tộc, giáo dục truyền thống yêu nước; trở thành điểm đến du lịch có sức thu hút đối với du khách trong và ngoài nước.

Tăng cường công tác tập huấn, nâng cao năng lực, trình độ đội ngũ những người làm văn hóa; vai trò, trách nhiệm của các cấp chính quyền, cộng đồng chủ thể văn hóa đối với công tác bảo tồn, phát huy giá trị của di tích, di sản lễ hội này. Quan tâm và hoàn thiện cảnh quan, bảo vệ môi trường sinh thái để tạo nên không gian văn hóa hoàn chỉnh của di tích, của lễ hội…

Lễ rước truyền thống - nghi thức quan trọng và linh thiêng của lễ hội Từ Lương Xâm. Ảnh: haiphong.gov.vn

Tại buổi lễ, các đại biểu, người dân và du khách cùng thưởng thức chương trình nghệ thuật "Hào khí Bạch Đằng giang – Dấu thiêng Từ Lương Xâm". Đây không chỉ là sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, mà còn là lời tri ân sâu sắc tới các bậc tiền nhân đã dựng nước, giữ nước, để hôm nay, Từ Lương Xâm tiếp tục trở thành một địa danh lịch sử thiêng liêng, in dấu niềm tự hào dân tộc, đồng thời tiếp thêm động lực để quận Hải An, thành phố Hải Phòng tiếp tục phát triển mạnh mẽ, vươn xa trong thời kỳ đổi mới.

Minh Vũ