Cụm di tích Từ Lương Xâm - Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt

Di tích quốc gia đặc biệt Cụm di tích Từ Lương Xâm - căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938, nằm trên địa bàn phường Nam Hải, quận Hải An, TP Hải Phòng là 1 trong 22 di tích lịch sử trên địa bàn quận Hải An thờ Đức Vương Ngô Quyền, được suy tôn là “Từ Cả” - nơi đứng đầu phụng thờ Đức Vương Ngô Quyền.

Chuẩn bị cho Lễ đón nhận.

Đức vương Ngô Quyền là một trong 14 vị anh hùng dân tộc tiêu biểu của Việt Nam. Năm 938, ông là người lãnh đạo quân sĩ và nhân dân đánh bại quân Nam Hán trong trận chiến trên sông Bạch Đằng lịch sử, chấm dứt hơn 1.000 năm Bắc thuộc, mở ra một kỷ nguyên độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc. Với công đức của Ngô Quyền, nhiều triều đại đã ban sắc phong suy tôn ông là “Thượng đẳng tối linh Đại Vương, là Ngô Vương Thiên Tử, là vị tổ trung hưng của dân tộc”.

Tượng Đức Vương Ngô Quyền.

Di tích quốc gia đặc biệt Cụm di tích Từ Lương Xâm thờ Đức Vương Ngô Quyền còn lưu giữ chứng tích lịch sử về một trận Bạch Đằng giang “vang dội đến nghìn thu” với nhiều giá trị lịch sử lớn lao để lại cho hậu thế ngày nay. Cụm di tích Từ Lương Xâm tọa lạc trên một khu đất rộng, cao ráo, ở phía Đông Bắc của phường Nam Hải, quận Hải An. Mặt chính của cụm di tích nhìn về phía Đông hướng ra cửa biển Bạch Đằng.

Tương truyền để chuẩn bị cho trận Bạch Đằng năm 938, Ngô Quyền đã chọn nơi đây làm nơi chứa lương thảo, nơi đặt căn cứ bản doanh để quan sát và chỉ huy trận Bạch Đằng lịch sử. Ông đã chọn một vị trí thuận lợi để trực tiếp chỉ huy việc xây dựng bãi cọc, bố trí lực lượng, tổ chức trận địa mai phục sẵn sàng tiêu diệt quân xâm lược Nam Hán. Nơi đây vẫn còn vết tích của đường vành kiệu thuở ấy.

Một trong những điều làm nên giá trị lịch sử của di tích quốc gia đặc biệt cụm di tích Từ Lương Xâm bởi nơi đây lưu giữ các hiện vật xuyên suốt thời kỳ dài hào hùng dựng nước và giữ nước của dân tộc bao gồm: 125 hiện vật, cổ vật và 25 đạo sắc phong niên đại từ năm 1522 đến 1924 của các triều đại Lê sơ, Mạc, Lê Trung Hưng, Tây Sơn, Nguyễn.

Một trong những cây quí có niên đại trên 500 năm trước đền thờ Mẫu mới được xây dựng lại.

Đặc biệt, nơi đây còn lưu giữ 3 chiếc cọc - được cho là chứng tích của trận Bạch Đằng lịch sử năm 938. Với những giá trị và ý nghĩa đó, năm 1986, Từ Lương Xâm được Bộ Văn hóa (nay là Bộ VH-TT-DL) đưa vào danh mục di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Năm 2022, lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm được Bộ VH-TT-DL công nhận và đưa vào danh mục là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Bia đá cổ được dựng trong đền thờ Đức Vương đang được các nhà sử học nghiên cứu về nội dung.

Theo người dân quận Hải An, hàng trăm năm nay, nhất là vài chục năm nay, được Đảng và Nhà nước quan tâm, đã thành truyền thống, gần đến ngày kỷ niệm Đức Vương Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán, giải phóng dân tộc, người dân các địa phương Nam Hải, Xâm Bồ, Đằng Hải, Đông Hải...( nay là các phường Nam Hải , Đằng Hải, Tràng Cát, Đông Hải 1, Đông Hải 2, Đằng Lâm ) đều bận rộn chuẩn bị các lễ phẩm để dâng tế lên Đức Vương Ngô Quyền.

3 cây cọc gỗ từng được cắm trên sông Bạch Đằng giang vẫn còn trong đền thờ Đức Vương Ngô Quyền.

Năm nay, ngày 17-1-2025, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt cụm di tích Từ Lương Xâm - Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938.

Một trong những đoàn dâng lễ hàng năm đến đền thờ Đức Vương Ngô Quyền.

Do vậy, từ ngày 12 đến 15 -2- 2025 quận Hải An sẽ tổ chức lễ đón nhận Bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt cụm di tích Từ Lương Xâm - Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938 và tổ chức lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm năm 2025, kỷ niệm 1087 năm chiến thắng Bạch Đằng, 1081 năm ngày mất của Đức Vương Ngô Quyền, lại là ngày rộn ràng hơn với người dân Hải An.

Theo Ban tổ chức, để chuẩn bị cho công tác đón nhận Bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt cụm di tích Từ Lương Xâm - Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938, quận Hải An là đơn vị được thành phố giao thực hiện các công việc. Do vậy, quận Hải An đã sẵn sàng cho các công tác an ninh, trật tự, bố trí tổ chức giao thông, lễ khánh tiết, lực lượng đón tiếp các đại biểu, nhân dân và khách thập phương.

Đặc biệt, nằm trong chương trình lễ đón nhận có chương trình nghệ thuật sử thi đặc sắc với sự tham gia của khoảng hơn 250 diễn viên, nghệ sỹ tên tuổi đến từ các đoàn nghệ thuật của Trung ương, thành phố Hải Phòng, tin chắc rằng sẽ đón hàng vạn du khách từ khắp nơi đổ về Hải Phòng vừa để tìm hiểu lịch sử, văn hóa thành phố, vừa tìm hiểu đầu tư vào địa phương.

Vũ Trang