Công trình tòa nhà Đại học Tổng hợp trở thành không gian sắp đặt nghệ thuật độc đáo

Công trình tòa nhà Đại học Tổng hợp tại 19 Lê Thánh Tông là nơi diễn ra nhiều hoạt động trong khuôn khổ Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội 2024.

Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội thành lập năm 1956, vốn trước Cách mạng tháng Tám là địa điểm của Viện Đại học Đông Dương do kiến trúc sư người Pháp là Ernest Hébrard thiết kế năm 1926. Đến nay, công trình vẫn giữ nguyên vẻ ngoài cổ điển sau gần 100 năm xây dựng. Sảnh hội trường chính được lát đá với gam màu hút mắt, thiết kế mái vòm cao và cửa chính với thiết kế hoa sắt độc đáo. Nhiều hoa văn của công trình mang phong cách kiến trúc Đông Dương khi kết hợp kiến trúc kinh viện châu Âu với các thành phần và giải pháp kiến trúc bản địa để phù hợp với khí hậu nhiệt đới nóng ẩm gió mùa và vật liệu, tay nghề thợ Việt Nam thời kỳ đó.

Tháng 11/2013, công trình được HĐND Thành phố Hà Nội đưa vào danh mục các công trình kiến trúc xây dựng trước năm 1954 cần tập trung nguồn lực để bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa. Đặc biệt, Đại học Quốc gia Hà Nội tiền thân là Đại học Tổng hợp Hà Nội còn được mệnh danh là “Thánh đường tri thức” khi nơi này không những lưu giữ giá trị văn hóa, lịch sử, kiến trúc mà còn nơi đào tạo ra rất nhiều các nhà nghiên cứu, nhà khoa học hàng đầu cả nước.

Trong khuôn khổ Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội 2024, cụm tòa nhà Đại học Tổng hợp của Đại học Quốc gia Hà Nội tại 19 Lê Thánh Tông là nơi diễn ra nhiều hoạt động, tập trung vào hội thảo, tọa đàm, trưng bày – triển lãm, tour tham quan. Đặc biệt, tổ hợp triển lãm nghệ thuật tương tác “Cảm thức Đông Dương” được coi như một đại triển lãm được diễn ra với 22 tác phẩm trưng bày, sắp đặt ánh sáng khác nhau.

“Cảm thức Đông Dương” sẽ trưng bày cụm các tác phẩm nghệ thuật tương tác độc đáo, gợi mở những cảm thức xưa cũ về kiến trúc và mỹ thuật Đông Dương, trong cảm quan đa dạng của những kiến trúc sư, họa sỹ và nghệ sỹ hiện tại. Tổ hợp triển lãm chính là cuộc đối thoại với chính công trình di sản này.

Công trình trăm tuổi lần đầu đón du khách tham quan như một đại triển lãm.

Sảnh chính tòa nhà là sự giao hòa của ánh sáng, tương tác và ánh xạ lên tác phẩm điêu khắc, hội họa được sắp đặt có chủ đích từ sàn tầng 1 lên mái vòm hai lớp với kiến trúc kiểu thức tân cổ điển kết hợp các họa tiết trang trí lấy cảm hứng từ Đông Dương. Bước vào sảnh là tác phẩm sắp đặt ánh sáng của Trần Hậu Yên Thế tại các ô cửa kính trên vòm tường nơi cửa chính, gợi nhớ lại những ý niệm đầu tiên của thiết kế hoa sắt lấy cảm hứng hình ảnh những chiếc bóng đèn như tượng trưng cho ánh sáng của tri thức.

Hai tác phẩm tượng chân dung họa sỹ Victor Tardieu (Hiệu trưởng đầu tiên sáng lập trường Mỹ thuật Đông Dương thuộc Đại học Đông Dương vào năm 1924) và họa sỹ Tô Ngọc Vân (Hiệu trưởng người Việt đầu tiên của trường Mỹ thuật Việt Nam thuộc Đại học Việt Nam vào năm 1945) của điêu khắc gia Trần Quốc Thịnh được đặt trong sảnh như nét gạch nối lịch sử khi đặt trong sự tương tác với tượng 2 nhà khoa học Ngụy Như Kon Tum và Lê Văn Thiêm (được dựng sau này thời Trường Đại học Tổng hợp).

Lên cao trên mái vòm là cụm các tác phẩm trang trí với đèn chùm của kiến trúc sư Lê Phước Anh, tác phẩm sắp đặt bia tiến sỹ trên chất liệu mika dẫn sáng có khắc chìm gợi cảm hứng bức đồ án thiết kế trang trí tòa nhà Đại học Đông Dương của Kiến trúc sư Ernest Hebrard. Và kết thúc ở vòm trần là tác phẩm trình chiếu 3D mapping của họa sỹ Phạm Trung Hưng vẽ lại hình 2 con chim phượng hoàng đã bong mờ theo thời gian.

Bên cạnh đó, trong hội trường Ngụy Như Kon Tum bên trái sảnh chính là tác phẩm sắp đặt, hòa nhạc video Đại tượng 2 - Sơn Hà Diễn Nghĩa của các nghệ sĩ thị giác Triệu Minh Hải, Ngô Thu Hương, các nghệ sỹ âm thanh như piano Trần Thu Thảo, violin Nguyễn Ngọc Đức và Trịnh Quang Thành. Cũng trong khán phòng này, lần đầu tiên, tác phẩm sắp đặt video art phỏng dựng bức tranh sơn dầu Thăng Đường Nhập Thất - được đặt theo tên tiếng Hán ghi trên cổng tam quan với ý nghĩa đề cao sự học trong bức tranh của họa sỹ Victor Tardieu, được vẽ lại vào năm 2006 hiện đang trưng bày ở đây.

Tại các tầng trên cao, với các tác phẩm vẽ sơn trong trên mika của họa sỹ Lê Đăng Ninh, lấy cảm hứng từ các mẫu lọ thủy tinh trong phòng Bảo tàng nghiên cứu sinh vật học, kết hợp sắp đặt âm thanh của nghệ sĩ âm thanh Nhung Nguyễn trên vòm mái lầu 3 của tòa nhà, đem đến trải nghiệm đa giác quan, trong một cảm thức quá khứ đang dội về.

Dọc tuyến đường trải nghiệm sẽ là các tác phẩm điêu khắc, đất nung, đặc biệt là sắp đặt sách nghiên cứu hồi cố về họa tiết mỹ thuật Đông Dương, các tác phẩm nhiếp ảnh chụp kiến trúc Đông Dương của nhiếp ảnh gia Ngô Xuân Phú, cụm tác phẩm nhiếp ảnh phim kính từ kỹ thuật chụp máy ảnh phim khổ lớn được sản xuất từ đầu thế kỷ 20 của họa sỹ Phạm Duy…

Cảm thức Đông Dương còn có các cụm tác phẩm trưng bày ở hành lang và bên trong Bảo tàng sinh vật học, những tranh lụa vẽ hóa thạch côn trùng và động vật của họa sỹ Nguyễn Thu Thảo, cụm sắp đặt tranh giấy dó và tranh lụa của Nguyễn Cẩm Nhung, sắp đặt ánh sáng bằng giấy tương tác với các mẫu vật ở bảo tàng của tác giả Phạm Thủy Tiên, sắp đặt sơn mài ở các mặt đứng bậc cầu thang của họa sỹ Trương Hoàng Hải.

Vòm trần đậm chất kiến trúc - mỹ thuật Đông Dương sẽ được “sống” lại bằng những sắp đặt ánh sáng kỳ ảo và hiện đại.

Đồng thời trưng bày sắp đặt các kết quả nghiên cứu tranh thêu thời Đông Dương của họa sỹ Phạm Ngọc Trâm và các tác phẩm gốm men lam lấy cảm hứng từ các đồ án mỹ thuật trang trí của họa sỹ Nguyễn Thu Thủy, tác phẩm sắp đặt book art bằng sơn mài và giấy dó tương tác trong bảo tàng thực vật của họa sỹ Nguyễn Thị Hoài Giang và Nguyễn Thị Trang…

Tỏa ra bên ngoài tòa nhà là tác phẩm Letters – Sciences - Arts (Văn chương - Khoa học - Nghệ thuật), lấy cảm hứng từ triết lý và định hướng đào tạo đa ngành, liên ngành của Đại học Đông Dương xưa. Đây đó trong khuôn viên trường, hành lang, sảnh tòa nhà… là những mô hình điêu khắc inox gương họa sỹ Victor Tardieu và Kiến trúc sư Ernest Hebrard.

Tổ hợp triển lãm nghệ thuật tương tác “Cảm thức Đông Dương” nằm trong khuôn khổ Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội sẽ diễn ra từ ngày 9/11 đến hết ngày 17/11/2024.

Mai Chi