Cơn 'rung chấn' với chính trường Canada

Bà Chrystia Freeland - Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính Canada đột ngột từ chức khiến dư luận xôn xao

Bà Chrystia Freeland (56 tuổi) từ chức hôm 16-12, chỉ vài giờ trước khi dự kiến trình bày Báo cáo Kinh tế mùa thu. Ngay lập tức, Bộ trưởng An toàn công cộng Dominic LeBlanc được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Tài chính nước này. Động thái trên được đánh giá là “gây sốc” và “chưa từng có”, đặc biệt khi Báo cáo Kinh tế mùa thu được xem là văn bản hết sức quan trọng trong bối cảnh Canada đang đối mặt mối đe dọa thuế quan từ Mỹ.

Theo thư từ chức gửi Thủ tướng Justin Trudeau, bà Freeland cho biết nguyên nhân sâu xa của quyết định này là do bất đồng quan điểm về định hướng phát triển đất nước. “Đất nước chúng ta ngày nay đang phải đối mặt với một thách thức nghiêm trọng. Chính quyền mới tại Mỹ đang theo đuổi chính sách “kinh tế dân tộc” hung hăng. Chúng ta cần phải xem mối đe dọa đó là cực kỳ nghiêm trọng. Điều đó có nghĩa là phải giữ cho tiền dự trữ của chúng ta luôn sẵn sàng để có nguồn lực cho cuộc chiến thuế quan sắp tới. Từ đó, tránh những mánh khóe chính trị tốn kém vốn khó có thể chi trả và khiến người dân Canada nghi ngờ chúng ta không nhận ra được mức độ nghiêm trọng của thời điểm này” - bà viết trong đơn từ chức được công khai.

Các phương tiện truyền thông Canada phần lớn đều ủng hộ bà Freeland. Họ đã mô tả động thái này là một hành động hy sinh bản thân để cảnh báo người dân Canada về những nguy cơ sắp xảy ra do chủ nghĩa “kinh tế dân tộc” của Tổng thống đắc cử Donald Trump ở nước láng giềng Mỹ. Nhưng Phó Thủ tướng Canada cũng được đánh giá là đã chọn đúng thời điểm để rời khỏi “con tàu Titanic” đang chìm của Thủ tướng Trudeau. Sự ra đi của bà Freeland càng làm trầm trọng thêm tình trạng khủng hoảng nhân sự trong Chính phủ Canada khi trước đó đã có tới 6 bộ trưởng tuyên bố không tái tranh cử. Việc bà chờ đợi để đến giờ mới quyết định rời đi được coi là một sự thể hiện của lòng trung thành.

Ở một khía cạnh khác, bằng khả năng tiên tri về viễn cảnh không mấy sáng sủa nói trên, nữ chính trị gia có thể đã đảm bảo tương lai chính trị của mình với tư cách là lãnh đạo Đảng Tự do. Rất có thể bà Freeland sẽ ứng cử chức vị Thủ tướng Canada. Bà đã từng là Bộ trưởng Ngoại giao, sau đó là Bộ trưởng Tài chính kiêm Phó Thủ tướng. Cũng không loại trừ khả năng bà sẽ trở thành lãnh đạo phe đối lập, khi những lời chỉ trích trong bức thư của bà là có cơ sở, đặc biệt là về “những mánh khóe chính trị tốn kém”. “Mánh khóe” đầu tiên là khoản tiền trợ cấp một lần là 250 đô la Canada (CAD) cho những người đang đi làm có thu nhập dưới 150.000 CAD/năm. Khoản thứ hai là khoản giảm thuế hàng hóa và dịch vụ trong 2 tháng, bao gồm các mặt hàng như quần áo trẻ em, tã lót và hóa đơn nhà hàng trong mùa lễ Giáng sinh. Được xem như một cách “mua phiếu bầu”, các biện pháp này tác động đến phúc lợi của hầu hết người dân Canada. Tuy nhiên, khoản tiền trợ cấp sẽ tạo ra một lỗ hổng tài chính khoảng 5 tỷ CAD trong khi chương trình giảm thuế sẽ tiêu tốn khoảng 1,6 tỷ CAD. Trong bối cảnh chung, khoản thâm hụt liên bang mới nhất của Canada lên tới 61,9 tỷ CAD. Trong khi đó, Ottawa có kế hoạch chuyển quỹ hưu trí của khoảng 700.000 công chức liên bang để lấy khoảng 1,9 tỷ CAD thông qua một quy tắc bí ẩn.

Thủ tướng Trudeau có lẽ sẽ phải chuẩn bị nguồn lực tốt trong trường hợp xảy ra “chiến tranh thuế quan” với Mỹ. Ông cũng có thể cố gắng xoa dịu Tổng thống sắp nhậm chức Donald Trump bằng cách tăng cường kiểm soát biên giới vì ông Trump đã tuyên bố nạn buôn lậu ma túy của Canada đã làm trầm trọng thêm “cuộc khủng hoảng fentanyl” (một loại ma túy) của nước Mỹ. Nhưng trong kế hoạch về ngân sách liên bang mới nhất, chỉ có 1,3 tỷ CAD được dành để tăng cường an ninh biên giới, chắc chắn đó là một khoản tiền quá nhỏ để người Mỹ hài lòng.

Yên Vũ (Tổng hợp)