Cờ vua - nâng bước cho tài năng trẻ

Từ tấm huy chương thế giới lịch sử

Hồi giữa tháng 5/2025, tại thị xã Sơn Tây ở Hà Nội diễn ra buổi trao thưởng trong đó có màn giao lưu với những người được trao giải. Hôm đó, hai nhân vật lên sân khấu giao lưu là tiền vệ Doãn Ngọc Tân (CLB Thanh Hóa) và kỳ thủ nhí Nguyễn Xuân Phương. Doãn Ngọc Tân đã nổi tiếng, đặc biệt sau màn trình diễn xuất sắc tại AFF Cup 2024. Tiền vệ này sinh ra ở Sơn Tây và đương nhiên trở thành niềm tự hào của thể thao thị xã nơi anh sinh ra.

Lớp trước có Doãn Ngọc Tân, lớp sau của thể thao thị xã này có kỳ thủ nhí mới 10 tuổi Nguyễn Xuân Phương. Hồi tháng 4/2024, kỳ thủ này đã giành tấm HCĐ cá nhân nội dung cờ chớp lứa tuổi U10 tại Giải vô địch cờ nhanh và cờ chớp trẻ thế giới 2025. Với nhiều địa phương khác, tấm HCĐ trẻ thế giới có thể không quá to tát nhưng với Sơn Tây là sự kiện đặc biệt.

Để có tấm huy chương thế giới này là sự chung tay của nhiều bên. Như người trong nghề nhận định, tấm HCĐ U10 cờ chớp thế giới của kỳ thủ Nguyễn Xuân Phương là điểm nhấn về sự phối hợp phát hiện, đào tạo tài năng trẻ giữa ngành thể thao của thành phố Hà Nội và các địa phương trên thành phố, bên cạnh sự đồng hành của gia đình.

Kỳ thủ Nguyễn Xuân Phương (phải) nhận giải tại Giải vô địch cờ nhanh và cờ chớp trẻ thế giới 2025.

Về tấm huy chương thế giới lịch sử với thể thao của thị xã này phải nhắc tới cuộc gặp cách đây khoảng hơn 3 năm giữa Giám đốc Trung tâm Huấn luyện và Thi đấu thể dục thể thao Hà Nội (nay là Trung tâm Huấn luyện và Thi đấu thể thao Hà Nội) Đào Quốc Thắng với lãnh đạo thị xã Sơn Tây để bàn về việc phối hợp phát hiện, đào tạo VĐV thành tích cao. Thể thao thị xã Sơn Tây khi ấy không có môn thể thao nào được coi là mũi nhọn, có thể đóng góp cho thể thao thành tích cao Hà Nội.

Nhưng từ sau cuộc gặp trên, phía Trung tâm Huấn luyện và Thi đấu thể thao Hà Nội đã khẳng định sẽ phối hợp phát hiện, đào tạo, huấn luyện VĐV của thị xã giành huy chương quốc tế.
Sau đó, bộ môn cờ vua của Trung tâm được giao nhiệm vụ trên. Đi khảo sát trực tiếp, HLV của bộ môn là Đại kiện tướng quốc tế Bùi Vinh đã nhận thấy rõ tiềm năng về con người của thị xã Sơn Tây phù hợp với môn cờ vua. Để có nền tảng vững vàng về đào tạo, phát hiện tài năng, tạo phong trào, bộ môn cờ vua Hà Nội cùng Liên đoàn cờ Việt Nam phối hợp với thị xã tổ chức các lớp đào tạo cơ bản về huấn luyện cờ vua cho các HLV, giáo viên trên địa bàn cũng như khu vực lân cận. Đồng thời, tổ chức và duy trì giải cờ vua Sơn Tây mở rộng để tạo sân chơi, thu hút VĐV. Đến nay, cả hai việc trên đang phát huy tác dụng khi thị xã sở hữu dàn hướng dẫn viên có kiến thức cơ bản về huấn luyện cờ vua. Từ đó, dễ đào tạo, phát hiện các kỳ thủ có năng khiếu. Đồng thời giải cờ vua Sơn Tây mở rộng hằng năm đang là thương hiệu tốt, thường thu hút vài trăm kỳ thủ tham dự giải.

Riêng với nhiệm vụ trực tiếp là chọn kỳ thủ để đầu tư, huấn luyện để giành huy chương quốc tế, các HLV Hà Nội đã chọn một số kỳ thủ để đầu tư chuyên sâu, trong đó có Nguyễn Xuân Phương. Quan trọng nhất là gia đình kỳ thủ này có thể hỗ trợ con bằng việc đưa con từ nhà ở phường Trung Sơn Trầm (thị xã Sơn Tây) đến địa điểm tập luyện của bộ môn cờ vua tại phố Trịnh Hoài Đức (Hà Nội).

Những ngày Xuân Phương đi tập tại địa điểm tập luyện tại Trịnh Hoài Đức, chị Nguyễn Thị Thơm - mẹ của kỳ thủ, đưa con trai đi bằng xe bus để kịp giờ tập là 19h. Còn chồng chị sẽ đi xe máy từ thị xã Sơn Tây đến phố Trịnh Hoài Đức để đón 2 mẹ con sau mỗi buổi tập, thường là khoảng 21h. Hành trình cả đi và về mỗi buổi tập ấy tổng cộng là khoảng 80km, diễn ra nhiều ngày. Việc này góp phần mang đến trái ngọt cho kỳ thủ nhí này cũng như bộ môn cờ vua Hà Nội, thể thao thị xã Sơn Tây. Những tấm huy chương ở các cấp độ giải quốc tế lần lượt đến với kỳ thủ này...

Trong đó, ở Giải vô địch cờ vua trẻ Đông Nam Á mở rộng 2023 ở Thái Lan, Nguyễn Xuân Phương thi đấu ở lứa tuổi U8, giành 5 HCV và 1 HCB cả cá nhân cũng như đồng đội ở các nội dung cờ tiêu chuẩn, cờ nhanh và cờ chớp.

Đến Giải vô địch cờ vua trẻ châu Á 2023 ở Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất, cậu bé sinh năm 2015 này giành 2 HCV, 1 HCB nội dung đồng đội; 1 HCB, 1 HCĐ nội dung cá nhân ở lứa tuổi U8.

Và đến Giải vô địch cờ nhanh và cờ chớp trẻ thế giới 2025 diễn ra ở Hy Lạp vào giữa tháng 4-2025, Xuân Phương giành Huy chương đồng cá nhân cờ chớp lứa tuổi U10. Đó có thể xem là trái ngọt cho một hành trình đầu tư ở một địa phương vốn là “vùng trắng” về thể thao thành tích cao.

Không thể dừng lại

Đại Kiện tướng quốc tế Bùi Vinh từng cho rằng, Nguyễn Xuân Phương và nhiều kỳ thủ trẻ khác đoạt huy chương ở những giải quốc tế thời gian qua không thể dừng lại, cần nỗ lực nhiều hơn, được đầu tư nhiều hơn để trở thành những Đại kiện tướng quốc tế. Nhờ đó có thể sống được bằng nghề. Trong đó, ngoài chuyên môn, những kỳ thủ này cũng cần trui rèn tiếng Anh để có thể tiếp cận các tài liệu về cờ vua (hiện 90% tài liệu là tiếng Anh), học cờ trực tuyến và trực tiếp với các HLV nước ngoài. Đồng thời, tự tin giao tiếp, qua đó tự giải quyết các vấn đề trong thi đấu quốc tế, đồng thời xây dựng hình ảnh cho cờ vua Việt Nam cũng như bản thân.

Chia sẻ với quan điểm này nên phía thị xã Sơn Tây cũng có những động thái cụ thể. Trong đó, lãnh đạo thị xã làm cầu nối để một Trung tâm tiếng Anh đồng hành với kỳ thủ Xuân Phương. Trung tâm trên thiết kế khóa dạy tiếng Anh có tổng trị giá hơn 140 triệu đồng phù hợp với lịch tập luyện, thi đấu của kỳ thủ này. Mục đích cuối là bảo đảm kỳ thủ này đạt chứng chỉ IELTS ở mức 6.5. Ngoài ra, phía lãnh đạo thị xã cũng thu xếp để có kỳ thủ Xuân Phương có một chiếc iPad phục vụ luyện cờ trực tuyến; liên hệ với phía Tổng Công ty vận tải Hà Nội để tặng vé xe bus miễn phí nhằm hỗ trợ chi phí di chuyển cho 2 mẹ con kỳ thủ. Bí thư Thị ủy Sơn Tây Trần Anh Tuấn cũng khẳng định với phía bộ môn cờ Hà Nội là địa phương có thể chung tay hỗ trợ chi phí ăn ở của Xuân Phương trong dịp hè 2025 để chuyên tâm tập luyện tại địa điểm của bộ môn. Nhờ đó, kỳ thủ này không phải di chuyển liên tục hằng ngày từ nhà đến địa điểm tập luyện.

Đó là hiệu ứng tích cực được những người làm nghề như Đại Kiện tướng Bùi Vinh thực sự ấn tượng. Đại Kiện tướng Bùi Vinh cũng kể rằng, cờ vua Hà Nội thời gian gần đây có dàn VĐV trẻ tài năng cũng nhờ sự chung tay từ nhiều phía - gia đình, cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và chính cả địa phương nơi VĐV sinh sống, được phát hiện tài năng. Thế nên, nếu càng có nhiều sự hỗ trợ tương tự như với trường hợp kỳ thủ Xuân Phương thì cờ vua Việt Nam cũng như Hà Nội sẽ càng dày lực lượng tài năng.

Trưởng phòng Quản lý thể dục thể thao (Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội) Đào Quốc Thắng cho rằng, có nhiều con đường đến thành công của một VĐV. Trong những con đường ấy, chắc chắn vẫn cần công thức phối hợp giữa gia đình, chính quyền địa phương, cơ quan quản lý nhà nước về thể thao, doanh nghiệp vì phù hợp với điều kiện của nhiều gia đình hiện nay. Mỗi người một tay sẽ góp phần tạo nên những tài năng lớn cho thể thao nước nhà.

Minh Hà