Cơ sở pháp lý để sử dụng máy bay không người lái

Hiện trường vụ người đi xe máy bị máy bay không người lái va phải dẫn đến tử vong. Ảnh: NDCC

Người điều khiển máy bay không người lái có thể bị xử lý hình sự

Ngày 26/11, Công an huyện Hòn Đất, tỉnh Kiên Giang đang làm rõ, xử lý người điều khiển máy bay không người lái (drone) xịt thuốc va chạm với người đi đường gây tai nạn chết người.

Trước đó, vào khoảng 7h05 ngày 20/11, ông B.V.T. (SN 1975, thường trú tại tổ 3, ấp Hiệp Trung, xã Mỹ Hiệp Sơn, huyện Hòn Đất, tỉnh Kiên Giang) điều khiển xe máy, đi giăng lưới về đến đoạn đường kênh 15 thuộc tổ 9, ấp Hiệp Trung thì bất ngờ va chạm với một drone dùng để phun thuốc bảo vệ thực vật.

Sau cú va chạm, ông T. bị cánh quạt máy bay không người lái chém vào phần đầu và cổ, bị thương nặng và được đưa đi cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh An Giang. Đến ngày 21/11, do vết thương quá nặng, ông T. đã tử vong.

Ngay sau khi sự việc xảy ra, đại diện cơ quan chức năng xã Mỹ Hiệp Sơn, huyện Hòn Đất đã nhanh chóng có mặt tại hiện trường để điều tra nguyên nhân và xử lý vụ việc. Vụ va chạm giữa người đi đường và máy bay không người lái dùng để phun thuốc tiếp tục là lời cảnh báo cho sự chủ quan, thiếu quan sát cũng như khả năng kiểm soát của người điều khiển.

Vụ việc đang được cơ quan chức năng địa phương làm rõ để xử lý.

Dưới góc nhìn pháp lý, luật sư Nguyễn Hồng Thái, Giám đốc Công ty Luật TNHH Quốc tế Hồng Thái và đồng nghiệp, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, với thông tin như trên, cơ quan chức năng sẽ làm rõ việc sử dụng máy bay không người lái có phù hợp với quy định của pháp luật, có vi phạm các quy tắc đảm bảo an toàn, trong đó làm rõ người điều khiển có giấy phép bay drone hay chưa để xác định người điều khiển có lỗi hay không làm cơ sở để xác định trách nhiệm pháp lý.

Trường hợp kết quả xác minh cho thấy người điều khiển chiếc máy bay không người lái đã có lỗi trong quá trình điều khiển dẫn đến không kiểm soát được hướng di chuyển để xảy ra tai nạn chết người, cơ quan điều tra có thể khởi tố người vi phạm về tội “Vô ý làm chết người” theo quy định tại Điều 128, Bộ luật Hình sự năm 2015. Theo đó, người nào vô ý làm chết sẽ bị phạt cải tạo không gian giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 1 năm đến 5 năm.

“Vô ý làm chết người là trường hợp người phạm tội thấy trước hành vi của mình có thể gây hậu quả làm chết người nhưng tin rằng hậu quả đó không xảy ra hoặc không thấy trước được hành vi của mình có khả năng gây hậu quả chết người mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước” - luật sư Nguyễn Hồng Thái thông tin.

Ngoài trách nhiệm pháp lý, người có lỗi gây ra cái chết của người khác phải bồi thường thiệt hại đối với toàn bộ chi phí cứu chữa, tiền công người chăm sóc trước khi chết, chi phí mai táng và bồi thường tổn thất về tinh thần.

Sử dụng máy bay phun thuốc trừ sâu buộc phải xin cấp phép

Theo luật sư Nguyễn Hồng Thái, qua vụ việc này, cơ quan chức năng cần tăng cường các biện pháp kiểm soát phương tiện bay không người lái, quy định về điều kiện cũng như các yếu tố đảm bảo an toàn để tránh những vụ việc tương tự có thể xảy ra.

Luật sư luật sư Nguyễn Hồng Thái cũng cho biết, do tính cơ động và hiệu quả cao, drone được nhiều nông dân dùng để chăm sóc đồng lúa, vườn cây ăn trái. Tuy nhiên, việc làm này cũng tiềm ẩn rủi ro, dễ xảy ra tai nạn. Gần đây nhất là sự cố drone phun thuốc ở huyện Tân Thạnh, tỉnh Long An khi bay không giữ khoảng cách đã vướng lưới điện 110 kV làm hàng chục nghìn hộ dân ảnh hưởng.

Theo 2 Nghị định 36 và 79, tổ chức và cá nhân khi dùng drone phải xin phép Bộ Quốc phòng. Dự án Luật Phòng không Nhân dân do Bộ Quốc phòng xây dựng, đang trình Quốc hội, đưa ra nhiều quy định chặt chẽ quản lý máy bay không người lái. Dự án Luật Phòng không Nhân dân hiện chưa được thông qua, nên chưa có chế tài cụ thể về trường hợp như vụ việc này.

Luật sư Nguyễn Hồng Thái thông tin thêm, theo quy định, việc sử dụng máy bay không người lái để phun thuốc trừ sâu là trường hợp được quy định tại Nghị định số 36/2008/NĐ-CP của Chính phủ. Theo đó, cá nhân, tổ chức muốn sử dụng cần phải xin phép cơ quan chức năng có thẩm quyền. Cơ quan chức năng có thẩm quyền cấp phép sử dụng máy bay phun thuốc trừ sâu là Cục Tác chiến - Bộ Tổng tham mưu.

Khi xin phép, cần lưu ý những điều sau: xem xét các quy định về sử dụng máy bay phun thuốc trừ sâu; trước khi xin phép, cần tìm hiểu kỹ các quy định về sử dụng máy bay phun thuốc trừ sâu tại địa phương. Các quy định này thường được quy định tại các văn bản pháp luật như Nghị định 36/2008/NĐ-CP của Chính phủ... Hồ sơ xin phép sử dụng máy bay không người lái phun thuốc trừ sâu cần đầy đủ và hợp lệ theo quy định.

Nộp hồ sơ đúng thời hạn: hồ sơ xin phép sử dụng máy bay nông nghiệp cần nộp đúng thời hạn quy định; thời gian cấp phép bay máy bay phun thuốc trừ sâu là 7 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ.

Ngoài ra, cần lưu ý: không bay máy bay phun thuốc trừ sâu ở khu vực đông dân cư, khu vực có công trình quan trọng; không bay máy bay phun thuốc trừ sâu trong điều kiện thời tiết xấu, như mưa to, gió lớn; đảm bảo an toàn cho người sử dụng máy bay phun thuốc trừ sâu và người xung quanh…

Như vậy, việc xin phép sử dụng máy bay phun thuốc trừ sâu là bắt buộc theo quy định của pháp luật.

Thái An