Cơ sở gây ô nhiễm: Thí điểm mức phạt tăng lũy tiến theo ngày

Ô nhiễm không khí gia tăng

Đó là nhận định của ông Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, về thực trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội, cũng như các thành phố lớn, khu vực tập trung đông cư dân sinh sống. Bằng chứng là những ngày tháng 2/2025 và mới đây, những ngày đầu tháng 3, thành phố Hà Nội thường xuyên nằm trong top 3 thành phố ô nhiễm nhất thế giới, mức rất có hại cho sức khỏe.

Công ty cổ phần Dệt công nghiệp Hà Nội xả khói vào khu dân cư. Ảnh: H.D.

Theo GS.VS Châu Văn Minh - Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cũng như nhiều đô thị lớn trên thế giới trong quá trình phát triển, Hà Nội đang đối mặt với những vấn đề môi trường nghiêm trọng. Hiện vấn đề ô nhiễm không khí, đặc biệt là bụi mịn PM2.5; ô nhiễm nguồn nước gồm cả nước mặt lẫn nước ngầm; áp lực từ chất thải rắn hay tác động của biến đổi khí hậu với tình trạng thời tiết cực đoan, suy giảm diện tích cây xanh và hệ sinh thái đô thị đã không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sống, sức khỏe cộng đồng mà còn có thể làm giảm khả năng thu hút đầu tư của Hà Nội cũng như sự phát triển bền vững của Thủ đô. Do đó, việc tìm kiếm các giải pháp hiệu quả để xử lý các vấn đề môi trường cấp bách là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu hiện nay.

Chặn từng nguồn thải

Nhằm giảm thiểu thực trạng ô nhiễm, thành phố Hà Nội đã triển khai nhiều biện pháp giảm thiểu ô nhiễm không khí như, ban hành một số chính sách, kế hoạch hành động giảm thiểu ô nhiễm không khí để kiểm soát tốt hơn các nguồn thải. Cùng với đó xây dựng hệ thống quan trắc không khí tự động, thông báo định kỳ chất lượng không khí trên trang web; ban hành kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí thành phố đến năm 2030, định hướng đến năm 2035; cấm xe 16 chỗ hoạt động ở phố cổ, có lộ trình hoàn thành các công trình giao thông trọng điểm…

Nhiều chuyên gia trong lĩnh vực môi trường nhận định, mặc dù Hà Nội đã có nhiều biện pháp để giảm thiểu ô nhiễm không khí nhưng chưa tới. Vẫn theo chuyên gia, khi đã xác định hoạt động giao thông là một nguồn gây ô nhiễm không khí chủ yếu trong các quận nội thành thì cần phải có giải pháp, hành động mạnh mẽ để giảm thiểu phát thải từ các phương tiện xe máy, ô tô. Hiện Hà Nội đã đưa ra kế hoạch phát triển giao thông xanh, chuyển đổi các phương tiện công cộng xe bus sang chạy điện vào năm 2035. Nhưng cần quyết liệt, có thể đẩy nhanh tiến độ lên sớm hơn vào năm 2030; đồng thời có giải pháp hạn chế lượng phát thải của các phương tiện ô tô, xe máy… Bên cạnh đó nên thực hiện kiểm tra khí thải xe máy lưu thông trong khu vực nội thành; hạn chế đăng ký xe ô tô xe máy mới chạy xăng/dầu thông qua quota.

Trong những giải pháp cấp bách giảm thiểu ô nhiễm không khí tại Hà Nội, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam Hoàng Dương Tùng đề xuất tăng cường biện pháp cưỡng chế đối với các cơ sở gây ô nhiễm, thí điểm bổ sung hình phạt các cơ sở gây ô nhiễm tăng lũy tiến theo ngày để tăng tính răn đe.

Cụ thể, nếu trong ngày cơ quan chức năng phát hiện hành vi vi phạm của doanh nghiệp sẽ tiến hành xử phạt theo mức quy định nhưng ngày hôm sau doanh nghiệp chưa xử lý, chấm dứt ô nhiễm thì thì số tiền phạt sẽ tăng lên. Nếu doanh nghiệp không xử lý ô nhiễm, không được các cơ quan chức năng xác nhận đã khắc phục thì mức tiền phạt sẽ tăng lên gấp nhiều lần.

Theo ông Tùng, hình thức xử phạt tăng lũy tiến theo ngày này có tính răn đe rất cao. Các doanh nghiệp vi phạm sẽ phải nhanh chóng khắc phục và chấm dứt ngay tình trạng ô nhiễm. Biện pháp này đã chứng minh được tính hiệu lực, hiệu quả cao ở nhiều nước. Do đó, Việt Nam nên nghiên cứu kinh nghiệm từ các nước để thí điểm bổ sung hình phạt tăng lũy tiến theo ngày để tăng tính răn đe với các cơ sở gây ô nhiễm. Hình thức xử phạt này có thể áp dụng cho tất cả các cơ sở gây ô nhiễm môi trường từ không khí, nước thải, chất thải rắn.

Nam Anh