Có phải cứ sinh con thứ 3 là bị xử lý kỷ luật?

Theo quy định tại Điều 10 trong Pháp lệnh Dân số và các quy định pháp luật về dân số hiện hành, người dân sinh con thứ 3 không bị xử lý kỷ luật, trừ trường hợp người đó là đảng viên.

Đảng viên sinh con thứ 3 có thể bị xử lý kỷ luật

Tại Pháp lệnh 08/2008/PL-UBTVQH12 sửa đổi Điều 10 Pháp lệnh Dân số 2003 quy định quyền và nghĩa vụ của mỗi cặp vợ chồng, cá nhân trong việc thực hiện cuộc vận động dân số và kế hoạch hóa gia đình, chăm sóc sức khỏe sinh sản: Mỗi cặp vợ chồng, cá nhân có quyền quyết định thời gian và khoảng cách sinh con; sinh 1 hoặc 2 con, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định.

Trước đây, theo Điều 27 Quy định 102-QĐ/TW năm 2017 của Ban Chấp hành Trung ương về xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm thì Đảng viên vi phạm một trong các trường hợp gây hậu quả ít nghiêm trọng hoặc vi phạm trong trường hợp sinh con thứ ba (trừ trường hợp pháp luật có quy định khác) thì kỷ luật bằng hình thức khiển trách.

Sau đó, ngày 6-7-2022, Bộ Chính trị ban hành Quy định 69-QĐ/TW về kỷ luật tổ chức đảng, đảng viên vi phạm. Quy định mới này đã không còn liệt kê các hành vi đảng viên sinh con thứ ba bị kỷ luật mà thay vào đó là cụm từ "vi phạm chính sách dân số".

Vì thế, theo quy định mới nhất tại Quy định 69-QĐ/TW năm 2022, việc sinh con thứ 3 của Đảng viên có thể bị kỷ luật vì vi phạm chính sách dân số.

Tổng tỉ suất sinh trên toàn quốc năm 2023 là 1,96 con/phụ nữ. Đây là mức thấp nhất trong lịch sử và được dự báo tiếp tục giảm trong các năm tiếp theo. (Ảnh minh họa: TRẦN MINH)

Rà soát, sửa đổi các quy định về số con

Trong bối cảnh Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức về dân số như việc duy trì mức sinh thay thế vững chắc trên phạm vi toàn quốc chưa thực sự bền vững, có sự khác biệt giữa các vùng miền, địa phương và các nhóm dân số khác nhau, xuất hiện xu hướng mức sinh thấp... Bộ Y tế cho biết quy định mỗi cặp vợ chồng sinh từ 1 đến 2 con hiện không còn phù hợp.

Tại dự thảo Luật Dân số, Cục Dân số (Bộ Y tế) đề xuất bỏ quy định mỗi cặp vợ chồng sinh từ 1 đến 2 con và trao quyền quyết định số con, thời gian sinh con, khoảng cách giữa các lần sinh con cho các cặp vợ chồng.

Bên lề một hội thảo góp ý hoàn thiện dự án Luật Dân số hồi tháng 8-2024, ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số, nêu quan điểm việc xử phạt đối với đảng viên sinh con thứ 3 là không còn phù hợp.

Lãnh đạo Cục Dân số cho biết Việt Nam có xu hướng mức sinh giảm, dù chưa ở mức báo động nhưng điều này chắc chắn sẽ trở thành vấn đề lớn nếu không có giải pháp can thiệp từ bây giờ.

“Nếu đề xuất bỏ quy định mỗi cặp vợ chồng sinh từ 1 đến 2 con được phê duyệt, để người dân có mong muốn sinh con thứ 3 được sinh con và để họ chủ động về thời gian sinh, số lượng con, khoảng cách giữa các lần sinh… thì tình trạng mức sinh giảm có thể được khắc phục phần nào” - Cục trưởng Cục Dân số cho hay.

Ngày 17-2-2025, Văn phòng Ban Chấp hành Trung ương ban hành Công văn 13421 về công tác dân số trong tình hình mới và sửa đổi các quy định của Đảng và Nhà nước liên quan đến chính sách dân số.

Nội dung công văn nêu rõ: Giao Đảng ủy Quốc hội, Đảng ủy Chính phủ phối hợp lãnh đạo, chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ xây dựng và trình Quốc hội thông qua Luật Dân số theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng trong năm 2025.

Trước mắt, khẩn trương rà soát, sửa đổi các văn bản pháp luật có quy định về số con (nhất là Pháp lệnh Dân số 2003 và Pháp lệnh Dân số 2008 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội), hoàn thành trong quý I-2025.

Văn phòng Ban Chấp hành Trung ương giao Ủy ban Kiểm tra Trung ương tham mưu, sửa đổi Quy định của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư liên quan đến việc xử lý vi phạm chính sách dân số; chủ động sửa đổi Hướng dẫn 05/2022 theo hướng không xử lý kỷ luật trường hợp sinh con thứ 3 trở lên, đồng bộ với việc sửa đổi các quy định của pháp luật (không hồi tố những trường hợp đã bị xử lý kỷ luật).

THANH THANH