Cơ hội đầu tư trong vòng xoáy thuế quan và sóng gió tỷ giá

Chính sách thuế mới của Mỹ đang tạo ra những gợn sóng lan rộng trong nền kinh tế toàn cầu, tác động không chỉ đến hoạt động thương mại, dòng vốn đầu tư, mà còn làm thay đổi cách các tập đoàn đa quốc gia định hình chiến lược sản xuất toàn cầu.

Với nền kinh tế có độ mở cao như Việt Nam, những thay đổi này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến dòng vốn FDI, chuỗi cung ứng và động lực tăng trưởng. Trong bối cảnh kinh tế thế giới và khu vực liên tục biến động, việc nhận diện đúng xu hướng và xây dựng chiến lược đầu tư phù hợp không chỉ là thách thức, mà còn là ưu tiên hàng đầu của doanh nghiệp và giới đầu tư.

VIỆT NAM GIỮA VÒNG XOÁY THUẾ QUAN VÀ SÓNG GIÓ TỶ GIÁ

Tại diễn đàn Vietnam Investment Forum 2025: Mid-Year Update với chủ đề “Cập nhật bối cảnh vĩ mô: Những thay đổi chính sách đang vẽ lại bản đồ đầu tư”, PGS.TS. Phạm Thế Anh, Chuyên gia kinh tế, Trưởng Khoa Kinh tế học, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân nhận định rằng chính sách thuế quan của Mỹ đang tạo ra lực cản đối với đà tăng trưởng của kinh tế toàn cầu. Nhiều tổ chức quốc tế đã đồng loạt hạ dự báo tăng trưởng, và với độ mở kinh tế lớn, Việt Nam khó tránh khỏi bị ảnh hưởng.

PGS.TS. Phạm Thế Anh, Chuyên gia kinh tế, Trưởng Khoa Kinh tế học, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân

Theo ông, các chính sách thuế quan của Mỹ tác động tới mọi nền kinh tế có quan hệ thương mại với nước này – trong đó có Việt Nam – thông qua hai kênh chính.

Kênh thứ nhất là thương mại – đầu tư. Việt Nam hiện vẫn dựa vào mô hình tăng trưởng nhờ xuất khẩu, và để xuất khẩu hiệu quả, cần có dòng vốn đầu tư đổ vào các lĩnh vực chế biến, chế tạo. Tuy nhiên, việc Mỹ liên tục điều chỉnh chính sách thuế quan khiến môi trường trở nên bất định. Những ngành bị áp thuế cao có thể chịu tác động trực tiếp, làm chững lại kế hoạch đầu tư mới.

"Chính sách thuế hiện nay bất định, khiến dòng đầu tư bị ngừng lại để chờ kết quả đàm phán. Phải bớt bất ổn thì dòng vốn mới an tâm vào. Hiện chưa thấy dòng vốn bị rút khỏi Việt Nam nhưng tất cả đều chờ kết quả đàm phán”,PGS.TS. Phạm Thế Anh cho biết.

Kênh thứ hai là thị trường tài chính. Việc người tiêu dùng Mỹ có thể sớm phải đối mặt với làn sóng tăng giá do thuế nhập khẩu, sẽ làm gia tăng áp lực lạm phát, kéo theo chính sách lãi suất duy trì ở mức cao. Điều này có thể ảnh hưởng đến các thị trường tài chính mới nổi, trong đó có Việt Nam – đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực duy trì ổn định tỷ giá.

"Ảnh hưởng cụ thể đến từng ngành nghề hay lĩnh vực sẽ còn phụ thuộc vào kết quả cuối cùng của các cuộc đàm phán", ông nhận định thêm. “Tôi nghiêng về tích cực và so sánh tương quan với các quốc gia xuất khẩu tương tự như Việt Nam sẽ có đánh giá tốt hơn. Hiện tại về cơ bản tất cả ngành nghề xuất khẩu đều ảnh hưởng đặc biệt là những ngành nghề có đầu tư nước ngoài”.

Trong khi đó, ông Phạm Hồng Hải, Tổng Giám đốc Ngân hàng OCB cho rằng, khi Fed tăng lãi suất hoặc đầu tư vào trái phiếu chính phủ Mỹ, các thị trường mới nổi – bao gồm cả Việt Nam – sẽ chịu sức ép lớn. Dòng vốn có xu hướng rút khỏi các nền kinh tế mới nổi và đầu tư vào thị trường mới.

Tuy nhiên, có thể thấy xu hướng mới là bất ổn hiện nay, bản thân Fed cũng gặp khó khi ông Donald Trump nhiều lần đe dọa sa thải Chủ tịch Fed nhưng chưa tìm được biện pháp nào để sa thải được nhanh, do đó thị trường cũng đang rất rối. Về xu hướng dài hạn, theo tôi, vị thế đồng USD ngày càng sẽ bị yếu đi. Nếu bỏ yếu tố Trump và hàng rào thuế quan, lịch sử phát triển của thị trường tài chính đều có tính chu kỳ.

Ông Phạm Hồng Hải, Tổng Giám đốc Ngân hàng OCB

“Về dài hạn, tôi cho rằng đồng USD đang đứng trước nguy cơ suy yếu dần. Nếu loại bỏ các yếu tố như hàng rào thuế quan hay tác động từ ông Trump, có thể thấy thị trường tài chính vẫn luôn vận động theo chu kỳ,” ông Hải nhận định.

Một đất nước khi có đồng tiền là đồng tiền dự trữ quốc gia của thế giới thì có vị thế. Mỹ đã có vị thế từ rất lâu và tính trung bình mỗi năm Mỹ thâm hụt ngân sách khoảng 2.000 tỷ USD. Nếu doanh nghiệp đang đi vay, năm nào cũng tiêu xài nhiều hơn phần thu lãi thì chắc sẽ phá sản sớm. Tuy nhiên, may mắn khi Mỹ nắm được lợi thế về tiền đồng.

Về chu kỳ dài hạn, có thể USD sẽ suy giảm nhiều. Với bất ổn hiện nay, nhiều quốc gia tham dự thương mại toàn cầu tìm cách chuyển dịch đồng tiền thanh toán quốc gia ra khỏi USD, để tránh phụ thuộc vào USD, cơ hội rất lớn cho thị trường mới nổi bao gồm cả Việt Nam.

Quay lại với bối cảnh trong nước, ông Phạm Hồng Hải nhận định Ngân hàng Nhà nước đang đứng trước một bài toán “cực kỳ khó”. Một mặt, cần duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, nhưng mặt khác, lại phải hỗ trợ tăng trưởng.

“Về lý thuyết, hạ lãi suất nhưng tỷ giá cũng chịu áp lực. Chúng ta cũng không muốn VND mất giá quá nhiều, sẽ bị quy vào dùng tỷ giá để kích thích xuất khẩu”, ông hải phân tích.

Tuy nhiên, ông vẫn bày tỏ sự lạc quan rằng nếu Việt Nam giữ vững ổn định chính trị, tiếp tục cải cách kinh tế và có chiến lược đàm phán thương mại hiệu quả với Mỹ, thì những cơ hội lớn sẽ mở ra trong thời gian tới.

CƠ HỘI ĐẦU TƯ TRONG THỊ TRƯỜNG NHIỀU ẨN SỐ

Trong bối cảnh kinh tế vĩ mô toàn cầu còn nhiều biến động và tiềm ẩn rủi ro khó lường, việc lựa chọn kênh đầu tư phù hợp và xây dựng chiến lược phòng thủ đang trở thành ưu tiên hàng đầu của nhiều nhà đầu tư.

Chia sẻ dưới góc nhìn của một nhà đầu tư tổ chức, bà Thiều Thị Nhật Lệ, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Quản lý quỹ UOB Asset Management (Việt Nam) cho biết hiện đơn vị này đang theo đuổi chiến lược thận trọng khi thị trường vẫn còn đối mặt với nhiều yếu tố bất ổn.

Theo bà Lệ, UOB ưu tiên rót vốn vào những doanh nghiệp có nội lực mạnh trong khi hạn chế đầu tư vào các ngành liên quan đến xuất khẩu. Dù vậy, quỹ vẫn theo sát diễn biến thị trường để sẵn sàng giải ngân khi cơ hội xuất hiện, đặc biệt trong các nhịp điều chỉnh sâu như giai đoạn đầu tháng 4 vừa qua.

Bà Thiều Thị Nhật Lệ, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Quản lý quỹ UOB Asset Management (Việt Nam)

Sau cú giảm mạnh của thị trường vào tháng 4, khi Mỹ công bố các biện pháp thuế đối ứng, mặt bằng định giá cổ phiếu đã trở nên hấp dẫn hơn. Với tầm nhìn dài hạn, đây là thời điểm phù hợp để các nhà đầu tư tổ chức như UOB giải ngân vào những doanh nghiệp chất lượng cao, có câu chuyện tăng trưởng rõ ràng trong năm nay – nhất là trong bối cảnh Chính phủ Việt Nam đang tăng tốc đầu tư công và đẩy mạnh cải cách thể chế nhằm hướng đến mục tiêu tăng trưởng GDP 8% cho năm 2025.

Dưới góc nhìn của nhà quản lý danh mục đầu tư, bà Dương Kim Anh, Giám đốc đầu tư của Công ty Quản lý Quỹ Vietcombank (VCBF) cho biết đơn vị này lựa chọn chiến lược đầu tư “từ dưới lên”, tức không phân bổ theo từng ngành cố định, mà tập trung phân tích và chọn lựa từng doanh nghiệp cụ thể dựa trên mức độ phù hợp với tiêu chí đầu tư của từng quỹ.

Tuy nhiên, bà cũng thừa nhận có những ngành nghề chịu ảnh hưởng trực tiếp từ chính sách thuế quan, đặc biệt là các doanh nghiệp xuất khẩu như dệt may, da giày, thủy sản hay đồ gỗ. Dù ngành điện tử đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu, nhưng phần lớn doanh nghiệp trong lĩnh vực này là FDI và không niêm yết trên sàn, nên tác động chủ yếu rơi vào các doanh nghiệp nội địa trong những ngành truyền thống.

Đáng chú ý, các doanh nghiệp bất động sản khu công nghiệp – dù không trực tiếp xuất khẩu – cũng chịu ảnh hưởng đáng kể. Nguyên nhân là vì phần lớn khách thuê đất khu công nghiệp là doanh nghiệp FDI, trong khi hiện nay, do chính sách thuế quan chưa rõ ràng, nhiều nhà đầu tư nước ngoài có tâm lý “wait and see”, tạm hoãn kế hoạch mở rộng sản xuất, khiến các hợp đồng thuê đất cũng bị chậm lại, tác động đến dòng tiền của các chủ đầu tư.

Mặc dù vậy, VCBF không đánh giá rủi ro trên góc độ ngành nghề chung chung. Theo bà Kim Anh, mỗi doanh nghiệp trong cùng một ngành có thể bị ảnh hưởng ở các mức độ khác nhau. Chẳng hạn, trong ngành dệt may hay thủy sản, có những doanh nghiệp phụ thuộc lớn vào thị trường Mỹ nên chịu tác động mạnh, nhưng cũng có doanh nghiệp đã đa dạng hóa thị trường từ sớm, hoặc sở hữu năng lực sản xuất đặc thù khiến đối tác khó thay thế.

Với nhóm khu công nghiệp, bà Kim Anh cho rằng vẫn có nhiều dư địa tích cực trong trung và dài hạn. Việt Nam đang dịch chuyển sang xu hướng thu hút FDI có chọn lọc – ưu tiên những doanh nghiệp có cam kết chuyển giao công nghệ, tham gia vào chuỗi giá trị gia tăng cao, và xây dựng hệ sinh thái sản xuất lâu dài tại Việt Nam.

Theo đó, các khu công nghiệp sở hữu quỹ đất sạch, vị trí thuận lợi, tuân thủ tiêu chuẩn môi trường (ESG) và hướng đến phát triển bền vững sẽ là những cái tên đầu tiên hưởng lợi khi môi trường chính sách trở nên rõ ràng hơn. “Với những doanh nghiệp như vậy, chúng tôi không những không giảm tỷ trọng, mà còn cân nhắc gia tăng tỷ trọng đầu tư,” bà Kim Anh khẳng định.

Nguyễn Lan