Các ngân hàng trung ương có nhiều lý do để tiếp tục mua vàng

Bên cạnh đó, tỷ lệ nắm giữ vàng trong dự trữ ngoại hối Trung Quốc cùng nhiều nền kinh tế mới nổi khác vẫn còn ở mức thấp hơn nhiều so với nhiều nền kinh tế phát triển. Điều này cho thấy, các ngân hàng trung ương ở thị trường mới nổi còn nhiều dư địa để tích trữ vàng.

Theo ước tính của Goldman Sachs, mỗi tháng, các ngân hàng trung ương trên toàn cầu mua khoảng 80 tấn vàng. Ảnh: Bloomberg

Mỗi tháng có 80 tấn vàng được mua vào

Các ngân hàng trung ương trên toàn cầu đang đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một thị trường vàng tăng giá chưa từng có trong lịch sử. Theo ước tính của Goldman Sachs, trong những năm gần đây, mỗi tháng, các ngân hàng trung ương mua trung bình khoảng 80 tấn vàng, tương đương giá trị 8,5 tỉ đô la tính theo giá thị trường hiện nay.

Phần lớn hoạt động mua vàng này diễn ra một cách bí mật, với Trung Quốc được cho là một trong những quốc gia dẫn đầu, thường mua qua trung gian Thụy Sĩ. Hội đồng Vàng Thế giới (WGC) cho biết, tổng lượng vàng mà các ngân hàng trung ương và quỹ tài sản quốc gia mua hàng năm lên đến 1.000 tấn, chiếm khoảng 1/4 sản lượng khai thác vàng toàn cầu.

Sự gia tăng nhu cầu này đã đẩy giá vàng lên mức cao kỷ lục. Tính đến tháng 6-2025, giá vàng giao ngay trên thị trường quốc tế đang dao động quanh mức mức 3.350 đô la Mỹ/ounce, gần với mức đỉnh 3.500 đô la/ounce đạt được vào tháng Tư.

Điều này phản ánh sức hút mạnh mẽ của vàng như một tài sản an toàn trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị và lo ngại về sự phụ thuộc quá mức vào tài sản dự trữ đô la. Chỉ trong vòng chưa đầy ba năm, từ cuối năm 2022, giá vàng đã tăng gấp đôi, cho thấy mức độ ảnh hưởng sâu rộng của các ngân hàng trung ương đối với thị trường.

Để hiểu rõ hơn về xu hướng thi trường vàng hiện tại, cần nhìn lại mối quan hệ giữa các ngân hàng trung ương và vàng trong quá khứ. Vào thập niên 1990, nhiều ngân hàng trung ương, bao gồm ở Thụy Sĩ, Canada và Anh đã bán bớt lượng vàng dự trữ. Động thái này góp phần tạo ra một thị trường giá xuống kéo dài cả thập niên, khi giá vàng giảm mạnh do nguồn cung tăng lên từ các ngân hàng trung ương.

Tuy nhiên, tình hình bắt đầu thay đổi sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Các ngân hàng trung ương dần quay lại mua vàng, dù ban đầu ở chỉ mức độ khiêm tốn.

Xu hướng này tăng tốc mạnh mẽ sau năm 2022, khi các lệnh trừng phạt áp đặt lên Nga (phong tỏa dự trữ ngoại hối ở nước ngoài, cắt đứt quyền truy cập của các ngân hàng Nga vào hệ thốngthanh toán quốc tế SWIFT) làm nổi bật rủi ro của việc phụ thuộc quá nhiều vào đồng đô la như là tài sản dự trữ. Sự kiện này đánh dấu một bước ngoặt, khi các ngân hàng trung ương nhận ra rằng vàng có thể là một công cụ bảo vệ hiệu quả trước những bất ổn kinh tế và chính trị.

Hoạt động mua vàng không được báo cáo đầy đủ

Một điểm đáng chú ý là nhiều hoạt động mua vàng không được báo cáo đầy đủ. Hầu hết các ngân hàng trung ương đều thông báo cho Quỹ Tiền tệ quốc tế khi mua vàng để bổ sung cho kho dự trữ ngoại hối, nhưng một số khác không công bố đầy đủ. Nhiều quỹ đầu tư quốc gia cũng giữ bí mật về số lượng vàng đang nắm giữ.

Theo WGC, chỉ khoảng 1/3 lượng vàng mua vào trong năm 2024 được công khai. Nhiều giao dịch không được công khai, đặc biệt từ các quốc gia như Trung Quốc. Điều này làm tăng tính phức tạp và khó dự đoán trong việc đánh giá đầy đủ tác động của xu hướng này lên thị trường toàn cầu. Ví dụ, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC)) từng gây bất ngờ vào năm 2015 khi tiết lộ đã tăng dự trữ vàng thêm 600 tấn sau nhiều năm im lặng. Điều này cho thấy quy mô thực sự của việc tích lũy vàng cua Trung Quốc có thể lớn hơn nhiều so với các số liệu chính thức.

Goldman Sachs ước tính, Trung Quốc đã mua trung bình 40 tấn mỗi tháng kể từ năm 2022. Hoạt động xuất khẩu vàng thỏi từ thị trường London sang Trung Quốc, vẫn tiếp tục diễn ra trong suốt năm ngoái, bao gồm cả những thời điểm PBocC không công bố bất kỳ giao dịch mua nào.

Hoạt động xuất khẩu đó vẫn tiếp tục khi vàng ở Thượng Hải rẻ hơn ở London, nghĩa là sẽ không hợp lý khi một ngân hàng nhập khẩu kim loại quí này và bán cho nhà đầu tư tư nhân với mức lỗ, Jan Niewenhuijs, một nhà phân tích lâu năm về thị trường vàng Trung Quốc cho biết. Nhưng việc mua vàng ở nước ngoài cũng hợp lý, nếu mong muốn của Trung Quốc là đổi dự trữ đô la Mỹ lấy vàng, điều chỉ có thể thực hiện được trên thị trường quốc tế.

Chỉ khoảng 6% dự trữ ngoại hối của Trung Quốc là vàng, trong khi đó, tỷ lệ này lên đến 75% ở Mỹ, Đức, Pháp và Ý.

Daan Struyven, đồng giám đốc nghiên cứu hàng hóa toàn cầu của ngân hàng Goldman Sachs cho biết, mức tỷ lệ trung bình của vàng trong dữ trữ ngoại hối trên toàn cầu là khoảng 20%. Đây mức là mục tiêu trung hạn hợp lý đối với các ngân hàng trung ương ở các thị trường mới nổi. Struyven cho biết, các ngân hàng này có thể sẽ đạt được mục tiêu đó bằng tốc độ mua vàng dần dần để không gây sốc cho thị trường.

Khách hàng mua trang sức ở một tiệm vàng tại Thượng Hải, Trung Quốc. Ảnh: Bloomberg

Các yếu tố thúc đẩy làn sóng mua vàng

Có nhiều yếu tố thúc đẩy làn sóng mua vàng hiện tại của các ngân hàng trung ương, trong đó sự kiện phong tỏa tài sản của Nga vào năm 2022 là một chất xúc tác quan trọng.

Khi các quốc gia phương Tây phong tỏa dự trữ ngoại hối của Nga, điều này đã gửi đi một thông điệp rõ ràng đến các ngân hàng trung ương khác: sự phụ thuộc quá mức vào đồng đô la có thể trở thành một điểm yếu chiến lược trong bối cảnh địa chính trị bất ổn. Vàng, với vai trò là một tài sản không chịu sự kiểm soát của bất kỳ chính phủ nào, trở thành lựa chọn hàng đầu để đa dạng hóa dự trữ.

Ngoài ra, lạm phát gia tăng trên toàn cầu và những đồn đoán về chính sách ủng hộ sự suy yếu đô la của chính phủ Mỹ cũng góp phần thúc đẩy xu hướng này. Nhiều quốc gia lo ngại rằng giá trị thực của các tài sản bằng đô la có thể bị xói mòn trong dài hạn, đặc biệt khi lạm phát duy trì ở mức cao. Vàng, với đặc tính chống lạm phát, trở thành một giải pháp hấp dẫn để giảm phụ thuộc vào đô la Mỹ.

Massimiliano Castelli, chuyên gia tư vấn chiến lược của UBS Asset Management nhận định, tỷ trọng của đô la trong dự trữ toàn cầu có khả năng sẽ chứng kiến sự suy giảm liên tục khi các ngân hàng trung ương đa dạng hóa sang các loại tiền tệ khác và vàng.

Một ví dụ cụ thể là Ngân hàng Quốc gia Kazakhstan (NBK). Trước đây, NBK từng là một bên bán vàng, nhưng giờ đây đã chuyển sang mua ròng, coi vàng là tài sản an toàn và đầu tư vững chắc giữa những biến động trong thương mại toàn cầu.

Những yếu tố này kết hợp lại đã tạo nên một làn sóng mua vàng mạnh mẽ, không chỉ để bảo vệ mà còn để định vị lại chiến lược tài chính của các quốc gia.

“Vàng thường được coi là nguồn tài nguyên bảo hiểm, nhưng trong bối cành hiện tại, xét đến tất cả sự rối loạn thuế quan và quá trình tái thiết thương mại toàn cầu, đây không phải là nguồn tài nguyên đầu tư tồi”, Thống đốc NBK Timur Suleimenov nói.

“Vàng là tài sản dự trữ an toàn nhất. Vàng không liên quan trực tiếp đến chính sách kinh tế của bất kỳ quốc gia nào nên chống chọi được với khủng hoảng và giữ nguyên giá trị thực của nó trong dài hạn”, Adam Glapinski, Thống đốc Ngân hàng quốc gia Ba Lan, một trong bên mua vàng lớn nhất trong những năm gần đây nói.

Làn sóng mua vàng của các ngân hàng trung ương đang tạo ra những tác động sâu rộng lên thị trường tài chính toàn cầu. Về mặt giá cả, Goldman Sachs dự báo, giá vàng có thể đạt 3.700 đô la/ounce vào cuối năm 2025, trong khi JPMorgan Chase đưa ra kịch bản lạc quan hơn, với mức dự báo giá vàng đạt 6.000 đô la/ounce vào năm 2029 nếu chỉ 0,5% tài sản đô la của nước ngoài chuyển sang vàng.

“Thị trường vàng có quy mô lớn, nhưng thị trường đô la còn lớn hơn rất nhiều, Một lượng nhỏ tài sản chuyển từ thị trường đô la sang vàng sẽ gây tác động lớn đến giá kim loại quí này”, Evy Hambro, giám đốc đầu tư theo chủ đề và lĩnh vực của quỹ quản lý tài sản BlackRock nhận định

Theo Bloomberg

Lê Linh